Prof. Dr. Sencer Ayata ile seri söyleşimizin ‘manevi çöküntü’ye odaklanan kısmının birinci modülünde “AKP iktidarının maneviyat telaffuzuna karşın, aslında bu argümanından nasıl uzaklaştığını” konuşmuştuk. Söyleşinin ikinci kısmında Ayata’nın kelam ettiği “çöküntü”nün toplum üzerindeki tesirini ele aldık.
Prof. Dr. Sencer Ayata, “Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının siyasi ve toplumsal ömrü bitmeyen bir hengame olarak gördüğünü, Türkiye’de yaşanan hukuksuzluk ile kuralsızlığın el ele gittiğini“ söyledi.
Prof. Dr. Sencer Ayata
Hukukun olağan şartlarda insanları birbirine yakınlaştırması gerekirken Türkiye’de ayrımcılığın kaynağı haline geldiğini söyleyen Ayata, “Hukuk iktidara yakın olanları muhafaza, karşısındakileri cezalandırma aracı haline geldi” diye konuştu.
Prof. Ayata, Türkiye’de cürüm oranlarının patlama yaptığını söylerken, “Yaygın bir kuralsızlık ortamı var. Giderek de yaygınlaşıyor. Günümüzde yönetmek; usulsüzlüğü, yolsuzluğu, cürmü yönetmek haline geldi” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’de mutsuzluğun ve manevi zayıflığın ana nedenlerinden birinin ‘kutuplaşma’ olduğunu vurgulayan Prof. Ayata, “siyasi iktidarın artık bunu körüklemekten kaçınmadığını” söz etti. Ayata, “Özellikle siyasi iktidar toplumda var olan ayrışmaları ve çatışmaları azaltmak ve yumuşatmak yerine ağırlaştıran bir siyaset yapma şeklini benimsemiş durumda” dedi.
Ayata, AKP’nin kuruluş periyodunda ana savlarından birinin “manevi kalkınma” olduğunu vurgularken, AKP iktidarıyla geçen yaklaşık 20 yılın sonunda “Türkiye’nin birçok rapora nazaran dünyanın en karamsar ve mutsuz ülkelerinden birine geldiğine” dikkat çekti. Prof. Ayata; “AKP iktidarında Türkiye’nin toplumsal ve ruhsal çöküşe sürüklendiğini” söz etti.
ODTÜ Sosyoloji Kısmı Başkanlığı’nın yanı sıra Harvard ve Oxford üniversitelerinde konuk akademisyen olarak bulunan, geçtiğimiz devirde parlamentoya giren ve CHP idaresinde misyon üstlenen Türkiye’nin önde gelen sosyologlarından Prof. Dr. Ayata’nın T24’ün sorularına verdiği karşılıklar şöyle…
“Baskı aksi sonuç veriyor, zira çağdaş toplumların
örgütlenme ve işleyiş biçimleri farklı”
– Konuştuğumuz tüm mevzulardan toplumsal dokunun argüman edildiği üzere gereğince sağlam olmaması, bir değişim ve bir sarsılma sürecine girdiği anlaşılıyor. Ne değişiyor?
Güçlü toplumsal doku deyince evvel aile yapısı anlaşılıyor. Birebir vakitte sağlam bir topluluk dayanışması, güçlü bir toplumsal aidiyet duygusu, yani akrabalık, hemşehrilik, komşuluk bağlantıları… İlaveten köy, mahalle, dini örgütlenmeler vesaire. Güçlü toplumsal dokunun temelinde ise güçlü klasik ve dini bağların olduğu düşünülüyor. Ne var ki bu cins bağlar, pahalar, kimlikler süratle aşınmakta.
En kıymetli neden ömrün büyük ölçüde paraya bağlı hale gelmesi. Geçim için, refah için, güç için, statü için. Beşerler ortasındaki bağlarda maddi boyut, fayda, kar, çıkar haliyle çok değerli hale geliyor. Kentleşme, eğitim, konut, hayat şekli, ulaşım irtibat, iş cümbüş; tüm bu alanlarda yaşanan değişiklikler aileyi de toplumu da derinlemesine etkiliyor. Köylerde bile toplumsal münasebetler, kültürel pahalar, gelenekler eski gücünü kaybediyor.
