Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) Lideri Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Türkiye iktisadının pusulasının 2018’de şaştığını ve 5 yıldır devam ettiğini belirtti. Türkiye’nin mevcut durumunun fakirliği derinleştiren “ekonomik buhran” olarak pahalandıran Ulusoy “Ekonomimizde yaşadığımızı hiçbir kriz yahut buhranda Türkiye açlığı ve fakirliği konuşmadı” dedi. Ulusoy Türkiye’de açlık hududunun 12 bin liradan aşağı olmadığını belirtti.
Halk TV’den İpek Özbey’e konuşan Ulusoy şu demeçleri verdi:
“Bugünlerde çok konuşulan açlık sonu hesabıyla başlayalım. Açlık hududu nasıl hesaplanır, sizin hesabınız kaç diyor?
Açlık hududu dört kişilik bir ailenin temel gereksinimlerini kapsayan bir nakdî eşik noktasıdır. Örneğin peynir, yoğurt, tavuk eti, kırmızı et, balık, meyve, zerzevat ve bakliyat, un, ekmek, makarna ve pirinçten oluşan sepetin fiyatı ve fiyat değişimini tabir eder. ENAG olarak bunu farklı bir endeks olarak vermiyoruz lakin bu hududun 12 bin liradan aşağıda olmadığını belirtmek isterim.
Siz enflasyon hesabını nasıl yapıyorsunuz, nasıl TÜİK’in bu kadar üzerinde bir sayıya ulaşıyorsunuz?
ENAG karşılaştırma yapabilmek için TÜİK’in belirlediği 409 ana unsurlu enflasyon sepetinin birebirini alarak ve memleketler arası metodolojileri uygulayarak….
a. günlük, b. aylık ve c. yıllık enflasyonu dinamik bir kapsamda ayda 7 milyona yakın fiyat verisi ile hesaplamaktadır. Kullandığımız metodoloji matematiksel ve istatistiki olarak birebiri ve günlük bazdadır. Harvard Üniversitesi’nden Prof. Alberto Cavallo‘nun kullandığı günlük enflasyon hesaplama metodunun (pricestats.com) daha kapsamlısını kullanan ENAG’ın bulduğu enflasyon oranları Türkiye’de yaşanan durumu birebir vermektedir. Soruyu aslında karşıtından sorarsak daha manalı olacaktır: Toplum bu bu kadar yoksullaşırken, TÜİK nasıl olur da ENAG’dan çok daha düşük bir enflasyon oranına ulaşmaktadır?
“Pusula 2018’de şaştı”
Kitabınızın ismi ‘Ekonominin Pusulası’… Pusula tam olarak ne vakit şaştı?
Sorunlar 2020 yılında başladı. Global emtia fiyatlarındaki kıpırdanmaya planlama ile karşılık vermemiz gerekirken biz “paramız var ki ithal ediyoruz” yaklaşımıyla, alaycı bir halla karşılık verdik. Bu lakayıtlık tarım başta olmak üzere tüm kesimlerde geçerliydi. Fakat ulusal krizimizin başlangıç tarihi Şubat 2018 tarihinde başladı ve pusula tam manasıyla o tarihten bu yana şaşmıştır. Finansal piyasalardan üretim bölümüne tüm alanlarda iktisat tarihimizin en derin krizini yaşamaya, deneyim etmeye devam ediyoruz.
Kitabınızda bir kısmı, ‘Çalışanı enflasyona ezdirmemek…’ kelamına ayırmışsınız… Sizin sorduğunuz soruyu ben de size sorayım: Enflasyona ezdirmemek, yalnızca maaşlara, açıklanan resmi enflasyonun üzerinde artırım yapmak mıdır?
Hangi enflasyonu baz aldığınıza bağlı. Resmi bilgilere nazaran enflasyon oranı olan yüzde 78’e nazaran mi yoksa halkın iliklerinde hissettiği üç haneli ve yüzde 200’e yaklaşan gerçek orana nazaran mi? Yalnızca bu da değil… Büyüme ve olması gereken refah artış suratını da göz önüne alarak eklemeleri de enflasyonun üzerine eklemek bir zorunluluktur. Temel itibariyle, bir ülkede “enflasyona ezdirmeme” yaklaşımı büsbütün bir politik telaffuz ve yoksullaşmayı kabullenen örtülü bir yaklaşımdır. Bir iktisatta bu yaklaşım sıklıkla konuşulmaya başlanmış ise dengelerin çoktan bozulduğunun delili da ortadadır. Enflasyona ezdirmeme temel olarak toplumu kalkınma ve büyüme alanlarında çağdaş ekonomilere yaklaştırmadır.
“Türkiye hiçbir vakit açlık ve fakirliği konuşmamıştı”
Ekonominin bugünkü hali; 2001 kriziyle karşılaştırılıyor. Siz olsanız karşılaştırır mıydınız?
İçinde yaşadığımız fakirliği derinleştiren bir ekonomik buhrandır. Artık birçok gösterge kriz tarifinin üzerinde bozulmuştur. Ekonomimizde yaşadığımızı hiçbir kriz yahut buhranda Türkiye açlığı ve fakirliği konuşmadı… Hatta tüm aksiliklere karşın. Buna ek olarak Türkiye tüm krizlerden iki çeyrek yani altı aydan sonra çarklarını işleten bir yapıya bürünmüşken yaşadığımız buhranda yaklaşık olarak beş yıl geçmiştir. Nedeni ise çok açıktır: isteyerek, planlı ve bilerek yaratılan ek bedellerin belli bir kümeye aktarılmasıdır. Ayrıntısı aslında kitapta mevcut.”