Namık Alkan
İZMİR – Genel seçimlere kısa bir müddet kala Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Mutabakat Metni’ni imzalayan CHP, UYGUN Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’den oluşan Altılı Masa’nın eğitim siyasetinin nasıl olacağı da merak konusu oldu. AK Parti iktidarı periyodunda özelleştirmeler, imtihan sistemi ve müfredattaki değişikliklerle gündeme gelen eğitim alanındaki meseleleri ve Altılı Masa’yı oluşturan partilerin yaklaşımlarını Yeni Nesil Köy Enstitüleri Derneği (YKKED) kurucu Genel Lideri Prof. Dr. Kemal Kocabaş ile konuştuk.
‘EĞİTİM İLE İLGİLİ ORTAKLAŞILMIŞ BİR METİN ORTAYA KONULMADI’
Seçime giderken Altılı Masa’nın çalışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Eğitim konusu masaya geldi mi?
Altılı Masa olarak isimlendirilen ittifak, altı farklı siyasal partiden oluşuyor. Bu partilerden ikisini iktidar partisinden ayrılanlar oluşturuyor. Oburu ulusal görüş geleneğini sürdüren, bir başkası 1950-1960 ortası iktidar olan Demokrat Parti geleneğinin günümüzdeki sürdürümcüsü olma tezinde, ikinci büyük parti Cumhur ittifakının küçük ortağından ayrılanların kurduğu laik-milliyetçi bir parti. İttifakın en büyük partisi toplumsal demokrat, başkaları ise sağın farklı renklerinden oluşuyor. Yaklaşık bir yıldan beri yan yana gelen bu partilerin uzlaştığı en kıymetli başlığın “güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş ve demokratik hukuk devleti” olduğunu tüm önderler değişik konuşmalarında söz ettiler.
Bu partiler belli aralıklarla toplanarak birlikte iktidara geldiklerinde neler yapacaklarına ait görüşlerini, ortaklaştıkları mevzuları toplumla paylaşıyorlar. CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu’nun eylül ayı içerisinde yaptığı açıklamalara nazaran genel lider yardımcıları ve kurulan komiteler toplanarak Altılı İttifak’ın yol haritasını belirliyorlar. Şimdiye kadar Altılı Masa’nın basına ve medyaya yaptığı açıklamalarında eğitim ile ilgili ortaklaşılan bir metin ortaya konulmadı. Elbet altı farklı parti, altı farklı bakış, ülkenin ağır eğitim sıkıntıları ve ne yapılacak? Altılı ittifak vakit zaman kendi iç tartışmalarını yaşıyor. Cumhur İttifakını oluşturan basın ve medya Altılı Masa iştirakinin dağılması için her çeşit dezenformasyonu da yapıyor.
Kemal Kocabaş ‘ALTILI MASA ‘LAİK EĞİTİM’ KONUSUNDA EZA YAŞAYACAK’
Liderlerin eğitimle ilgili topluma söz ettikleri görüşler neler?
20 Eylül 2022 tarihi itibariyle altılı masa başkanlarının eğitimle ilgili olarak basına yansıyan kimi açıklamaları özetleyelim: CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu’nun eğitim ile ilgili açıklamalarında “Kamuda liyakati yaşama geçireceğiz, mülakatları kaldıracağız, sözleşmeli-ücretli öğretmenlik statülerini kaldıracağız, üniversite özerkliğini sağlayacağız, taşımalı eğitime son vereceğiz” sözleri yaygın bir biçimde yer aldı. Güzel Parti Genel Lideri Akşener’in eğitim ile ilgili kamuoyuna yaptığı açıklamalarında “Üniversiteler rektörlerini kendileri seçecek, öğretmen atamalarında kelamlı mülakatlar kalkacak, yurt dışına gençlerin kaçışını kesinlikle önleyeceğiz” sözlerini sıkça lisana getirdi. DEVA başkanı Ali Babacan ise öğrencilere yönelik “Yurt imkânı sağlayacağız, yoksa kira dayanağı vereceğiz, yeme-içme barınma sıkıntılarını katiyen çözeceğiz, öğrencilerin temel gereksinimleri devletin garantisinde olacak, herkesin tahsil ve iş imkânı olacak” görüşleri basında yer aldı.