Bir vakitler kente göç edenler ortasında gerek maddi gerekse duygusal bedellere bağlı olarak oluşan güçlü dayanışma ağları vardı. Konuk etme, iş bulma, borç verme, birlikte mesken yapma, acıyı paylaşma, sohbet etme vesaire. Lakin gecekondu artık yaygın bir yerleşim ve toplumsal dayanışma yeri olmaktan çıktı. Apartmanlara taşınan akrabalar, hemşehriler artık birbirine daha uzakta yaşıyor; birkaç komşu, birkaç arkadaş dışında. Mahalle sakinleri sonlu ölçüde de olsa okul aile birliği, cami, emekli kahvesi dışında birbirini pek görmüyor.
Bir yandan da yeni gelişmeler göze çarpıyor. Örneğin toplumsal medya birbirinden başka, hatta çok uzak yerlerde yaşayan akrabalar ve hemşehriler ortasında bağlantının devam etmesini, hatta canlanmasını sağlıyor. Ancak yüz yüze bağlantılarda akrabalar, komşular ortasında eski yakınlıklar azalıyor. İlgilerde dayanışma kadar kıskançlıklar, müsabaka, uyuşmazlıklar oluyor. Kardeşler bile evvel kendi ailelerinin geleceğini, kendi çocuklarının geleceğini düşünerek davranıyor. Klasik cemaat denince bireyi sarmalayan, ona sahip çıkan, yalnızlık ve çaresiz hissettirmeyen, denetleyen güçlü bir toplumsal doku düşünülür. Sıkı dokunmuş, ‘biz’ duygusu ve kimlik yaratan bir topluluk.
Ama günümüzde bu cins sıkı dayanışma dokuları, klâsik topluluklar zayıflıyor. AKP’nin bu tıp dokuları yaşatma, kent ortamında yine canlandırma tarafındaki uğraşları gerçekçi değil. Lakin bunlar akrabalık, hemşehrilik üzere yatay değil, üstten aşağı kurulan ilgiler. O nedenle klâsik sülale, köy ve mahalle bağlarının, dayanışmanın yerini tutmuyorlar. Baskı kullanarak, zorlayarak, ödüllendirerek yaşatmaları mümkün değil. Birçok vakit aykırı sonuç veriyor baskı. Toplumsal ve ruhsal sorunlara neden oluyor. Zira çağdaş toplumların birliktelikleri farklı, örgütlenme ve işleyiş biçimleri farklı. Zira merkezinde özerk birey var.
“Suç patlaması yaşanıyor;
Türkiye, Rusya ile birlikte en çok mahkûma sahip ülke”
– Ruhsal ve sosyolojik çöküntü deyince en can alıcı mevzu kuşkusuz hata ve güvenlik. Artık bunun üzerinde duralım.
Tam manasıyla kabahat patlaması yaşanıyor. Türkiye 49 ülke ortasında Rusya’nın akabinde en çok mahkûma sahip olan ülke. Son 10 yılda cezaevine girenlerin sayısı dört kat artmış. Tutuklu sayısı 300 bin dolayında. Meğer 2002 yılında lakin 60 bin. Artışlar 2005 yılından itibaren hızlanmış görünüyor. Kendini konutunda inançlı hissedenlerin oranı ise daima düşüyor.
Suçun farklı cinsleri var. Türkiye’de hepsinde artış var. Kimi alanlarda katlanarak… Şiddet en vahim cürüm. Öldürme 10 yıl içerisinde altı kat artarak 10 bini bulmuş. Tecavüz, atak, yaralama büyük artış göstermiş. İş ve çalışma dünyasında kar ya da kaybı tedbire emelli hile, çalma, dolandırma hadiseleri da o denli. Uyuşturucu ticaretine değinmiştik, örgütlü hatalar, terör. Siber suçlar… Bilgisayar, internet dünyasında doküman, para, kimlik çalma, banka dolandırma üzere… Yeşil kabahatler, yani doğal kaynakların adaletsiz sömürüsü. Çocuk ceza infaz kurumu ve eğitim konutuna girenlerin sayısı 3, cinsel hatalar, uyuşturucu tam 11’er kat artmış.
