◊ Babanız Çerkez kökenli, anneniz Bulgaristan doğumlu. Nasıl bir karışımsınız? Balkan damarınız mı ağır basar, Kafkas damarınız mı?
– Ben daha fazla babama benzerim. Annem yumuşak mizaçlı bir bayandı. İki lafından biri “Oğlum sev ve affet”ti. Ben çok fevri bir adamım. Baba tarafım ağır basıyor. Mesela trafikte sinirlendiğim vakit otomobilden inerim. Çekinmem, birimiz hastaneye, öbürümüz karakola! İniyorum da. “Aa Ediz Abi sen misin” diyorlar, sonra arkadaş oluyoruz. Tanınmış olmanın, sevilmiş olmanın bu türlü bir avantajı var. Tahminen diyorsundur ki romantik bir adam falan lakin mizacım farklıdır.
Fotoğraflar: Emre YUNUSOĞLU
◊ Pekala tip olarak anneye mi çekmişsiniz, babaya mı?
– Babam. Benim 1 haftalığımdan itibaren bütün fotoğraflarımı de çekmiş. Kalın bir albüm. 10 günlük, 1 aylık… Patiklerimle. Zira babasız kalmış bir adam… Babama benzemişim ancak kemik üretim ince, anneden almışım.
◊ 22 Kasım Akrep burcu. Biraz korkutucu. Burcunuzun özelliklerini taşıyor musunuz?
– Kindarımdır. Berbatlığı unutmam. Düzgün insansan beni gece saat 3’te arasa, pijamanın üstüme trençkot giyer koşarım. Ancak makus insanı affetmem. Berbata karşı merhametim yoktur. Sonunu düşünmem.
◊ Bu yıl tam yarım asırdır Berna Hun ile evlisiniz. Hâlâ çok mu âşıksınız, yoksa saadetin bir formülü var mı?
– Var alışılmış. Karşılıklı hürmet ve sevgi. Diğer türlü 50 sene geçmez. Vakit zaman uyuşmazlıklar oluyor. Daima gülistan gitmez. Arbede hiç sevmez, ancak yeterli bir tarafı var, gece hızı asık yatıyor, sabah unutmuş oluyor. Benim üzere kindar değil.
◊ Bengü ve Burak isminde iki çocuğunuz var. Kız babaya, erkek anneye daha düşkün olur derler. Sizin ailede de var mı bu anne-oğul, baba-kız kamplaşması?
– Yok. İkisi de anneye çok daha düşkün. (Karı-koca gülüyorlar, Berna Hanım da asıl babaya düşkün olduklarını söylüyor.)
◊ Beyoğlu’nda doğup büyümüşsünüz, Kadıköy’de yaşıyorsunuz. Tarafınızı seçin: Asya yakası mı, Avrupa yakası mı?
– Asya. Doğduğum yer kıymetli değil. Değerli olan, yeşil olması. Hatta Ada’ya gel, orada kaktüs bahçemde nasıl çalıştığımı gör.
BİZ ÇOK YANLIŞ YAPTIK
◊ İkinci Dünya Savaşı devrinde doğdunuz, 6-7 Eylül olaylarına şahit oldunuz. 15 yaşındayken âşık olduğunuz Rum kızının Türkiye’yi terk edişini yaşadınız. Bu kadim kentte sürdüğünüz 82 yıllık ömrünüzde en değerli karımız ve en büyük kaybımız neler oldu?
– Taş Bölümü devirlerini bile yaşamış kadim bir kentte yaşıyor olmak büyük bir onur. Lakin yanlış yapılaşmayla çirkinleşmeye yanlışsız süratle ilerliyor İstanbul. Ve azınlıklarımızın kaybı. Ağlayarak gittiler Yunanistan’a. Babamın azınlıklardan da ahbapları vardı. Onların nasıl gelip babama ağlayarak bu vatandan gitmek üzere olduklarını anlattıklarını hatırlarım. Bu topraklarda büyümüşlerdi lakin burada istenmedikleri için nasıl bir ıstırap yaşadıklarını bilirim. 6-7 Eylül olayları… Bu memlekette doğmuş adam, dini farklı olabilir. Ben insanlığına bakarım. Ne diye biz onları suçlayıp da Türkiye’den çıkarma fikrimiz olmuş? Anlaşılır üzere değil. Bu yaştan sonra seni gönderseler n’aparsın? Biz çok yanlış şeyler yaptık.
