Onur Sinan Güzaltan
Kasım 2022’de “Moskova’da kış, savaşın uğultusu ve yeni bir form arayışı” başlıklı yazımda şöyle yazmıştım; “(Rusya için) Ukrayna üzerinden Batı’yla başlayan sıcak çatışma sonrasını da yeni bir periyot olarak isimlendirmek hakikat olacaktır. Ve her siyasi “yeni dönemde” olduğu üzere bu süreçte kendi kaidelerini ve hasebiyle devlet için yeni bir yapılanmayı dayatıyor (…) Geçmiş devirlerin hantallığından izler taşıyan idari yapıda savaş durumuna uygun, karar alma düzeneklerini hızlandıracak yeni bir form arayışı olduğu aşikâr.”
İLGİLİ HABER İÇİN:
-Moskova’da kış, savaşın uğultusu ve yeni bir form arayışı
Aralık 2022’de ise “Rusya hangi paltoyu giyecek?” başlıklı yazımda tekrar yapılanma gereksiniminin iktisatta de hissedildiğini şu halde özetlemiştim; “Cumhurbaşkanı Putin’in kelamlarıyla “en az 10 yıl sürmesi” beklenen savaş, Rusya’yı tekrar şekillenmeye zorluyor.
1991 sonrasının Batı’yla entegre kapitalist modeli, süratle karma iktisada evrilirken, daha ileri adımlara da göz kırpıyor. Ama heyeti tertip, sınıf alakaları, siyaset seçkini içindeki koalisyonlar Kremlin’i muhakkak alanlarda sınırlamaya devam ediyor.”
Putin’in 21 Şubat’ta yaptığı konuşma, Rusya’nın yeni devlet yapısı, ekonomik ve toplumsal model arayışına yönelik adeta ismi konulmamış bir program teklifiydi. Konuşmanın can alıcı noktalarını şöyle özetlenebilir;
1.Sovyetler Birliği üzerinden planlı iktisat vurgusu,
2.Sovyetler Birliği’nin çöküşü sonrası Rusya’da yerleşen Batı merkezli ekonomik model eleştirisi,
3.Rus sermayesinin ve şirketlerin Batı’ya olan bağımlılığına tenkit,
4.İdari ve bürokratik yapıda hantallığa karşı, yenilenme vurgusu,
5.Halkın farklı katmanlarına (çiftçiler, emekçiler, emekliler) yönelik toplumsal yardım projeleri,
6. Kuzey-Güney lojistik yollarının canlandırılması…Bu teklif Rus hükümetinin jeoekonomik alternatifler arayışında olduğuna işaret ediyor.
Putin’in yeni program teklifinin şekillenmesinde Rusya Federasyonu Komünist Partisi(RFKP)’nin yapan tenkitlerinin belirleyici bir rol oynadığı kanaatindeyim.
Bu bağlamda, Putin’in konuşması adeta RFKP’nin Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’a yönelttiği sorulara bir karşılıktı.
RFKP’nin soruları şu noktaları içermekteydi;
1.Amerika merkezli bir ekonomik sistemin içinde yer alarak, ulusal çıkarların korunduğu yeni bir dünya tertibi nasıl kurulabilir?
2.Rusya’nın Batı’ya ekonomik bağımlılığı göz önünde bulundurulduğunda Ukrayna’da askeri operasyonlara başlamak ne kadar mantıklıydı?
3.Eğer Batı’yla ilgilerin kopması muhtemel olarak değerlendiriliyorsa, diplomatlar neden Doğu ülkeleriyle neden kuvvetli köprüler kurmadılar?
4. Ukrayna krizi sonrası Rusya’yı terk eden vatandaşların ve Rusya aleyhine faaliyet gösteren vatandaşların mal varlıklarına el konulacak mı?
5.Yekaterinburg’daki Yeltsin Merkezi’ni kapatacak mısınız? (Liberallerin faal olduğu bir enstitü)
Rusya’nın Batı’yla olan siyasal, ekonomik ve kültürel çelişkileri sertleşiyor. Paralel olarak Rusya’nın içinde sınıfsal çelişkilerinin de derinleşmesi kaçınılmaz gözüküyor.
İki tespitte bulunabiliriz;
1.Önümüzdeki süreçte RFKP’nin Rusya siyasetindeki rolü daha besbelli hale gelecektir.
2. Son konuşmasından da anlaşılabileceği üzere Putin, Batı merkezli ekonomik sistemden kopuş iradesi gösteriyor. Lakin Batılı finans merkezleri ve oligarşiyle iç içe olan devlet ve bürokrasi yapısının bu çeşit bir değişime ne kadar süratli olduğu hala tartışmalıdır.
Şöyle bitireyim; Savaşın birinci yılında Rusya’da yeni bir devlet yapısı, ekonomik, idari ve toplumsal model arayışı sürerken, sınıf çelişkilerinin daha da sertleşeceği bir sürece giriyoruz.
(Güzaltan’ın makalesi birinci olarak United World International’da İngilizce olarak yayınlanmıştır.)
Onur Sinan Güzaltan