“Suç ve kuralsızlık birlikte; büyük bir gri alan var”
Kriminoloji, psikoloji, hata sosyolojisi bu bahisleri inceliyor. Hata, bir kanunun çiğnenmesi demek. Bir de daha genel manada kuralların çiğnenmesi var. Bunlar her vakit hata teşkil etmiyor. Gece yarısı daima korna çalıp mevzuyu komşuyu rahatsız etmek üzere. Lakin sorun şu ki, ikisi birlikte gidiyor, toplumda kural dışı davranışlar arttıkça hukuk dışı davranışlar da artıyor. Birçok durumda bunlar iç içe geçiyor. Büyük bir gri alan var Türkiye’de. Büyük bir gayrimeşru alan. Geçenlerde bir satıcının söyledikleri çok konuşuldu. “Çalmayan var mı” dedi. Herkesin vergi kaçırdığını söyledi. “Herkes yapsın herkes kazansın” dedi. Alışılmış vardığı sonuç yanlış fakat tespiti yanlışsız. Yaygın bir kuralsızlık ortamı var. Giderek de yaygınlaşıyor. Evvelden yaptığımız bir söyleşide söylemiştim. Günümüzde yönetmek usulsüzlüğü, yolsuzluğu, hatası yönetmek haline geldi.
Çizgi: Tan Oral
– Neden bu kadar artıyor kuralsızlık ve hukuksuzluk?
En genel manada şunu söyleyebiliriz. Kurallara uymak için toplumda temel doğrular ve yanlışlar konusunda bir uzlaşma olması gerekir. Bir sefer toplum kabul edilebilir kurallar koyma, kurallara uyan bireyler yetiştirme ve uymayanları denetleme konusunda yetersiz kalıyor. Bireylerin ve toplulukların diğerlerine ziyan verici davranışlardan kaçınmaları sağlanamıyor.
Siyasi iktidarın sav ettiği üzere din, gelenek diye kabul ettirilmeye çalışılan kurallara çoğunluk uymuyor. Tıpkı maddelere da uyulmadığı üzere. Aksine, ailesi içinde, yakın etrafında düzgün insan olmaya çalışan bir kişi, iş diğerlerine ziyan vermemeye, kamu faydasını gözetmeye gelince kanunu, kuralı pek takmıyor. Sosyo-kültürel, siyasi ve ideolojik bakımdan kutuplaşmış, yer yer ayrışmış bir toplumda farklı kümelerin farklı doğruları ve yanlışları var. Ortalarında rekabet, ihtilaf, çatışma var. Ortak alan epeyce dar. Daralan bir alanda tesirli; lakin gelenek artık tesirli değil, bunun tahlil olmadığı görülüyor. Kuşkusuz geçmişten gelen ve korunması, geliştirilmesi gereken olumlu alışkanlıklar, bedeller, kurallar var. Lakin yeni ortak kurallar lakin yeni bir bakışla, üniversal bedellerle uyumlu biçimde oluşturulabilir.
“Hukuk ayrımcılığın kaynağı haline geldi”
Hukuk konusuna gelince. Hukuk iktidara yakın olanları müdafaa, karşısındakileri cezalandırma aracı haline geldi. Hukuk nizamı, hukukun üstünlüğü anlayışı fiiliyatta askıya alınmış üzere. Hukukun, ortak kuralların toplumun fertlerini birbirine yakınlaştırması beklenir. Meğer bizde hukuk ayrımcılığın kaynağı. Adalet sistemi düzgün işlemiyor. Toplumda adalet duygusu alabildiğine zedelendi. Hukukun, kuralların yerine keyfi idare anlayışı geçmiş durumda. Yalnızca siyasi otoritede değil, birçok yerde. Şirketlerde, resmi kurumlarda, hatta üniversitelerde. Bu türlü bir ortamda kural, kanun dışı davranışlar haliyle artar. Yolsuzluk, kabahat haliyle artar.
Erkekler, gençler, fakirler suça daha yatkın. Günlük ömrünü dahi sürdürmekte zorlanan, toplum tarafından başarısız görülen milyonlar var. Gençler, fakirler ortasında bazıları sabrediyor, bazıları kabuğuna çekiliyor, bazıları protesto ediyor, ayaklanıyor, bazıları legal olmayan yollar arıyor. Adaletin yerini bulmadığını düşünenler, adaleti kendileri yerine getirmeye kalkışıyor. Cezayı kendisi kesiyor. Bazıları, muhtaçlıklarını karşılamak ya da kendilerini kanıtlamak emeliyle legal ya da yasal olmayan işlere, cürüm örgütlerine yöneliyor. “Her şey yapanın yanına kar kalıyor. Kim namusuyla kazanıyor ki? Adaleti kim aramış da bulmuş…” bu cinsten deyişler, görüşler çok yaygın. Bunlar para kazanmak için legal ve yasal olmayan yollara başvurmayı adeta özendiriyor.