Bunlar kamuoyunda yaygın bir formda kabul gören teklifler. Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, ağustos ayında Halk TV’de konuşurken KPSS’deki soru çalınma olayında tarikatlar konuşulurken “Sizden bir istirhamım var. Yahu AK Parti kusur yaptığı vakit çabucak İslami cemaatlere, tarikatlara, hoca efendilere yüklenmeyin. Neden zira bir reaksiyon gösteriliyor, insan otomatikman bu cemaatlere yükleniyor. Bu cemaatler hadiselerin farkında aslında, farkında değil diyemeyiz. Lakin bugüne kadar kendilerine imkân tanıyan diğer hiçbir yönetim olmamış, bu ölçüde. Bir de 20 yıldır AK Parti bu kısımlara önemli bir imkân aktarmış prestij göstermiş, bundan ötürü da onların takviyesini alıyor. Lakin bunlar da temel mevzularda uyuşmadığı için karar vermekte artık bence zorlanıyorlar” halindeki tabirleri yer aldı. Karamollaoğlu tarikat ve cemaatlere sempati ile bakarak kamusal alanda yer almalarına itiraz etmiyordu. Altılı Masa’nın eğitim komitesi kanımca “laik eğitim” konusunda ortaklaşma konusunda potansiyel bir eza yaşayacağa benziyor. Dilerim aşılır, çünkü büyük oranda birtakım başlıkların ortaklaşıldığı görülüyor.
‘ÇAĞDAŞ EĞİTİM LAİK, BİLİMSEL EĞİTİMDİR’
Günümüzde eğitimi nasıl tanımlayabiliriz?
Günümüzde eğitim; çocukların doğuştan getirdikleri yetilerin ortaya çıkarıldığı özgürleşme, toplumsallaşma, insanlaşma süreci olarak tanımlayabiliriz. Türkiye son 20 yıldır bu tariften çok uzak eğitim siyasetleriyle yönetiliyor. Köy Enstitülerinin kuramcısı, uygulayıcısı İsmail Hakkı Tonguç, enstitü özgün eğitim sistemini “Köy Enstitüleri pedagoji alemine yeni kıymetler katan, çocuğu çağdaş pedagojinin prensiplerine uyarak eğiten, haklarına kavuşturarak ona çocukluk ve gençlik çağının özelliklerine nazaran yaşamayı sağlayan; onu faal duruma sokan ve bu bakımdan pedagojinin gelişmesine hizmet eden kurumlardır. Enstitülerde Türk çocuğunun yaratıcı kudreti meydana çıkarılmış, gelenekçi okulun çocukları ezen, yıpratan sakat yolları yerine yeni metotlar geliştirilmiştir” sözleriyle tanımlar. Günümüzdeki arayış Tonguç’un tabir ettiği üzere eğitimin çocukların yaratıcı kudretini ortaya çıkarmasına odaklanarak yaratıcı, eleştirel kanıyı, demokrasi kültürünü içselleştirmiş yurttaşlar yetiştirmeyi hedeflemelidir.
Günümüzde eğitim sistemi yirmi yıldır uygulanan dinselleştirme ve piyasalaştırma siyasetleriyle niteliğini ve özgünlüğünü kaybetme noktasına gelmiştir. Ulusal ve milletlerarası imtihan sonuçları eğitimdeki bu nitelik kaybının somut bilgileridir. Çağdaş eğitim laik, bilimsel eğitimdir. Uygulanan eğitim siyasetleriyle laik, bilimsel eğitim ve eğitim hakkı tümüyle örselenmektedir. Günümüzde Ulusal Eğitim Bakanlığı üniversitelerden çok tarikat ve cemaatlerle, Diyanet İşleri Başkanlığı ile iş birliği yaparak adeta tüm okulların imam hatipleştirilmesi uğraşı içindedir. Rasyonel olmayan bu eğitim siyasetleri ile Cumhuriyet aydınlanmasının tüm kazanımları yok edilmek istenmektedir. Altılı Masa bu projeksiyonla eğitim problemlerini çözmeye yönelik bir ıslahat önerisi sunabilecek mi? Yaşayarak göreceğiz… Özerkliğini ve özgünlüğünü kaybeden üniversiteler adeta içine kapanarak “evrensel kent” fonksiyonunu yerine getiremez duruma gelmişlerdir. Okul öncesinden üniversiteye tekrar yapılanmaya büyük ihtiyaç vardır.
2022 LGS ve YKS sonuçları üzerinden bir kıymetlendirme yapar mısınız?
2022 LGS ve YKS imtihan sonuçları net bir biçimde ülkenin eğitim sistemi iflas ettiği gerçeğini ortaya koyuyor. Bu sorun asla göstermelik, pansuman tedbirlerle çözülemez. Tüm basamaklarda niteliğini kaybetmiş bir eğitim sistemiyle, siyasal iktidarın art bahçesine dönüştürülen, nitelikten çok niceliksel büyümeyi öne çıkaran üniversiteler ile ülke geleceğinin aranması imkanlı değil. Tüm bu süreçler genç insanlarımızı tüm alanlarda vasatlık döngüsünde bırakıyor. Lisanını öğrenemeyen, en kolay matematik süreçleri yapamayan, analitik düşünmeyen jenerasyonları yetiştirmekle ilgili anlayışı ülkenin aydınlık geleceği ismine terk ederek eğitimde “nitelik devrimi” yapmayı hayat zorluyor. Tahlil ülkenin tüm çocuklarına eşitlikçi, nitelikli kamusal nitelikli eğitim vermekten geçmektedir. 2022-LGS ve bilhassa 2022 YKS sonuçlarının en besbelli özelliği sorulara verilen hakikat cevapların ortalamasının çok düşük olmasıdır. Bu sonuçlar çöken bir orta eğitim sistemini işaret etmektedir. Bu süreçlerden üniversite eğitimleri de etkilenmekte ve orta öğretimdeki nitelik kaybı üniversiteye yansımaktadır.
