Radyo ve Televizyon Üst Heyeti (RTÜK), yayıncılara “Haber bültenleri başta olmak üzere şiddet içerikli yayınlara dair son uyarı” başlıklı bir yazı gönderdi. Kelam konusu yazıda haberlerin de “Akıllı İşaretler” uygulaması kapsamına alınacağı bildirilirken; bu hatırlatmanın, yayıncılara ‘son ikaz’ olduğu belirtildi.
Yazıda, Üst Kurul’un meslek uzmanlarınca yapılan içerik tahlillerinde, gazetelerde “üçüncü sayfa haberi” olarak isimlendirilen haber bahislerinin televizyon haberlerinde de ön plana çıktığı, haber bültenlerinin birçoklarının “Whatsapp İhbar Hattı”na gelen içeriklerden derlendiği ve şiddet içeren imajların ekranlarda çok fazla yer aldığı tespitine yer verildi.
Şiddet içerikli yayınlara, yalnızca haber bültenlerinde değil dizi sinemalarda de yer verildiği belirtilen yazıda, fizikî, ruhsal, ekonomik ve cinsel şiddetin değişik kanallarda farklı içeriklerle yayınlandığı söz edildi.
Uyarı yazısında, televizyon aracılığıyla legalleşen ve yaygınlaşan şiddetin, toplumsal yapıyı tehdit ettiği, ekranların her türlü şiddetten arındırılması beklentisinin de farklı kanallar aracılığıyla değişik ortamlarda yüksek sesle lisana getirildiği hatırlatıldı. Şiddet içerikli yayınlara ait Üst Şuranın Bağlantı Merkezine şikayetler geldiği, Cumhurbaşkanlığı İrtibat Merkezi (CİMER) aracılığıyla yapılan müracaatların da gereği için Üst Şuraya iletildiği kaydedildi.
Tüm medya kuruluşlarına sorumluluk çağrısı
Uyarı yazısında şu sözlere yer verildi:
“Reyting telaşıyla medya hizmet sağlayıcılar tarafından şiddet içerikli yayınlar yapıldığı lakin bu biçim yayınların izleyicilere yaşattığı olumsuz sonuçların göz gerisi edildiği, radyo ve televizyonlar tarafından uygulanan yayın siyasetlerinin bireylerde önemli ruhsal travmaya neden olduğu, toplumda şiddetin kanıksanmasına ve çocuklarda makûs dünya sendromuna yol açtığı hepimiz tarafından bilinmektedir. Bu stil yayınların şiddeti özendirici olduğu ve şiddete eğilimli şahısları adeta teşvik ettiği gözden kaçırılmamalıdır. Bu üslup yayınların önlenmesi konusunda başta Üst Konseyimiz olmak üzere yazılı ve görsel-işitsel medya kuruluşlarına, haber ajanslarına, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere, basın meslek örgütlerine ve sivil toplum kuruluşlarına kıymetli sorumluluklar düşmektedir.”
RTÜK’ün ekranları şiddetten arındırmak için sadece cezalandırma tekniğiyle sonlu kalmayacak biçimde hareket ettiği, her türlü şiddete karşı kararlı çabasının bilindiği belirtilen ihtar yazısında, “Milletimizin son zamanlardaki en büyük şikâyetlerinden olan şiddet olaylarının özensizce gösterimi konusunda medyamızdan azami hassasiyet bekliyoruz” sözlerine yer verildi.
“Hem ülkemize hem milletimize büyük haksızlık”
Yazıda, şiddet içeren imgelerin ekrana hangi emelle, ne kadar ve nasıl yansıtıldığı üzerinde durulması, reyting korkusunun asla insanlık onurunun önüne geçmemesi gerektiği vurgulandı. “Çeşitli bağlantı kanalları üzerinden ya da toplumsal medyadan elde edilen amatör kayıtları yahut MOBESE imajlarını hiçbir süzgeçten geçirmeden yayınlamak hiçbir etik pahaya sığmaz” sözlerinin yer aldığı yazıda, “Cinayet, arbede ve karamsar olayları haberleştirmek ve bu imgeleri elemeden geçirmeden olduğu üzere yayınlamamak hem ülkemize hem de milletimize büyük bir haksızlıktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
Televizyonlardaki şiddetin toplumun tamamını kuşatmış üzere gösterdiği ve güvenlik algılarını değiştirdiği kaydedilen açıklamada, bilhassa sıhhat çalışanlarına yönelik şiddetin fütursuzca haber bültenlerinde yer almasının kabul edilemez olduğu belirtildi. Yazıda, “Hizmet ortamının güvenliği ve hasta-hekim irtibatı aleyhinde algı oluşturan yayınların gündelik hayatın bir parçasıymış üzere sunulmasını anlayışla karşılamamız mümkün değildir” ibaresi kullanıldı.
Uygulamaya uyulup uyulmadığı titizlikle takip edilecek
RTÜK, “Haber genelde aksilikleri içerir” olgusuyla hareket edilmemesi gerektiğini belirterek, olumlu gelişmelerin de haber pahası taşıdığını medya kuruluşlarına hatırlattı.
Uluslararası medyanın çok daha evvelce standarda bağladığı mevt, kaza ve şiddet olaylarının ekrana getirilme biçimine ait yayıncıların gerekli tedbirleri almamasından ötürü haber programları ve bültenleri için yeni bir uygulama başlatılacağını kaydeden RTÜK şunları kaydetti:
“Bugüne kadar genel izleyici kategorisinde görülen ve özel bir uyarıcı Akıllı İşaret kullanılmayan haberlerde, son vakitlerde şiddet manzaralarının sıklıkla yer alması, ne yazık ki, ailece izlenen bültenlerde, şiddet manzaralarını içeren haberlerin tartı kazanması yeni bir düzenlemeyi zarurî kılmıştır. Haberlerin de Akıllı İşaretler uygulaması kapsamına alınması kaçınılmaz hale gelmiştir. Çalışma tamamlandığında artık yayıncılar, haber bültenlerinde Akıllı İşaretler kullanmak ve izleyicileri bilgilendirmek zorunda olacaklar. Şiddetle alakalı bilhassa haber bültenlerindeki bu özensiz yayınlar, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un yayın prensiplerinin sıralandığı 8. unsurunda yer alan ‘Yayınlar, şiddeti özendirici yahut kanıksatıcı olamaz’ unsuru çerçevesinde titizlikle takip edilecektir.”
RTÜK’ün yazısı “Üst Konsey olarak daha evvel tekraren yaptığımız hatırlatmalarımızın akabinde yayıncılarımıza son ikazımızdır” sözleriyle son buldu.