“İktidar, kendinden olmayanları devlete ve millete tehdit olarak gösteriyor”
– Bu kapsamda düşünebileceğimiz bir diğer değerli husus da bitmeyen bir kutuplaşma, çatışma ve şiddet ortamı. Bunlar da huzursuzluk, mutsuzluk, itimat erozyonu yaratıyor olsa gerek. Bu mevzuda neler söylemek istersiniz?
Kutuplaşma düşük inancın, mutsuzluğun, huzursuzluğun, manevi ya da moral zayıflığın esas nedenlerinden birisi. Genel olarak siyaset denilebilir ancak bilhassa siyasi iktidar toplumda var olan ayrışmaları ve çatışmaları azaltmak ve yumuşatmak yerine ağırlaştıran bir siyaset yapma stilini benimsemiş durumda. AKP iktidarı siyasi ve toplumsal ömrü bitmeyen bir arbede olarak görüyor. Kendinden olmayan kim varsa devlete ve millete karşı tehdit olarak gösteriyor. Sonuç haliyle hoşnutsuzluk, huzursuzluk, mutsuzluk oluyor.
Gerilim, çatışma ve arbede ortamı siyasi şiddeti, aile içi şiddeti, bayan ve çocuklara yönelik şiddeti, holigan şiddetini, hastane, okul ve trafikteki şiddeti her geçen gün tırmandırıyor. Konutta, iş yerinde, trafikte, sokakta, atak, dövme, öldürme haberlerinin arkası gerisi kesilmiyor. Hasta yakınları tarafından dövülen öldürülen hekimler, davalarda dayak yiyen avukatlar, veliler tarafından bıçaklanan öğretmenler, amaç gösterilen sanatkarlar, azarlanan memurlar, aşağılanan bilim insanları… Siyasi iktidar vatandaşların bu bölümlere yönelik reaksiyonlarını şişirmede değerli rol oynuyor.
Çizgi: Tan Oral
“AKP çağdaş toplumun problemlerini,
tarım toplumlarının bedelleriyle çözmeye çalışıyor”
– Moralsizlik, mutsuzluk, kabahat artışı üzere problemlerin kaynağını çağdaşlaşmanın sonuçları olarak görmek mümkün mü?
Bu problemler her toplumda olabilir. Fakat kuşkusuz çağdaşlaşma ile de yakından alakalı. Aslında 19. Yüzyıl’da sosyolojinin ilgi alanlarının başında bu tıp meseleler geliyordu. Yani çağdaşlaşmanın yol açtığı toplumsal ve kültürel meseleler. Yoksulluğun yanı sıra ve onunla birlikte hata, alkolizm, yalnızlaşma, başıboşluk… Bireyin giderek özerkleşmesi sonucu köy, sülale, mahalle, çarşı üzere klasik bağların ve kıymetlerin güçlü olduğu cemaat bağları zayıflıyordu. Birey üzerinde sağladıkları kontrol ortadan kalkıyordu. O periyodun muhafazakârları tahlil olarak aşınmış orta çağ kurumlarının geri getirilmesini öneriyorlardı. Kral, güçlü kilise, lonca, köy cemaati vesaire. Lakin orada görüldü ki endüstrileşen, çağdaşlaşan toplumlarda bunları geri getirmek mümkün değil. Sonrasında tahliller eğitimde, hukukta, özgürlükte, hoşgörüde, güçlü toplumsal devlette ve sivil toplumda aranmaya başlandı. Her hususta harika sonuç alınması beklenemez lakin daha gerçek ve gerçekçi olan bu yol. AKP iktidarı 19.Yüzyıl Avrupa muhafazakârlarına emsal tahliller arıyor, bu çeşit tahliller peşinde olanları destekliyor. AKP iktidarı çağdaş toplumun problemlerini tarım toplumlarının pahalarını ve kurumlarını yaşatarak çözmeye çalışıyor. Sonuçta manevi kalkınma tezi ile yola çıkan bir partinin iktidarında Türkiye, dünyanın en karamsar, mutsuz, inançsız ülkelerinden birisi haline geliyor
– Türkiye neden çığ üzere büyüyen depresyon, kabahat üzere meselelerle karşı karşıya kalıyor? Birtakım örnekler verebilir misiniz?
