Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, Rekabet Kurulu’nun 13 üretici/tedarikçi teşebbüse 878 milyon TL ceza uyguladığı soruşturmada, tedarikçiler ve perakendeciler ortasındaki iş yapma biçiminin rekabet ihlallerine yol açabilecek formda oluştuğunun ortaya çıktığını söyledi. Küle, “Bu yaygın iş yapma biçimi çerçevesinde, üretici/tedarikçi teşebbüsler, kendi eserleri bakımından perakendecilerin kesin satış fiyatlarını ve fiyat artış vakitlerini koordine ediyor. Bu iş yapma biçimi sonucu oluşan rekabet ihlalleri, teşebbüslerin fiyatlarını serbestçe belirlemelerini engelliyor ve piyasadaki fiyatların yapay olarak yükselmesine ve tüketicilerin bu durumdan direkt ziyan görmelerine neden oluyor” dedi.
Rekabet Konseyi’nce 2021 Nisan’ında başlatılan ve 1,5 yıl süren ‘tedarikçi soruşturması’ kapsamında fiyatlama davranışları incelenen 13 üretici/tedarikçinin, “topla-dağıt” niteliğine sahip kartele taraf olmak ve perakende düzeyinde faaliyet gösteren teşebbüslerin raf fiyatlarını belirlemek suretiyle kanunu ihlal ettikleri belirlendi. Bu firmalara 878 milyon TL ceza verildi. Daha evvel birebir bahiste idari para cezası verilen soruşturma kapsamındaki 5 zincir marketin de topla-dağıt karteline taraf oldukları tespit edildi. Lakin evvelki soruşturmada idari para cezası uygulandığından yeni idari para cezası uygulanmadı.
5 markete ceza verilmişti
Birol Küle, kararın, süratli tüketim malları perakendeciliği dalında alınan birinci karar olmadığını söyleyerek, “Kurulumuz kamuoyunda ‘zincir marketler soruşturması’ olarak bilinen soruşturma sonucunda aldığı 28 Ekim 2021 tarihli kararıyla yemeklik yağ üreticisi 1 teşebbüs ile 5 ulusal zincir marketin topla-dağıt niteliğine sahip kartele taraf olduklarını ve ayrıyeten kelam konusu yemeklik yağ üreticisi teşebbüsün perakende düzeyinde faaliyet gösteren teşebbüslerin raf fiyatlarını belirlediğini ve böylece anılan teşebbüsler tarafından kanunun 4’üncü hususunun ihlal edildiğini tespit etmiş ve bu teşebbüslere idari para cezası vermişti. Gerçekten bu soruşturmada elde edilen dokümanlar, ‘tedarik soruşturması’ olarak anılan 13 üretici/tedarikçinin ceza almasıyla sonuçlanan soruşturmanın açılmasına da yol açmıştı” dedi.
Her iki soruşturmanın da süratli tüketim malları perakendeciliği kesiminde tedarikçiler ve perakendeciler ortasındaki iş yapma biçiminin, rekabet ihlallerine yol açabilecek formda oluştuğunu gösterdiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Bu yaygın iş yapma biçimi çerçevesinde, birinci olarak üretici/tedarikçi teşebbüsler, kendi eserleri bakımından perakendecilerin sonuncu satış fiyatlarını ve fiyat artış vakitlerini koordine ediyor. Bir öteki deyişle, perakendeciler ortak tedarikçileri aracılığıyla birbirlerinin geleceğe yönelik fiyatları, fiyat artış tarihleri, dönemsel aktiviteleri ve kampanyaları üzere rekabete hassas bilgilerinden haberdar oluyor ve kendi davranışlarını buna nazaran şekillendiriyor. Rekabet hukuku terminolojisinde ‘topla-dağıt tipi kartel’ olarak nitelendirdiğimiz ve en ağır rekabet ihlalleri ortasında sayılan bu durum ise perakendeciler ortasındaki fiyat rekabetini ortadan kaldırıyor. İkinci olarak, bu yaygın iş yapma biçimi, tedarikçilerin perakende düzeyde faaliyet gösteren teşebbüslerin raf fiyatlarına müdahale etmesini ve perakendecilerin en son satış fiyatlarını belirlemesini de içeriyor. Nihayetinde, perakende düzeyinde faaliyet gösteren teşebbüslerin sonuncu satış fiyatlarının birebir seviyede olmasına yol açan ve yine satış fiyatının tespiti olarak nitelendirilen bu durum ise yeniden benzeri formda perakende düzeyindeki fiyat rekabetini ortadan kaldırıyor.”
‘Tüketiciler ziyan görüyor’
Rekabet Kurumu Lideri Küle, özgür rekabet piyasalarında, teşebbüslerin satış fiyatlarını serbestçe ve birbirleriyle rekabet halinde belirlemelerinin beklendiğini kaydedip, şöyle konuştu:
“Zira teşebbüsler ortasındaki rekabet, fiyatların düşmesini, eser ve hizmet çeşitliliği ile kalitenin artmasını sağlayacak ve nihayetinde tüketiciler bakımından yarar yaratacaktır. Ayrıyeten rekabetin tesisi dolaylı olarak fiyat istikrarına, ekonomik büyümeye, memleketler arası rekabetçiliğe de katkı sağlayacaktır. Bu nedenle süratli tüketim malları bölümünde yaygın olarak görülen iş yapma biçimleri sonucunda meydana gelen rekabet ihlalleri, teşebbüslerin fiyatlarını serbestçe belirlemelerini engelliyor ve piyasadaki fiyatların yapay olarak yükselmesine ve tüketicilerin bu durumdan direkt ziyan görmelerine neden oluyor. Ayrıyeten, bu davranışlar dolaylı olarak ülke iktisadı üzerinde de olumsuz tesirlere yol açıyor. Üstelik bu rekabet ihlallerinin ekmek, alkolsüz içecekler, atıştırmalık eserler, şahsî paklık gereçleri üzere tüketicilerin bütçesi içerisindeki hissesi yüksek olan süratli tüketim malları perakendeciliği dalında gerçekleştiği dikkate alındığında, tüketicinin uğradığı zararın büyüklüğü daha da çarpıcı hale geliyor. Bu nedenle bölümde faaliyet gösteren teşebbüslerin iş yapma biçimlerini değiştirmeleri ve rekabet hukuku kurallarına uygun hale getirmeleri zorunlu hale gelmiştir. Biz kararlarımız ile piyasa oyuncularına bu hususta farkındalık kazandırdığımızı düşünüyoruz. Rekabet Kurumu olarak soruşturmalar ve rekabet savunuculuğu yoluyla piyasalarda aktif rekabet ortamının tesis edilmesini ve korunmasını sağlamaya yönelik çalışmalarımıza devam edeceğiz.”