◊ Norveç’te deniz biyolojisi ve etraf bilimleri okudunuz, Marmara Üniversitesi’nde etraf dersleri verdiniz, milletvekiliyken Etraf Kurulu Başkanlığı yaptınız. Tekrar de etraf için gereğince şey yapabildiniz mi, müsterih misiniz?
– ‘Müsterihim’ diyemiyorum. Halk çok hassas, etraf tahribine karşı çok sorunlu. Ancak siyaset o denli değil. Meğer ağaç yalnızca tahta değil. Meyve değil. Nefesimizi de sağlıyor. Adam bina yapacak diye 10 saniyede 150 yıllık çınarı kesiyor.
◊ Doğal ortamı dışında iguana yetiştirdiğiniz için bilimsel yayınlarda yer aldınız. Darıca Hayvanat Bahçesi’nde havuzundan kaçan bir timsahı bulmak için size danışıldığı gerçek mu?
– Yanlışsız. Bir tanesi kaçmış. Bulamıyorlar. Aynur Hanım diye biri beni aradı. Sürüngenler taraflarını Ay’a nazaran ayarlar. Sordum, “Kaç gölünüz var? Ay ne taraftaysa o taraftaki havuzlara bakın…” O göle baktılar ve buldular orada. Üniversiteyi ikincilikle bitirdim. Ben çok çalıştım bu mevzuda. Bilhassa Anadolu sürüngenleri üzerine. Birçoğu bize özel, endemik tipler.
BENİ AMPULÜ BULAN
ADAM SANDILAR
◊ Ne çektiniz yahu şu ampulü bulan Edison’la isim benzerliğinizden…
– Thomas Alva Edison benim büyük amcam olur, biliyorsun (Gülüyor)… O denli bir isim benzerliği var.
Ziyaret ettiğim okullarda öğretmenler de beni sevdikleri için o denli espriler yaptılar. Çocuklar da beni ampulü bulan adam zannettiler. 134 yıl evvel birinci ampulü yakmış. Bu kadar kısa müddette geçirdiğimiz evrime bakar mısınız?
◊ Siz siyasete girmiş bir sanatçısınız. Sanatçı-siyaset bağlantısını nasıl görüyorsunuz?
– Bu, dünyanın her yerinde olan çok olağan bir şey. Amerika’da da Arnold Schwarzenegger var mesela. Ronald Reagan var.
◊ Agatha Christie’nin romanından uyarlanan “10 Kişiydiler” oyunuyla birinci sefer tiyatro sahnesindesiniz. Set tozundan sonra sahne tozuyla aranız nasıl? Nasıl gidiyor turne?
– 4-5 yıldır tiyatroyla uğraşıyorum, zihnim açıldı. Beynin çalışması lazım. Tıpkı kas üzere. Replikleri ezberliyorsun, yalnızca kendininkini değil, senden evvelkini, senden sonrakini de çalışıyorsun. Yararını gördüm bu yaşımda.
SİNEMAYA GİRİŞ
Almanya’da dişçi olacaktım
Almanya’da dişçilik okuyordum. Tatile geldim, babam beni Sabahattin Sürmeli diye bir adamla tanıştırdı. Acar Film’in genel müdürü. Bana “Sinema gelişiyor, düşünmez misin” diye sordu. “Ben Almanya’da öğrenciyim” dedim, “Olsun” dedi, “Ses mecmuası var, yarış yapıyor, bir katıl…” 22 yaşındayım. Sene 63. Fotoğraf çektirip yolladım. Kabul edildim. Bayramoğlu’ndaki finalde Ajda Pekkan, Hülya Koçyiğit… Ödül, bir sinemada başrol ve 12 bin 500 lira. Bir Mercedes 40 bin lira o vakitler. Beni ve Ajda’yı seçtiler. İkna ettiler, üniversiteden bir devir müsaade istedim. Hiç eğitimsiz birinci sinemaya başladık: “Genç Kızlar”. Sinema çok iş yaptı. Hâlâ üniversiteye dönüp dişçi olmak sıkıntısındayım. Sonra sinema üstüne sinema, üniversite tahsili yarım kaldı. 130 kadar film! 1975’lere geldik. O ortada erotik sinemalar çekilmeye başladı. Dedim ki bu iş bitti. 32-33 yaşındayım. Eşim Berna’ya yeni bir hayat kurmayı teklif ettim. Norveç’e okumaya gittim.
