Maraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzeleler Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ’da çok sayıda can kaybına neden oldu. Afet ve Acil Durum Yönetimi’nin (AFAD) 13 Şubat saat 10.55 prestijiyle 31 bin 643 kişinin ömrünü yitirdiğini açıkladı. Binlerce kişi hem evsiz kaldı hem de bölgede elektrik, su ve doğalgaz kesildiği için soğukla ve salgın hastalık riski ile baş başa kaldı. Adıyaman’dan depremzede çocuklarda yaygın ishal ve kusma belirtileri olduğu bildirildi.
Anka’nın haberine nazaran Halk Sıhhati Uzmanı Prof. Dr. Halil Necati Dedeoğlu, 6 Şubat zelzelesi sonrası afet bölgesinde ortaya çıkabilecek salgın hastalıklara karşı ihtarda bulundu.
İNSANLAR SAĞLIKLI SU İÇİYORSA HASTALIK BULAŞMAZ
“Yaz olsaydı biz sindirim sistemi hastalıklarından çok daha fazla korkardık. Zira yazın hem havanın sıcaklığı nedeniyle hem de fazla su gereksinimi olduğu için çok daha süratli yayılabilirlerdi. Lakin kışın o kadar da korkmuyoruz. Tekrar de çocuklarda başlamak üzere ishalli, kusmalı hastalıklar görülmesi mümkün, zira tuvalet, su yok. Çok yakın temaslı beşerler birbirleri ile onun için bunlar olabilir. Bunların önlenmesi de çok kolay, sağlıklı su, beşerler sağlıklı su içiyorsa hastalık bulaşmaz. Türkiye’de bu ambalajlı su çok yaygın, zelzele bölgelerine kolaylıkla yollanabiliyor bunlar. Herkes artık bu suları içiyor, yaygın bir şebeke suyu kullanımı olmadıkça yaygın bir salgın beklememeli.
HER ÇADIR KENTTE BİR SIHHAT ÜNİTESİ KURULMALI
Çocuklardaki olaylar için de elbette gerekli tedbirler almak lazım. Bunun formülü şu; her çadır kentte bir sıhhat ünitesi kurulacak, bu sıhhat ünitesinin içinde tabip, hemşire, ebe, etraf sıhhati teknisyeni olacak. Bunlar çadırları nizamlı olarak ziyaret edecekler. İshal var mı, kızamıklı ateşli bir çocuk var mı, öteki bir hastalık var mı? Daima dolaşacaklar. Kaç tane var nerede var? Ondan sonra nedenlerini araştıracaklar. Bunu gidermeye çalışacağız. Gerekirse numune almak lazım sulardan, çocuklardan. Bunun için de laboratuvar sisteminin kurulması lazım bir an önce. Mevcut hastaneler, yakın vilayetlerin hastaneleri olabilir, buralara örnek götürüp laboratuvar sonuçlarının yansıtılması lazım. Fakat bu sıhhat üniteleri kaide.
‘ÇUKUR KAZILARAK TUVALET YAPILMALI’
Ben birinci kez duyuyorum bu kadar çok portatif, seyyar tuvalet lafını. Daha evvel bulunduğum zelzelelerin hepsinde tuvalet çukuru kazılırdı, bunun üzerine kulübeler oturtulurdu. Bu koşul zira o portatif tuvaletlerin sarfiyatı yok. Bir mühlet sonra doluyor ve onun altını temizlemek lazım, kimse de temizlemiyor pislik saçıyorlar ortalığa. Hiç kullanışlı değiller, şayet kepçe ile çukur kazılırsa çok daha rahat tuvaletler olur. El yıkamak için lavabo, sabun, tuvalet kağıdı lazım. Bunlar kolay sağlanabilecek lakin çok kıymetli şeyler sindirim sistemi enfeksiyonlarını önlemek için. Yavaş yavaş çöplerin toplanacağı alanlar olması lazım. Sonra kapalı çöp konteynerleri. Onları boşaltacak takımlar lazım. Çöpleri de ortalıkta bırakmamak gerekiyor. Bebek bezi dağıtılıyor, o kirlenince ne olacak? Bayan pedleri kirlenince ne olacak?
‘SOLUNUM SİSTEMİ ENFEKSİYONLARINDAN KORKUYORUZ’
Kış mevsiminde sindirimsel enfeksiyonlardan çok korkmuyoruz lakin teneffüs sistemi enfeksiyonlarından çok korkuyoruz zira beşerler bir aradalar. Şu ortalar grip mevsimiydi zati. Gripler artar, Covid olayları artar, teneffüs yolu ile bulaşan öksürük, burun akıntısı üzere hastalıklar artar. Daha ileriki periyotta tüberküloz artar. Onun için solunu sistemi hastalıklarına da dikkat etmek lazım. Hastalıklardan korunmak için tulum kural değil, ısınmak için kıymetli. Fakat maske çok ehemmiyeti kesinlikle maske kullanmak lazım. Zira beşerler iç içe ve çok çabuk bulaşıyor. İnsanların da yıkanması lazım, bir an önce bizim orada duşlar kurmamız gerekiyor. Olmadı insanları alıp yakın kentlerdeki ziyan görmemiş hamamlara götürüp yıkamamız lazım, pak çamaşır lazım insanlara, bunlar kıymetli şeyler. Kesinlikle yerine getireceğiz, bunlar hayli sıkıntılar azalır.
‘BÖLGEYE HALK SIHHATİ UZMANLARI DA GÖTÜRÜLMELİ’
Artık çadırlar yerine konteyner kentler kurmamız gerekiyor. Çadırlar çok uygun değil ne ısınmak mümkün, içine soba kuramazsınız, yangın riski var, yangın çıkarsa bütün çadırlara sıçrar hemencecik. Bölgeye halk sıhhati uzmanları da götürmek lazım. Riskli kümeler var kelam gelimi engelliler. Ne olacak onlar, nasıl tuvalete gidecekler, kim yardım edecek onlara? Gebe bayanlar, yaşlılar, çocuklar bunlar riskli kümeler. Bunların üzerinde bilhassa durmak lazım, hastalıkları, beslenmeleri üzerinde. Kronik hastalar var bunların da ilaçlarına bir an evvel kavuşması lazım. Çadır kentlerde birer eczane açmak lazım.”