Ekonomide olanlar hem işin içinde olanları hem de dışında olup anlamaya çalışanları yoruyor. İktisat idaresinde alınan kararlar, en temel sorunu ve çıkış nedenini görmezden gelerek etrafında dolanmakla gittikçe spiral haline dönüşüyor. Bu labirentten çıkmaya çalışanlar ise yolunu bulmakta zorlanıyor. Artık labirentin üreticisi pozisyonundakiler de bu hususta zorlanırken, aslında durum iktisattan çıkarak mühendislikteki akışkanlar mekaniğine vardı. Yani iktisadi olarak söylenen tek şey ‘faizin gerçek vakitte ve yanlışsız oranda belirlenmesi’ olurken, konut, araba fiyatlarını belirleme, kiraya sınırlama, döviz alımını takip etme, satışını düzenleme, ihracatçıların gelirleri, KKM, mevduatta ZK indirme, krediye ZK bindirme, o tahvilden bu tahvile, KDV’de indirim, marketlere kontrol her türlü yolu deniyoruz. Kısaca İstanbul’dan Edirne’ye gitmek için Kars’a gidip uçağa biniyoruz.
Duymayan kalmasın! Cuma Merkez Bankası’nın açıkladığı önlemler bugün piyasaları hareketlendirdi.
Cuma kararda kredi vardı, faizleri vardı, tahvil vardı, zarurî karşılık (ZK) vardı, banka vardı. E ne duruyorduk?
Helvayı da pazartesi piyasalar kardı. Helva demeyelim de dönemsel olarak aşure diyelim. Niyet bu ortamda tatlılık olsun.
Gelelim aşuremizin tanımına o halde içinde olanları tek tek inceliyoruz artık.
Ne demiştik cuma akşamı hiçbir şey olmasa bile bir şeyler oldu!
Merkez Bankası’nın açıklamaları, önlemleri, tedbirleri uzun vakittir piyasalarda uyku, huzur bırakmazken, her an her şey olabilir hissiyle yaşamak giderek zorlar oldu.
Özet geçiyoruz o halde: Eylül 2021 faizler indi. Döviz tetiklendi, enflasyon tırmanışa geçti. Dünyada da yüzümüze yüzümüze esen rüzgarla bir yılda TL’de bedel kaybı, alım gücünde düşüşle üstte saydığımız birçok tedbirle bugünlere geldik.
Geldik gelmesine de Haziran 2023’te (planlanan) bir de seçimimiz var. Seçim nedir? Popülizmdir.
Popülizm de iktisat için genişlemedir. Bakınız; halk lisanında para saçmak.
Para saçmak derken, piyasalar ve iktisat canlı olmalıdır ki her şey yolunda gözüksün. Bunun için de idareler birtakım şeyleri göze alırlar. Bizde de seçim sathında bulunulduğundan sınırın da ne vakit geçileceği bilinmediğinden piyasalarda durulmaya, şikayete müsamaha gösterilmiyor.
Bu yüzden açık nokta bırakılmamaya çalışıyor
‘Enflasyonla büyüme’ en net çizgimiz. Dövizdeki yükselişe de bir biçimde alıştırma yapıldı. 5 lira yükselişin 1 liralık düzeltmesine davul zurna çalıyoruz. Girişte de sayılan süreçler, bir yandan piyasayı durdurmadan fiyatları denetim ederek özgür piyasa iktisadından vazgeçmeden sürüyor. Diyelim ki düzenlemede bir yan tesir oldu; son örnekte gördüğümüz sanayicilerin şikayetlerinin datalara yansıması ve faizlerde tepkisel bir yükseliş görüldü. O da yeni bir düzenleme manasına geliyor. Bir de burada yeri gelmişken söyleyelim düzenleme ferdi krediler içermiyor!
Muhtemelen günün finaline daha çok var lakin son düzenleme özelinde uzmanlar tüm olanlara neler diyor?
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, fiyatlamaların karışmasının ekonomik temellerle açıklanamayacağını söylüyor
Uğur Gürses, piyasadaki hareketlerin yapay oluştuğunu vurguluyor
Kredi konusunda uzman bir isim olan Eximbank eski Genel Müdürü Adnan Yıldırım bankaların kredi faizlerini düşürmeyi tercih etmediğini belirtiyor ve bunu bu formda devam edeceğini öngörüyor
Bu eforun kredi faizlerini düşürmede boşuna olduğunu belirten Özaslan ise, faizler münasebetiyle bankaların devlet borçlanma kağıtlarına yönelerek devlete ucuz borçlanma imkanı sağlamasının muhtemel olduğunu belirtiyor. Bunun da seçim öncesi nakdî genişlemeye alan açacağını da ekliyor.
Bir ekonomik kriz öngören değerlendirmesiyle Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kamil Yılmaz da bunun seçime yönelik olduğunu düşünenlerden oluyor
Barış Soydan köşe yazısından da belirtiyor ve bunun enflasyonda patlayamaya yol açacak bir karar olduğunu söylüyor
Diğer yandan da iktisat idaresinin bir yandan yüksek faizli kredi veren bankaları cezalandırdığını, başka yandan da onlara daha fazla devlet tahvili sattığını belirtiyor. Kaynak: Seçimi kazanmak için enflasyonun daha da patlamasını göze aldılar
Son olarak gelelim Timothy Ash’e o da tüm bunları topluyor. 9 tweetlik biz dizide kararların enflasyona tesirini ele alıyor
Ekonomi idaresinin banka kredileri kararının çok karmaşık hale geldiğin belirtirken, herkesin anlamak için çabaladığını söyledi. Sınırlamalardan ve tahvillerden bahseden Ash, seçim öncesi kredi faizlerinde düşüle büyüme gayesine vurgu yapıyor.
Bankaların çiftçi, KOBİ ve ihracatçıya kredi vermeye zorlandığını belirtirken, bunun enflasyon yahut ödemeler krizi yaratmayacağının düşünüldüğünü de ekliyor.
Hamleyi zekice olarak nitelerken, 2011’den bu yana Erdoğan’ın faiz hassasiyeti hasebiyle para siyasetindeki karmaşaya dikkat çekiyor.
twitter.com
Ash, sonucuna kaçınılmaz yüksek enflasyon olacağını söylerken, bunlara ek olarak daha fazla mali gevşeme, daha fazla büyüme, daha fazla talep, daha büyük cari açık, daha zayıf TL diyor. Lakin burada Rusya ve Körfez kaynaklarından geldiği ya da geleceği söylenen para girişiyle dövizin sınırlanacağını da belirtiyor.
“Seçimleri kim kazanırsa kazansın, Türkiye’yi tarihinin en büyük krizi bekliyor”
twitter.com
2011’den bu yana uygulanan iktisat siyasetinin işe yararsa Nobel mükafatını hak ettiğini söyleyen Ash, tekrar de mantıklı olmadığını, Erdoğan’ın seçimleri kazanmak için yaptığı atakların kim kazanırsa kazansın Türkiye’nin en büyük krizine yol açacağını da öngörüyor.