EVLİLİK
Yüzünüze kezzap atacağız
Benim bir randevum vardı, Cihangir’de, meskende. Bir kız bekliyordum. Kapı çaldı. Baktım pencereden, üç kız. Ben bir beklerken üç gelmiş. İçeri davet ettim, hosteslermiş. Beni hostesler gecesine davet ediyorlar. Lakin sinema ortasına gelmişim, Uludağ’da çekimimiz var. “Biriniz numaranızı verin, haber edeyim” dedim. Gidemedim doğal. Numarayı veren eşim. Aklıma düştü yeşil gözlü o kız. Sonra aradım. Konut numarası, annesi çıktı. Sonra bir daha aradım, bu kere benimki. Buluşmak istedim. Fakat “Meşgulüm, iş programım yoğun” dedi. Dedim “Bu çetin ceviz”. Buluştuk. 2 sene flört ettik, sonra evlendik. Kız hayranlarımdan tehdit mektupları geldi, “Nikâhta yüzünüze kezzap atacağız” diye. Hatta kalabalıktan izdiham çıktı. Sivil polisler taarruz var sanıp bizi nikâhımızdan kaçırdı. Uzakdoğu’da balayı tatiline çıktık, onu da Kelebek gazetesine yazdım, tefrika ettiler.
ESKİ BAYRAMLAR
Ermeniler, Rumlar vardı
Eski Türkiye yok artık. Teknik olarak çok gelişmiş bir dünyada yaşıyoruz. Bayram geldiği vakit annem kırlangıç balığını haşlayıp maydanozla, limonla kayık tabağında yapardı. Ön yemek olarak. Babam Çerkez olduğu için çok hoş çerkeztavuğu yapardı. Konuklar, sohbetler… Artık kalktı, herkes daha münferit yaşıyor her şeyi artık. Kırgınlıklar varsa bunların telafi edilmesi için efor gösterilirdi. Ben Alman Hastanesi’nde doğdum, 20 yaşıma kadar Beyoğlu’nda yetiştim. Ermeniler, Rumlar vardı. Onlar bizim bayramları, biz de onların Paskalya üzere bayramlarını kutlardık. Artık bu arbede neden, bu kin neden? Anlayamıyorum. Büyükbabamızı ziyaret ederdik. Ankara-Kayseri demiryolunu inşa eden adam. Almanya’da tahsil etmiş. Suadiye’de bir villası vardı, oraya giderdik. Bayramları daima orada geçirirdik. Karaköy’den vapurlar kalkardı, Suadiye’ye. Biz orada inerdik.
AKSİYON SAHNELERİ
Az kalsın Kuzey beni boğuyordu
Şile’de Ekrem Bora ve Filiz Akın’la sinema çekiyoruz. Ekrem bar sahibi rolünde. Kıza sahip olmak istiyor. Lakin jönler her seferinde kızı kapıyor, biliyorsun. Gece yarısı hengame sahnesi çekeceğiz. Orada uçurumlar var. Dikenler, ağaçlar… Yuvarlana yuvarlana o bana yumruk atıyor, ben düşüyorum, kalkıyorum ben ona yumruk atıyorum. Hava boğuk, etraf ıslak. Elbisemiz yırtılıyor, yüzümüz gözümüz çiziliyor dikenden, kısımdan. Çıkıyorum üst, olmadı baştan! Olmadı baştan. Hadii bizim makyaj yine yapılıyor, saçımız olağan başlangıç sahnesi haline getiriliyor, elbiseler dikiliyor falan… Olmadı baştan! Oysaki direktör Türker (İnanoğlu) kıs kıs gülüyormuş. Sahne olmuş lakin bize eziyet çektirmek için inadına “Olmadı baştan” diyormuş. Nasıl kızmıştım, nasıl kızmıştım. Bir defasında de Kuzey’le (Vargın) sinema çekiyoruz. Yeniden boğuşma sahnesi. Tekrar uçurum kenarı. Tercih edilir, seyircinin ya düşerse diye heyecanlanması için. O benden daha iri. Beni bir altına aldı, boğazımı sıkıyor da sıkıyor. Konsantre olmuş farkında değil, boğacak beni. Can havliyle bir diz attım, o denli kurtardım kendimi.
