2018 yılında yaz aylarında ‘Rahip Brunson krizi’ olarak da anılan kur atakları TL’nin dolar karşısında çok süratli bir formda kıymet kaybetmesine neden olmuştu. Ardından değerli ekonomistlerin hesaplarına dayanan CHP’nin başlattığı ‘128 Milyar Dolar Nerede?’ kampanyasına iktidardan birçok açıklama gelmişti. Fakat bahsin uzmanları tam manasıyla tatmin olmamıştı. Artık de Bloomberg 2022’de satılan ölçüsü hesapladı.
2018 yılının birinci aylarında 3,75-3,80 düzeylerinde olan dolar/TL seçimler öncesi 4’ün üzerine çıkarken, soluksuz bir yükselişle yaklaşık 3-4 ay içinde 7,24 düzeylerine ulaşmıştı.
Sonrasında birkaç ay içinde 5 düzeylerine gerileyen kur, pandemi sürecine kadar yaklaşık 1,5 yıl 5 düzeylerinde kalmıştı.
Türkiye’de birinci hadisenin görülmesiyle 6’nın üzerine geri dönmüş ve çok gerilemeden de yaz aylarında tekrar 7’nin üzerinde seyretmişti.
Bu gelişmeler Merkez Bankası’nda misyon değişikliğine neden olurken, tıpkı hafta sonu Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da Instagram’dan istifasını ya da misyondan affını açıklamıştı.
Dolar/TL’de kısa vadeli bir gerileme süreciyle 128 milyar dolar sorguları başladı.
Kısa müddette CHP’nin afişleri, iktidarın açıklamaları derken ‘128 milyar dolar nerede?’ başlığı büyüdü.
Aslen olay Merkez Bankası’nın rezervlerinde dövizdeki yükselişi durdurmak için piyasa müdahalesi maksadıyla yapılan satışları belirtiyordu.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi ve Kerim Rota’nın hesaplamalarına nazaran 2018 yazındaki kur krizi sonrası doların düşük tutulması bu biçimde başarılmıştı.
Merkez Bankası’nın başına bu devirde lider olan Murat Uysal yerine Naci Ağbal’ın gelmesiyle bu mevzunun araştırılmasını istediği de argüman edildi.
Sonrasında Naci Ağbal da 132 gün kadar çalışarak misyonundan alındı ve yerine hala misyonda olan Şahap Kavcıoğlu atandı.
Kavcıoğlu’nun da birinci periyot telaffuzlarına karşın göreve geldikten yaklaşık 5 ay sonra dünya iktisadında hakikat zamanlama görülmese de faiz indirimlerine başlaması kurda yeni ataklar oluşmasına neden oldu.
Ekim-Kasım aylarında kur oynaklığını ve tırmanışını sürdürünce Aralık ayının birinci günlerinde Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan yerine Nureddin Nebati vazifeye getirildi.
Bu süreçte de “Dalgalı döviz kuru rejiminde Merkez Bankasınca yapılan direkt döviz müdahaleleri” yapıldı.
Ancak 20 Aralık 2021’de Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni bir eser olarak Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) sistemini açıkladı.
Kimsenin anlayamadığı biçimde o gece başlayan ve kurda birkaç gün süren gerilemede 18,40’tan 10 düzeylerine gerileyen kur sonrasında adeta Mabel Matiz’in ‘Antidepresan’ını dinlemiş üzere bir sakinlikle kırlarda koşan Heidi doruklara çıktı.
Merkez Bankası Resmi rezerv varlıklarındaki yıllar içinde değişim de EVDS sisteminde bu formda görülmektedir.
Dolar/TL’nin 2022 seyri de eskisi üzere rezerv satışları ya da ‘arka kapı satışları’ niteliğinde ekonomistler tarafından yıl boyunca tahlil edilirken, Merkez Bankası ya da iktisat idaresi tarafında hiç değinilmeyen bir alan olarak kaldı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda da analist olarak çalışmış olan Bloomberg Türkiye ve İsveç ekonomisti Selva Baziki tarafından 2022’deki “arka kapı satışları” hesaplandı.
twitter.com
Baziki, TCMB’nin 2022’de döviz piyasalarına 108 milyar dolar kadar müdahale ettiğini iddia ettiklerini açıklarken, aylık 9 milyar dolarlık bir hesap ortaya çıkardı. 7 aylık bekleme süreci sonrası 2022 Ağustos ayında bankanın tekrar faiz indirimine başlamasıyla toplamda 500 baz puan indirimin birinci başladığı devirde satışların tepe yaptığını belirten ekonomist, gerçekleşmelerde 11,7 milyar dolar görüldüğünü belirtiyor.
İhracatçıların dövizleri, swap muahedeleri, problemli karşılıklar üzere alanlardan giriş olması gereken toplamda 120 milyar dolar olduğunu belirten Baziki, ortadaki yaklaşık 108 milyar dolara bu formda ulaştıklarını belirtiyor.
twitter.com
Yabancılara satılan gayrimenkullerin TCMB’de farklı bir alanda görülmediğini de belirten Baziki, bu bilginin bilinmemesinden ötürü girişlerin eksik kaldığını ve 108 milyar doların da bu durumda en alt hudut olduğunu iletiyor.
TCMB’nin 26 Ocak’ta aldığı kararların (KKM’de üst faiz limitinin kaldırılması) net rezervlerde düşüşe neden olmadan tekrar artışa yönelebileceğini, böylece hem dövize müdahale alanı yaratabileceğini hem de KKM’nin cazibesinin artabileceğini de ekliyor.
Gözler ister istemez Merkez Bankası’na dönüyor. Sizce?
