Ekonomist Prof. Dr. Hurşit Güneş, “Türkiye’deki gerçek enflasyon oranı dünyanın en yüksek enflasyon oranı” değerlendirmesini yaptı.
Güneş, Sözcü gazetesi müellifi Ruhat Mengi’nin sorularını yanıtladı. Güneş şunları kaydetti:
-Sayın Güneş, enflasyon Ağustos ayında yüzde 80’i aşarak 24 yılın doruğunu gördü, bunun düşme ihtimali var mı, yoksa bu türlü “enflasyon yüzde 80, 90, 100” diye 10’ar 10’ar artarak bizi perişan etmeye devam mı edecek?
Şimdi, enflasyonla ilgili evvel şu bilgiyi okuyucuya vermeliyiz; şu anda Türkiye’deki gerçek enflasyon oranı dünyanın en yüksek enflasyon oranı, bu en değerli tarafı. Dünyada birçok ülke var, krizlerin en derinine girmiş, ödemeler sorunu yaşayan -Arjantin gibi- lakin Türkiye artık hepsini sollamış durumda. Dar gelirlinin hissettiği enflasyon sarsıntısı çok daha yüksek, zira enflasyon en çok besin, ulaşım ve kira üzere dar gelirlinin harcamaları içinde çok daha büyük bir tartıya sahip olan maddelerde yüksek seyrediyor, bu da dar gelirlinin aslında yaşadığı enflasyonun açıklanan datalardan çok daha yüksek olduğunu gösteriyor. Onun içindir ki dar gelirliler pazarda, sokakta “Bu resmi açıklanan enflasyon nedir ki, bizim enflasyonumuz yüzde 200” diyorlar ve bu büyük ölçüde haklılık taşıyor. Enflasyon artacak. Nereden kestirim ediyorsun derseniz; biz enflasyonu tüketici fiyat endeksiyle (TÜFE) ölçüyoruz lakin bir de üretici fiyat endeksi (ÜFE) var maliyetleri gösteren ve oradaki artış yüzde 200’lere yaklaşıyor. Hasebiyle o maliyetler bir mühlet sonra tüketici fiyatlarına da yansıyacak ve enflasyon yükselmiş olacak. Dünyadaki ortama baktığımız vakit tahminen petrol fiyatları düşüyor lakin Türkiye için son derece kıymetli olan doğalgaz fiyatları çok süratle yükseliyor ve kur da yükselmeye devam ediyor, hasebiyle Türkiye’de enflasyonist ortam bir müddet daha devam edecek.
“Hükûmetin enflasyonla çabada önemli bir programı yok”
Kaldı ki bir şey daha var; hükûmetin enflasyonla gayrette önemli bir programı yok. Para siyasetinde bir disiplin yok, maliye siyasetinde da bir disiplin yok. Tam bilakis her ikisi de enflasyonu daha da azdıracak biçimde sürdürülüyor. Bütçe açığı harikulâde yüksek sayılara gelmiş durumda. Bütçe istikrarına baktığınız vakit güya işler çok makus değilmiş üzere gösteriliyor, gerek Nebati, gerek Erdoğan çıkıp “Bütçemiz uygun gidiyor” diyor lakin orada o denli bir KİT (Kamu İktisadi Teşebbüsü) sayısı var ki inanılmaz. KİT’ler geçen yıl 6.7 milyar fazla vermişken, bu yıl 400 milyar TL açık vereceği hesaplanıyor. Faiz geçen sene 5.9 milyar TL artıyken bu sene 509 milyar TL faiz ödeyeceğimiz gözüküyor, hasebiyle kamu bölümünde muazzam bir raydan çıkış olduğunu görüyoruz.
-İktidarın enflasyonla çaba etmediğini söylediniz, tablo bu kadar korkunçken neden etmiyorlar? Siz geçmişte Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü’ye iktisat danışmanlığı yapmışsınız, bu iktidarda bilen tek bir iktisat uzmanı yok mu?
Birincisi, Maliye Bakanı iktisattan anlamayan bir kişi, Maliye Bakanı’nın iktisat tahsili yok. Merkez Bankası Lideri’nin da iktisat bilmediğini varsayım ediyorum da zati bilse bile o Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla hareket ediyor, Merkez Bankası’ndaki uzmanların kendi önüne sunduğu datalarla ekonomistlerin telkinleriyle, yönlendirmeleriyle hareket etmiyor. Bir örnekle söyleyeyim; Polonya ve Kanada bu hafta faizlerini yükseltti, birisi son 19 yılın, oburu son 24 yılın en yüksek faizlerini uyguluyor ki enflasyonun başını ezeyim diye ancak Türkiye’de biliyorsunuz dünyanın, iktisat biliminin tam tersine “faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur” deneniyor, böylelikle de enflasyon aldı başını gidiyor. Lakin olağan enflasyonla çabayı yalnızca Merkez Bankası’nın faizine indirgersek yanlış bir yere gelmiş oluruz, Türkiye’deki enflasyon bütün uygulanan yanlışların sonucudur.
-ABD Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası da faiz yükseltti, ABD’de son ay enflasyonda düşüş var.
Amerika’da enflasyonu indirmek için ABD Merkez Bankası’nın izlediği siyasetin birebir sertlikte devam etmemesi gerektiği ortaya çıktı. O da şuradan kaynaklanıyor; Amerika’da bir sakinlik olasılığından bahsediliyor, münasebetiyle daima nakdî sıkılaştırma yapmayacakları anlaşılıyor, bir müddet sonra bu mali sıkılaştırmayı durduracaklarını anlıyoruz. Yani “Enflasyonla ilgili sonuç alıyoruz, daha fazla sıkarsak artık sakinlik başlar” diye düşünülüyor. Türkiye’de risk şurada; 2022 yılının başında enflasyon alıp başını gidince vatandaş bilhassa gayrimenkule hamle etti, kira fiyatları arttı, gayrimenkul, otomobil fiyatları arttı, zira kredi çok ucuzdu. Şu anda insanların geliri de kalmadı, ne gayrimenkul, ne otomobil alamıyorlar. Ferdî görüşüm; yılın son çeyreğinde yani Ekim, Kasım, Aralık aylarında Türkiye’de iktisatta önemli bir soğuma, yavaşlama, tüketimin azalması, bırakın güçlü tüketimi, olağan dayanıksız tüketim mallarında bile vatandaşların çok önemli tasarruf yapmaya çalışacaklarını, gelirlerinin satın almaya yetmeyeceğini düşünüyorum, bu da ekonomiyi yavaşlatacaktır.