NORVEÇ
Öğrenciye hürmete bak!
O vakit 1 yaşında çocuğumuz var; Bengü. Kalktık, Norveç’e gittik. 6-7 sene kaldık. Norveççeyi tam çözemedim. Heyecanlıyım. Bitirme imtihanları var. Hocayla konuştum, “Konuşulanı anlıyorum lakin yazarken zorlanıyorum” diye. “Sen Almanca biliyorsan Almanca yaz. İstersen İngilizce, istersen Türkçe yaz. Ben onu konsolosluğa gönderip çevirttirip hak ettiğin notu veririm” dedi. Bak, sene 1970’ler. Öğrenciye hürmete bak!
SİYASET
Kime hava atacağım?
Beni Mesut Beyefendi (Yılmaz) gördü, etraf ve sanat konusunda danışmalık yaptım, sonra beni milletvekili adayı koydular. Dördüncü sıradan. Beşinci Güneş Taner. Etraf komitesi başkanlığı yaptım. Genel lider yardımcılığı yaptım. Sonra ayrıldım. Ondan sonra da teklifler geldi lakin yapmadım. İstemedim. Siyasette kırmızı plakam vardı. Hiçbir vakit kullanmadım. Kime hava atacağım? Ben kimim ki? Ben milletin vekiliyim. Ona hizmet için seçilmişim.
TİYATRO
Turnemiz çok iyi
10 Kişiydiler oyununun senaryosuna bir baktım, 68 sayfanın 62’si benim ancak çok çalıştım. Yarım yamalak iş yapmam. Bunu da sinemaya borçluyum. En ufak bir fizikî yanılgımız olmamalı. Mesela burnunuzda kıl var, dev ekranda büyür, o gözükür. Sinema bana disiplini öğretti. Ondan önce kız peşinde koşan delikanlıydım. Sinemada bir devir çok etkin oluyorsun, sonra çekiliyorsun. Tiyatro o denli değil. 30’unda da 80’inde de oynuyorsun. Fakat sinemada benim yaşımdaki bir beşere çıkacak rol az. Tiyatro turnemiz de çok uygun gidiyor.
TARIK AKAN
Yarışmada göz dolduruyordu
1970’li yılların başında Ses mecmuasından seçilmiş biri olarak mecmuanın seçmelerinde beni heyet yaptılar. Göz dolduran biri vardı: Tarık Akan. O seçildi aslında. 2-3 sene sonra Kadir İnanır evvel küçük rollerde oynadıktan sonra son derece başarılı bir grafik çizerek star oldu. Bundan sonraki periyotlarda pek star yok. Yalnızca kimi dizilerde “aranan oyuncu” diyelim onlara, star demeyelim, biri Kıvanç Tatlıtuğ, oburu de Kenan İmirzalıoğlu. Ondan sonrakileri pek tanımıyorum, pek bilemiyorum. Tam da seyredemiyorum esasen.
TÜRKAN ŞORAY
En çok benimle sinema çekmiş
Cüneyt’le (Arkın) 63 yılında bir arada diyebileceğim biçimde başladı sinema hayatımız. Ben, Ses mecmuasından müsabakayı kazandım.
Cüneyt de Artist mecmuasından. Ben 1940 doğumluyum. O benden 3-4 yaş büyüktür. Yeşil gözlü, tatlı bir çocuktu. Farklı istikametlere savrulduk. Ben daha romantik, o daha aksiyon. Ondan sonra Kartal Tibet girdi 1965 üzere. O da çok büyük bir stardı. Bayanlarda da Türkan Şoray. İşini çok ciddiye alan ve halkla münasebetini çok hoş götüren bir sanatçı. Geçenlerde konuşurken “En çok seninle sinema çekmişim” dedi. Filiz (Akın) de o denli. “Dört Yapraklı Yonca” diyoruz ya. Tahminen şu anda Hülya (Koçyiğit) ile pek görüşme imkânımız olmuyor lakin hepsini başka ayrı sever, sayarım. En çok roman uyarlamasında oynayansa benim. Tekrar en çok çocuk sinemalarında, onların babasını oynayan da benim.