En kolay manasıyla çağdaşlaşma denilince kentleşme, endüstrileşme, eğitimin, uzmanlaşmanın, iş kısmının artması üzere süreçler anlaşılıyor. Kültürel alanda ise başta kişiselleşme, rasyonelleşme, dünyevileşme üzere süreçler. AKP iktidarı devrinde fiziki altyapı, bağlantı ve ulaşım, konut üzere alanlarda değerli değişiklikler oldu. Kentleşme arttı. Ulaşım ve bağlantı altyapısı gelişti. Okullaşma oranları yükseldi. Konut dokusu değişti. Bunlar çağdaşlaşmanın maddi altyapısı prestijiyle gözle görülebilir değişimler.
Desen: Selçuk Demirel
“En besbelli örnek eğitim”
Birçok alandan örnek vermek mümkün lakin en besbelli olanı eğitim. Araştırmalar Türkiye’de çocukların fen eğitimine dünyada en yatkın çocuklar ortasında olduğunu gösteriyor. Çocuklar ve aileler daha çok fen eğitimi istiyor. Devam eden altyapı yetersizliklerin yanı sıra eğitimde içerik, nitelik ve eşitlik bakımından meseleler azalmadı çoğaldı. Okul yöneticileri atanırken liyakat ve uzmanlık bir kenara bırakılarak siyasi ve ideolojik eğilim temel alındı. Siyasi iktidar tarafından maddi olarak desteklenen dini vakıflar yurtların, kursların yanı sıra “değerler eğitimi” ismi altında direkt eğitim sürecine dahil edildi. Bilhassa fakir ailelerden gelen fakir çocukların okuduğu dezavantajlı okullarda dini eğitim ve klasik pahalar öne çıkartıldı. Kartal İmam-Hatip imtiyazlı bir okul. Çocuklar ve aileleri imam-hatip okullarına gitmek istemiyor, adeta mecbur ediliyor. Gitmeye zorlanıyorlar. Görüldüğü üzere burada sorun okullarda din eğitimi olup olmaması değil. Siyasi iktidarın eğitim sistemini kendi çıkarına uygun bir muhafazakâr dünya görüşü içine hapsetmeye çalışması. Hakikaten tutmadığı her gün biraz daha çok görülse de “kalbi eğitim”, “dindar kuşak” yetiştirme projesinde ısrar ediliyor.
“İki taraftan çekiştirilen bireyler, aile ve topluluklar daima bir tansiyon içinde”
Örnek çok. AKP iktidarı yakın vakte kadar gençlere kendini dünyanın fatihi üzere görme, fatih olma fikri telkin ediyordu. Halbuki gençler dünyaya açılmak istiyor. Öbür ülkelere gitmek, diğer kültürleri tanımak istiyor. İktidar partisi ruhsal sıkıntıların tahlilinde dini otoritelerin rolünün artırılmasından yana. Lakin dini inanca sahip olanlar dahi bu tıp problemler karşısında onların rehberliğine fazla prestij etmiyor. Bilimsel otoritelere başvuruyor. Geçmişte olduğu üzere çok çocuk yapma daveti hiç karşılık bulmadı, bilakis doğurganlık azaldı. AKP periyodunun zenginleri giderek artan ölçüde gösterişçi tüketime yöneliyor lakin dar gelirlilere sabır, tefekkür, kanaatkârlık öneriliyor. Günümüzde dinlenme, eğlenme, parası olan için seyahatiyle alabildiğine cazibeli hale gelen bir kültür, cümbüş bölümü var. Birden fazla kimse, yeniden bilhassa gençler bunlara yakın ilgi duyuyor. Gelenekçi, kapalı toplulukların sönük, rutin, sıkıcı hayatından uzaklaşmak istiyor. Lakin AKP buna sıcak bakmamak bir yana örneğin sanatkarları baskı altına almaya çalışıyor. Yaygın toplum kısımları bu ikilemler ortasında sıkışmış durumda. İki taraftan çekiştirilen bireyler, aileler, topluluklar daima bir tansiyon içinde yaşıyor.
