İngiliz haber ajansı Reuters, Bağlantı Lideri Fahrettin Altun ve kurmaylarının medya kuruluşlarına WhatsApp’tan hangi haberlerin öne çıkarılması hangilerinin görmezden gelinmesi gerektiği tarafında talimatlar verdiğini öne sürdü.
Reuters , Türkiye’de iktidarın medya üzerindeki baskısına ve denetim düzeneklerine dair bir belge yayımladı. Ana akım medya kuruluşlarında çalışan gazeteciler, Berat Albayrak‘ın istifası, İstanbul’daki mahallî seçimler ve Orhan Pamuk‘un Nobel alması üzere olaylarda gelen talimatları anlattı.
“Özel dosya- İçerden bilgi aktaranlar Erdoğan’ın nasıl Türkiye’deki yazı işlerini etkilediğini ortaya çıkardı” başlığının kullanıldığı haber Jonathan Spicer imzasıyla yayınlandı. Makalenin girişinde, Berat Albayrak’ın 2020 sonunda misyonunu bırakması sonrasında medyada bir belirsizlik ve sessizlik olduğu hatırlatıldı. Haberde, “24 saatten uzun bir mühlet boyunca hükümet yanlısı televizyon kanalları ve gazeteler sessizliğe büründü. Bu durum Türk ana akım medyasının durumunu açıkça ortaya koyuyor. Bu durum bir periyot fikirlerin hararetle tartışıldığı Türk ana akım medyasında artık hükümet onaylı başlıklar, 1. sayfalar ve televizyon tartışmaları olduğunu gösteriyor” denildi.
“Yazı işleri müdürleriyle bağlantıya geçiyorlar”
Sözcü’nün aktardığı dosyada Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’ndan yazı işlerine talimatlar verildiği belirtilirken, kesimde çalışan onlarca şahıstan bu tarafta tabirler geldiğine de dikkat çekildi. Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’nı Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın oluşturduğu ve Ankara’da 1500 kişi çalıştığı hatırlatılırken, “Reuters’ın gördüğü bildirilerde Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun’un çalışanları telefonda arayarak ya da WhatsApp bildirileriyle yazı işleri müdürleriyle irtibata geçiyor” yorumu yapıldı.
“Kararları Altun ve yardımcıları alıyor”
Reuters’a konuşan hükümetten bir yetkili, “Altun’un gündemi belirleme üzere bir durumu yok. Altun, kısaca editör ve gazetecilere brifing veriyor ki bu da işinin gereği. Bu brifingler de basın özgürlüğünü ihlal edecek şeyler değil” dedi.
Reuters haber ajansı Fahrettin Altun ve kurmaylarının medya mensuplarıyla sık sık irtibat içinde olduğunu yazdı.
Haberde, İrtibat Başkanlığı’nın yıllık bütçesinin 680 milyon liraya yakın olduğu belirtilirken ismini açıklamayan bir yetkili, “Buranın çok büyük bir yapısı var. Burada kararlar Altun ve yardımcıları tarafından alınıyor” yorumunu yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ya da hükümeti için negatif mana doğurabilecek ekonomik ya da askeri haberin gelmesiyle birlikte Altun’un yayın direktörleri ya da kıdemli muhabirlerle, bu haberlerin nasıl verilmesi gerektiğine dair irtibata geçtiğini de Reuters’a konuşan bu yetkili anlattı.
“Erdoğan istifayı kabul edene kadar sessiz kalın”
Reuters’taki haberde, “Berat Albayrak’ın sıhhat meselelerini münasebet göstererek iktisat bakanlığından ayrılmasından sonra dört kaynak, Altun’un medyaya Erdoğan istifayı kabul edene kadar sessiz kalması konusunda ihtarda bulunduğunu belirtti. Erdoğan’ın istifayı kabul etmesinden sonra büyük Türk TV kanalları ve gazeteleri haberi verdi” sözü de kullanıldı.
“İstifadan 30 saat sonra yeşil ışık yakıldı”
TRT’de çalışan kıdemli bir editör de, “30 saat bekledikten sonra bu haberin yayınlanması için yeşil ışık yakıldı” dedi.
Reuters muhabiri, birtakım ekran imgeleri gördüğünü söylerken, “Altun’un idaresinde çalışan yetkililer tertipli olarak ana akım medyadaki yazı işlerine WhatsApp iletileri atarak kabinede ya da parti üyelerinden gelen açıklamaların hangisinin öne çıkarılacağını ya da hangilerinin görmezden gelineceğinin talimatını veriyor” yorumunu yaptı. Ama Reuters muhabiri bu ekran imajlarını kamuoyu ile paylaşmadı. Altun ve takımının haricinde AKP siyasetçilerin de sık sık medya kuruluşlarıyla irtibata geçtiği ve haberlerde düzeltmeler istedikleri öne sürüldü.
“Erdoğan’ın Orhan Pamuk’u tebrik etmesi beklendi”
TRT’de çalışan bir editör de 2006’da Orhan Pamuk’un Nobel Edebiyat Mükafatı kazanması sonrasında emsal bir durum yaşandığına dikkat çekti. İsmini açıklamayan yetkili, devlet televizyonunun devrin başbakanı Erdoğan’ın Pamuk’u tebrik etmesinden sonra haberin verildiğine dikkat çekti. İsmini açıklamayan TRT çalışanı, “O gün büyük bir rahatlama oldu. Zira şayet tebrik olmasaydı, o haberi yapamazdık” dedi.
“Yerel seçimlerde felç hali vardı”
2019’daki mahallî seçimler sonrasında gazetelerin yazı işlerinde Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’ndan bir açıklama bekledikleri öne sürülürken, bir televizyon editörü, yöneticilerin “bir sorun yahut sıra dışı bir durum yokmuş üzere davranma” talimatı verdiğini söyledi.
Dört farklı anaakım medya kuruluşunun yazı işlerinde çalışanların anlatımına nazaran, o gece her iki tarafın da seçimi kazandığını ilan etmesi sonrası müdürlerin Bağlantı Başkanlığı’ndan yahut öbür yetkililerden talimat beklemesi nedeniyle baş karışıklığı ve felç hali vardı. Bir gazeteci, çalıştığı gazetede yazı işleri editörlerinin toplantı masasında seçim haberini hükümeti rahatsız etmeyecek halde hangi başlıklarla vereceklerini konuştuğunu anlattı. Kıdemli bir muhabir olduğu belirtilen gazeteci, “Başlık bulmaya çalışırken resmen acı çekiyorlardı” dedi. Haberde, ana akım TV kanallarında seçim sonrasında Erdoğan ve AKP ’nin açıklamalarına yer verilirken İmamoğlu’nun açıklamalarına ise yer verilmediği belirtildi.