SALİH ZEKİ MERİÇ
Şehirler de beşerler üzere yaşayan ve ruhu olan varlıklardır. Birinci insanın dünyaya gönderilmesiyle yaptığı birinci iş, Allah’ın buyruğu icabı bir mesken yapmak olmuştur. Birinci mesken Allah’ın meskeni olarak isimlendirilen ‘Beytullah’tır. Beytullah, birinci insan ile varlığı başlayan birinci meskendir. Dolayısı ile insan için, hayat bulduğu yer olarak vazgeçilmez en değerli öge konuttur.
Evlerin oluşturduğu büyük alanlardan kentler meydana geliyor. Kentler, yalnızca binalardan, yollardan yahut farklı ögelerden ibaret görülmemelidir. Kentlere ruhunu veren medeniyetler, orada yaşanan olaylar ve o kentin her köşesine sinen gelenekler ve insan hayatları kentin tamamlayıcı ögelerini oluşturur.
Dikkat edilirse her medeniyetin yahut her dinin hatta her insanın manevi manalar yüklediği kentleri vardır. Mesela insan için doğduğu kent, derin acılar yaşadığı yahut sevinçler yaşadığı kentlerin bir hayat alanı olmaktan öte manası vardır. İslam Medeniyeti’nin bağlılarına sunduğu ve farklı manalar yüklediği bu biçimde birçok kent vardır. Tarihin izlerini içinde barındıran, yüz yıllar içinde farklı olaylara şahitlik yapmış kadim kentlerdir bunlar. Daha çok dini etkenlerle mana bulan bu kadim kentlerin, tarihin akışı içerisinde farklı medeniyetler ortasında el değiştirmesi o kenti değişik kültür mensupları için manalı hale getirmiştir. Müslümanlar için bedelli olan bir kent birebir vakitte Hıristiyanlar yahut Museviler için de değerli ve kutsal sayılabiliyor.
Şüphesiz İslam toplumları için bu manalı ve manevi istikameti olan kentlerin başında Mekke-i Mükerreme, Medine-i Münevvere gelmektedir. İslam Peygamberi Hazret-i Muhammed (s.a.v.)’nin doğup büyüdüğü ve İslam’ı bildirimi ettiği iki özel kent. Tüm dünya Müslümanları için değeri elbette Allah’ın Peygamber Efendimiz’e verdiği kıymetten ileri gelmektedir. Mekke, kentlerin anası olarak kabul edilen bir kent olmakla birlikte birinci meskenin yani Beytullah’ın yapıldığı kutsal bir kenttir. Medine ise Peygamber Efendimiz’in ve birçok sahabenin medfun olduğu ışıklı kent olarak söz edilen özel bir kenttir.
MANEVİ BİR REHBER
Erkam Yayınları markası ile yayınlanan Fezâil-i Mekke-i Mükerreme yani Mekke-i Mükerreme’nin Faziletleri isimli eser işte manevi bakımdan derin manalar taşıyan bu kutlu kenti anlatmaktadır. 1927 yılında vefat eden ve birebir vakitte Nekşibendi Piri olan Halil Hamdi Dağıstânî’nin kaleme aldığı bu hoş eser, Mekke’nin bir Müslüman’ın gönül dünyasında neler söz etmesi gerektiğini kısa ve öz bir biçimde izah etmektedir. Arapça olarak telif eldilen bu hoş yapıtı Türkçe’ye Cafer Durmuş Beyefendi kazandırdı. Kısa bir önsözden sonra Halil Hamdi Dağıstânî hakkında bilgi verildikten sonra Mekke-i Mükerreme’ye gidecek olan Müslümanlara adeta manevi bir rehber niteliğinde tavsiyelerde bulunuyor. Bu beldeye hangi hâlet-i ruhiye ile gidilmesi gerektiğini, kalbî olarak nasıl bir hazırlık içinde olunması gerektiği ve Hac ibadetinin nefis ve şeytanla gayrette bir tepe teşkil ettiği üzere bahisler kitabın sayfaları ortasında okurları bekliyor.
Bu eser, bir tarafı ile yerlerin insan hayatında ne üzere etkileri olduğunu ve insanların yerlerden nasıl manevi güç aldıklarının da bir izahı biçiminde sunuluyor. Allah’ın etrafını bereketlendirdiğini buyurduğu ve Kâbe üzere kutsal bir yapının bulunduğu Mekke, her bir mümin için kentlerin doruğunda duran kutlu bir yerdir. Bu kitap bize bunu farklı tarafları ile anlatıyor.