“Değişen toplumu klasik kabuğun içinde tutma peşinde
siyaset, mahalle ve cemaat baskısı…”
– Buradan şu değerli sonucu çıkartıyoruz. AKP iktidarı ruhsal ve toplumsal sıkıntıları kendi dünya görüşü ve bedellerinin sonları içinde kalarak çözmeye çalışıyor fakat başaramıyor. Çağdaş bir toplumda sıkıntıları baskı ile değil özgürlükçü bir anlayışla çözmek gerekir.
Evet, sorun temel prestijiyle bu diye düşünüyorum; çağdaşlaşmanın getirdiği toplumsal ve kültürel değişim süreçlerini geleneğin tanımladığı, koyduğu hudutlar içinde tutmaya çalışmak. Meselelerin geçmişten gelen bir zihniyet, pahalar, kurumlar aracılığıyla çözüleceğine inanıyor. Yani toplum süratle değişirken, toplumu klasik zihniyetin ve kıymetlerin oluşturduğu bir kabuk içinde tutma istikametinde bir efor. Kontrolü altında tutabildiği her yerde, okullarda, mahallelerde, resmi kurumlarda bireyleri, aileleri, toplulukları bu kabuk içinde şekillendirmeye çalışıyor. Yerine ve duruma nazaran tarikat, cami cemaati, köy mahalle, dini okul, vakıf vesaireden yararlanarak. Parti ve iktidar aracılığıyla bu kurumlar güçlendiriliyor. Hedef bireylerin, yeni jenerasyonların AKP iktidarının çizdiği sonlar içerisinde kalmalarını sağlamak.
Bu yaklaşımdan şad olan bir kitle var lakin mutlu olmayan, kıymetli bir kısmı genç bir kitle de var…. Siyasi iktidarın toplumu ve gençleri, bazen havuç bazen sopayla klâsik bir kabuğun içinde tutma uğraşı lakin siyasi baskı, mahalle baskısı, cemaat baskısı sayesinde mümkün olabiliyor. Ancak bunlar yeni nesillerin özerklik ve özgürlük arayışına aksi. Yani kendi iradesine, kendi anlayışına nazaran yaşama isteği. Doğruyu yanlışı, iyiyi kötüyü kendi düşündükleri formda ayırt etme isteği. Kimse kimseye bağımlı olmak istemiyor. Bilhassa genç nesiller kendilerini en güzel biçimde ve özgürce tabir etmek, yeteneklerini en üst seviyede gerçekleştirme arayışı içinde. Kendisi için, toplum, tabiat için yaşama.
Siyasi ve toplumsal baskı ruhsal ve toplumsal problemleri azaltmıyor, artırıyor. Çağdaş toplumlarda ruhsal ve toplumsal sıkıntılarla baş etmenin yolu özgürlükleri kısıtlama ve bireyler üzerindeki baskıyı arttırma değil; aksine özgür bireylerin öz kontrollerini geliştirmeleri.
“Çoğunluğun gözünde bu nizam manevi bir sistem değil…”
– Bu tabloya bakarak maneviyat, manevi kalkınma değil Altılı Masa’nın ortak açıklamasında belirtilen “psikolojik ve toplumsal çöküntü”nün bugünkü Türkiye’yi daha güzel anlattığını söylemiş oluyorsunuz.
Bir yanda mescitler yapılmakta, dini okullar açılmakta, tarikatlar ve cemaatler desteklenmekte, Diyanet İşleri’ne büyük kaynaklar tahsis edilmekte. Maneviyat, iktidar partisinin kolları üzere faaliyet gösteren dini kurumlar ve örgütlenmelerle bir tutulmakta. Halbuki geçen 20 yılda çoğu vatandaş gözünde AKP algısı rant, yöntemsiz ihaleler, haksız çıkar, türedi zenginlerle özdeşleşti. Bu türlü düşünenler ortasında bir kısım AKP seçmeni, AKP’yi desteklemeye devam eden müellifler da bulunmakta. Sisteme istikamet veren davranışlar adam kayırma, adamını bulma, siyaset aracılığıyla varlıklı olma, kamu varlıklarına el koyma haline geldi. Münasebetiyle çoğunluğun gözünde bu sistem manevi bir nizam değil… Bilakis açgözlülüğün, para hırsının, şatafatın, gösterişin hakim olduğu acımasız, haksız, kuralsız maddiyatçı bir nizam. Konuştuğumuz üzere Türkiye’de yaşayanların büyüyen bir kısmı kendisini mutsuz hissediyor. Öbür ülkelerde yaşamayı arzuluyor.
