Radyo ve Televizyon Üst Kurulunca (RTÜK), medya kurumlarına yönelik düzenlenen ‘Şiddet ve Medya Çalıştayı’nın sonuç bildirgesinde, “Özellikle dizilerde karşımıza çıkan şiddetin yeniden şiddetle çözümlenmesi, şiddeti doğal bir tahlil aracıymış üzere göstermekle birlikte farklı ziyanlı davranış ve niyet kalıplarını da meşrulaştırmaktadır” sözlerine yer verildi.
RTÜK, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy‘un takviyesiyle, Ulusal Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakan Yardımcısı Rıdvan Duran ve medya kuruluşlarının yöneticilerinin iştirakiyle gerçekleştirilen çalıştayın 10 unsurluk sonuç bildirgesini açıkladı.
Şiddetle gayretin büyük ölçekte iştirak, sorumluluk ve iş birliği gerektirdiği belirtilen bildirgede, medyanın toplumda farkındalık yaratma ve ortak şuur oluşturma noktasında aşikar bir tesire sahip olduğuna dikkat çekildi.
“Zararlı içeriklerden etkin korunmayı sağlamak hedefiyle dijital medya okuryazarlığının üzerinde durulmalı”
Bildirgede, bu tesirin istatistiklere dökülmesi, televizyon yayınlarında şiddetin ölçülmesi ve izleyicilerin şiddeti algılama seviyelerinin saptanması için alanında uzman olan sosyolog, psikolog ve akademisyenlerin de iştirakiyle ağırlaştırılmış saha araştırmalarının gerçekleştirilmesi önerildi.
Yeni medya ile dijital kültür çağında sirkülasyonda bulunan ziyanlı içerikler konusunda toplumsal bilinçlendirmeyi ve bu içeriklerden faal korunmayı sağlamak maksadıyla bilhassa dijital medya okuryazarlığının üzerinde durulması, bu kapsamda projeler üretilmesine tartı verilmesi gerektiği tabir edilen bildirgede, şiddeti içeren ham manzaraların kullanılması ve bu imajların haber sunuşu sırasında tekrar tekrar yayınlanmasından kaçınılması gerektiği kaydedildi.
“Şiddet içerikli haber ve yayınlar mümkün olduğu kadar sade ses ve imaj efektleri ile ekranlara getirilmelidir”
Şiddet içerikli yayınların ve özellikle haberlerin, abartılı ses efektleriyle sunulmasının izleyici üzerindeki tesirinin dikkatle düşünülmesi gerektiği vurgulanan bildirgede, “Bununla birlikte, şiddetin tekraren ve sıklıkla gösterilmesi şiddetin kanıksanmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu noktadan hareketle şiddet içerikli haber ve yayınlar mümkün olduğu kadar sade ses ve imaj efektleri ile ekranlara getirilmelidir” sözü kullanıldı.
Ekranlara verilen şiddet haberlerine bahis bireylerin mahremiyetlerinin ve aile bedellerinin ziyan görmesinin önüne geçilmesi gerektiği belirtilen bildirgede, medya hizmet sağlayıcılarının, farklı haber bültenlerinde şiddet mağduruyla ilgili verilen farklı bilgi yahut imgelerin bir ortaya geldiğinde ferdî dataların ihlaline sebep olabileceği şuuruyla iş birliği içinde hareket etmeleri ve mağdurun haklarını gözetip, kimliğinin ifşasından dikkatle kaçınmaları gerektiği bildirildi.
Kadına yönelik şiddetin medyada hassasiyetle yaklaşılması gereken şiddet tiplerinin başında bulunduğuna yer verilen bildirgede, şunlar kaydedildi:
“Özellikle izleyici kitlesinin çoğunluğu bayanlardan oluşan gündüz jenerasyonu programlarında bayan temsiliyeti ayrıyeten bir hassasiyet gerektirmektedir. Bu tıp programlarda şiddetle ilgili takviye düzenekleri izleyiciye aktarılmalı, Bayan Dayanak Uygulaması (KADES) üzere uygulamaların bilinilirliği sağlanmalı ve kullanımı teşvik edilmelidir. Şiddetin tarifinin ve kapsamının belirlenmesi kadar şiddete maruz kalındığında hangi yolların izleneceğinin bilinmesi de şiddetle çabada çok değerli bir rol oynamaktadır.”
“Dizilerde karşımıza çıkan şiddet, ziyanlı davranış ve niyet kalıplarını da meşrulaştırmaktadır”
Bildirgede, medyada şiddetin nasıl sunulduğunun, şiddet bağlamında şuurun oluşturulması noktasında kritik bir ehemmiyete sahip bulunduğu belirtilerek, “Özellikle dizilerde karşımıza çıkan şiddetin tekrar şiddetle çözümlenmesi, şiddeti doğal bir tahlil aracıymış üzere göstermekle birlikte farklı ziyanlı davranış ve fikir kalıplarını da yasallaştırmaktadır. Bunun yerine şiddetin bir hata olduğu ve şiddet uygulayan kişinin ağır hukuksal yaptırımlarla karşılaşacağı üstüne basılarak gösterilmeli ve bu istikamette bir toplumsal şuur oluşturulmalıdır” tabiri kullanıldı.
Aile kurumunun ve ortak kıymetlerin itibarsızlaştırılmasının önüne geçebilmek ismine ulusal ve manevi bedellerin ön planda tutulduğu, ailenin mahremiyetinin gözetildiği aile dostu üretimlerin teşvik edilmesi ve sayılarının artırılması önerilen bildirgede, dijital platformların her yaştan bireye hizmet sunduğuna dikkat çekildi.
“Çocukların ekran başında olduğu vakit dilimini göz önünde bulunduran bir yayın anlayışı benimsenmelidir”
Büyümeye devam eden bu platformların hitap ettiği kitle göz önünde bulundurulduğunda bir dijital medya hukukunun oluşturulmasına ve bu alanın denetlenmesine gereksinim duyulduğuna yer verilen bildirgede, şunlar kaydedildi:
“İsteğe bağlı yayın hizmeti sunan platformlar yayın seçiminde bulunurken öz kontrol uygulamalı ve aile pahalarını koruyan yayınlara öncelik tanımalıdır.
Medyanın gözettiği milletlerarası yayıncılık etik prensiplerinin yanı sıra toplumda ortak şuurun oluşması ve farkındalığın artırılması gayesiyle toplumsal yapı ve hassasiyetler de göz önünde bulundurularak ortak etik prensiplerin belirlenmesine gereksinim duyulmaktadır. Toplumun yapısı ve hassasiyetleri gözetilerek belirlenecek bu etik prensipler doğrultusunda medya hizmet sağlayıcılar bu tıp yayın ve içeriklere teşvik edilmelidir.
Şiddet içeriklerine sıklıkla maruz kalmanın çocukların davranışlarında ve ruh sağlıklarında telafisi güç olumsuz tesirler bırakabileceğinin şuuruyla, çocukların ekran başında olduğu vakit dilimini göz önünde bulunduran bir yayın anlayışı benimsenmelidir. Bu hususta ebeveynlere de büyük bir sorumluluk düşmektedir. Dijital platformlar da gerekli hassasiyeti göstermeli, ebeveyn denetim sistemlerini geliştirmeli, çocuklara mahsus kataloglarını titizlikle belirlemelidir.” (AA)