Peki, Altılı Masa’dan eğitimle ilgili radikal tahliller bekliyor musunuz?
Beklediğimiz tüm meselelerin tahlili biraz zor… Fakat demokratik hukuk devletinde, adalet fikrinde ortaklaşma içselleştirilirse, ülkenin tüm çocuklarına nitelikli, laik-bilimsel eğitimde, liyakatta uzlaşma sağlanırsa ülkeye çok kıymetli katkı yapmış olurlar. Ülkenin aydınlık geleceği ismine yapılacak pek çok şey olacağını düşünüyorum.
‘ALTILI MASA EĞİTİM ISLAHAT DOKÜMANINI SUNMALIDIR’
Bir eğitim ıslahatı mu gerekiyor?
Türkiye okul öncesinden üniversiteye, öğretmen yetiştirmeden, mesleksel eğitime bir “eğitim reformu” yapma iradesini ortaya koymalıdır. Ülkeyi yirmi yıldır yöneten takımlar bu işi yapamayacağına nazaran kendilerine “Altılı Masa yahut Millet İttifakı” olarak tanımlayan altı siyasal parti bir an evvel topluma “eğitim hakkı ve laik eğitim” referansıyla nasıl bir eğitim ıslahatı yapacaklarına ait bir belgeyi sunmalıdır. Unutulmamalı ki insan hakkı olan eğitim “insanlaşma, özgürleşme, toplumsallaşma, aydınlığı, iyiyi, hoşu, doğruyu aramanın, yoksulluktan kurtulmanın” onurlu seyahatidir. Önümüzdeki periyotlarda yapılacak bir eğitim ıslahatı arayışında “eğitim hakkını temel alarak ülkenin tüm çocuklarına nitelikli eğitim imkanları sağlamak, laik, demokratik, bilimsel, karma eğitimi okullarımızda hükümran kılmak, eğitimdeki dinselleştirmeyi ve piyasalaştırmayı son vermek, nitelikli öğretmen yetiştirmeyi sağlayarak okullardaki öğrenme aktifliğini hayatın gerçek sorunları üzerinden gerçekleştirmeyi hedefleyen öğrenci merkezli eğitimi temel almak, sanat eğitimini ehemmiyet vermek ve öğrencilerin bütünsel gelişimini önceleyen, onların bilişsel, duyuşsal gelişimini temel alan, toplumun gereksinmelerini önceleyen fonksiyonel bir eğitim anlayışı” öne çıkarılmalıdır.
Son olarak tahlil teklifleriniz neler?
Eğitim bir insan hakkıdır. Toplumsal devlet, ülkenin tüm çocuklarına parasız, nitelikli eğitim sağlamak durumundadır. Türkiye’de okullar yalnızca diploma veren, öğrencileri dönüştürmeyen, onları toplumsallaştırmayan, sanatla, kültürle buluşturmayan, hayallerini gerçekleştirmenin yollarını açmayan, eşitsizlik üreten kurumlara dönüşmüştür. Ülkede siyasal iktidarın ürettiği iklim de eğitimdeki çöküşün en değerli nedenidir. Eğitim sistemini neoliberal siyasetler, ilahiyatçı-imam hatipli yandaş takımlarıyla dinselleştirerek, ele geçirmeyi temel alan bir anlayışla ülkemiz yol alamaz ve alamıyor da.
Eğitimdeki sınıfsal, cinsiyete ve coğrafyaya dayalı eşitsizlikler toplumsal adalet kanısıyla kesinlikle aşılmalıdır. Altılı Masa, eğitimde adalet niyetiyle ülkenin eğitim sıkıntıları üzerinde çalışarak, problemleri ve tahlil yollarını ortaklaştırmalıdır. Yirmi yıllık siyasal iktidarının yarattığı iklim nedeniyle güzel eğitim almış pek çok genç insan okumak, iş bulmak ismine yurt dışına gitmek eğilimindedir. Bu durum alınacak tedbirlerle kesinlikle çözülmelidir. Ülkemizin tüm okullarını çocuklarımız için eğitim cennetine dönüştürmek, ışık saçan eğitim kurumları oluşturmak acil, yeni bir vazifedir. Beklenti ve umut, Altılı Masa’nın ortaklaşarak ülke gereksinmelerini temel alan bir eğitim ıslahatı teklifini topluma sunmasıdır.