İddia edildiği üzere maneviyat ve toplumsal dayanışma güçlenmedi, zayıfladı. Ulusal ve milletlerarası istatistiklere bakarak dahi AKP iktidarı periyodunda Türkiye’nin değil manevi kalkınma, bir toplumsal ve ruhsal çöküntü içine sürüklendiğini görmek mümkün.
|
Prof Sencer Ayata ile Türkiye ve Dünya, Toplum ve İnsan Pandemi sonrası dünya | Prof. Sencer Ayata: Ufukta, gücünü bilimden alan uzman otoritesinin, siyasi otoritenin önüne geçeceği yeni bir aydınlanma görünüyor Yoksulluk ve Eşitsizlik | Prof. Sencer Ayata: Sokak hareketlerinin ortak noktası eşitsizlik; kaynama noktası ise yoksulluk, dışlanma, ayrımcılık, ötekileştirme Gençlik 1. kesim | Prof. Sencer Ayata anlatıyor: Z jenerasyonu türdeş mi, ‘medya tekeli’ nasıl kırılıyor, Y jenerasyonundan sonra Z jenerasyonu da AKP’den uzaklaşıyor mu? Gençlik 2. modül | Prof. Sencer Ayata: Genç kesimde çağdaşlık ve laiklik, dindarlık ve muhafazakârlığın önüne geçti; muhafazakâr alanda İslamcılık gerilerken milliyetçilik öne çıkıyor İttifaklar 1. modül | Prof. Sencer Ayata anlatıyor: ‘Yeni anayasa’ hareketi ne sonuçlar üretebilir; partilerin ittifaklar içindeki durumları ne, CHP otoriterleşmeye karşı neden kritik bir ehemmiyet taşıyor? İttifaklar 2. kesim | Prof. Sencer Ayata: Oy kaybı yaşayan MHP ıslahatlar konusunda düşünüldüğünden esnek davranabilir; CHP ve Düzgün Parti seçmenleri ortasında geleceği temsil eden ve süratli büyüyen nüfus öne çıkıyor Kutuplaşma 1. kesim |Prof. Sencer Ayata: Muhafazakâr mahalle ile mahallenin çocukları ortasında giderek barizleşen bir fay sınırı oluşuyor Kutuplaşma 2. modül | Prof. Sencer Ayata: Başkanlık anayasası iktidara dışlayıcı otoriterlik, muhalefete çoğulculuk, Türkiye’ye ise sertleşen kutuplaşma getirdi Dünyada ve Türkiye’de toplumsal demokrasi 1. modül | Prof. Dr. Sencer Ayata anlatıyor: Almanya seçimleri yeni bir sol dalgayı mı haber veriyor? Dünyada ve Türkiye’de toplumsal demokrasi 2. kesim | Prof. Dr. Sencer Ayata: 1980 sonrası uygulanan neo-liberal siyasetler Latin Amerika’da solu, Türkiye’de ise AKP’yi iktidara taşıdı! Dünyada ve Türkiye’de toplumsal demokrasi 3. modül | Prof. Dr. Sencer Ayata anlatıyor; CHP toplumsal demokrat mı, problemleri ve imkânları ne, gündeminde ne olmalı? Yolsuzluk ve yozlaşma 1.parça | Prof. Sencer Ayata anlatıyor; Türkiye, Yolsuzluk Endeksi’nde AKP periyodunda nasıl 54. sıradan 96. sıraya geriledi; yozlaşmanın sistemleri ve yaygın olduğu alanlar neler? Yolsuzluk ve yozlaşma 2. kesim | Prof. Ayata: Türkiye’de ahbap-çavuş kapitalizmi işliyor; kayırmacı gelir ve servet transferleri, toplumsal yardımlara ayrılan kaynakları geçti! Manevi çöküntü 1. Modül | Prof. Sencer Ayata: AKP iktidarı ‘ahlaki üstünlük ve manevi kalkınma’ ismi altında dokunulmazlık zırhı oluşturdu; kendilerinde her istediklerini yapma icazeti buluyorlar! |