Arhavi’deki Sevail ve Üçırmak dereleri (Pilarget Vadisi) üzerinde AB Güç Üretim Şirketi tarafından kurulması planlanan ‘Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’ ile ilgili Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen ‘ÇED Olumlu’ kararına karşı Ulukent Köyü Muhtarı Necati Canoğlu, Balıklı Köyü Muhtarı Muzaffer Şiviloğlu ile Arhavi Pilarget Tabiat ve Hayat Derneği tarafından Rize Yönetim Mahkemesi’nde dava açılmıştı.
Rize Yönetim Mahkemesi, 17 Şubat 2021 tarihinde verdiği birinci kararda, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen ‘ÇED Olumlu’ kararını iptal etmişti.
İptal kararında, “Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak dereleri üzerinde kurulması planlanan ‘Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili olarak Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Tesir Değerlendirmesi Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından verilen 06/06/2013 tarih ve 3012 sayılı ‘Çevresel Tesir Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır” denilmişti.
AB Güç Üretim Şirketi, Rize Yönetim Mahkemesi’nin bu kararına itiraz ederek davayı Danıştay’a taşımıştı. Danıştay, Rize Yönetim Mahkemesi’nin kararını bozarak belgeyi ilgili mahkemeye geri göndermişti.
Rize Yönetim Mahkemesi 2. defa iptal kararı verdi
Rize Yönetim Mahkemesi, daha evvel verdiği iptal kararında direnerek Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Arhavili iş insanı Nafız Zorlu’ya ilişkin AB Güç Üretim Şirketi’nin projesi için verilen ‘ÇED Olumlu’ kararını 06.06.2022 tarihinde ikinci defa iptal etti.
‘ÇED olumlu kararının hukuka, mevzuata uyarlılığı bulunmuyor’
Mahkeme, ikinci iptal kararının münasebetinde şunları kaydetti:
“Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak dereleri üzerinde kurulması planlanan Latife I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili olarak Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Tesir Değerlendirmesi Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından verilen 06/06/2013 tarih ve 3012 sayılı ‘Çevresel Tesir Değerlendirmesi Olumlu’ kararında, dava konusu alanda yapılacak HES faaliyetlerinin toz, gürültü, patlama tesirleri, hafriyat depolama alanları için seçilen yer ve kapasite oranları, dere morfolojisinin ve su kalitesinin bozulması, yeraltı suları, arıcılık faaliyetleri, can suyu, tarım faaliyetleri, ormancılık, erozyon, heyelan alanlarına yakınlık, taşkın, fauna ve flora durumu başta olmak üzere, endemik bitki ve hayvan cinslerinin bulunduğu bölgede yaşayan insanlar-hayvanlar-bitki ekosistemine kabullenilemez sonlarda ziyan vereceği, santral binaları ve güç iletimi ile ilgili tesisler, depolama alanları üzere tüm ünitelerin Sevail ve Üçırmaklar üzere farklı dereler üzerinde olmasına ve bu derelerin farklı alt havzalarda yer almasına rağmen, reliyef özellikleri ile klimatik-edafik, biyotik değerlendirmeleri farklı ayrı yapılması gereken projenin tıpkı ÇED sürecine tabi tutulmasının projenin yürütülmesini, teknik ve idaresel kontrolünü zora sokacağı; bu durumda Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak dereleri üzerinde kurulması planlanan Latife I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili olarak Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Tesir Değerlendirmesi Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından verilen 06/06/2013 tarih ve 3012 sayılı ‘Çevresel Tesir Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.”
‘Pilarget Vadisi yok olacaktı, 3 bin insan göç edecekti’
Pilarget Vadisi Tabiat ve Ömür Derneği Onursal Lideri Hazım Kurtoğlu, mahkemenin aldığı kararın sevindirici olduğunu, bu ülkede vicdanlı yargıçların var olduğunu hissetmenin ömür gayretlerindeki azim ve kararlılıklarını artırdığını belirterek şunları söyledi:
“Daha evvelce de söylemiştik, bu sürecin kararlı takipçisi olacağız. Bu karar, nitekim bizleri şu güç günlerde epeyce şad etti. Zira daha iki gün evvel düzenlediğimiz Pilarget Tabiat Festivali’nde vadi halkımızla birlikte, DSİ tarafından derelerimizin beton kanallara alınması projesi ve bölgemizin maden arama alanı ilan edilmesine karşı neler yapacağımızı tartıştık.
Mahkemenin bu olumlu kararı, bizleri hukuk gayretimiz konusunda daha da umutlandırdı. Şayet bu karar olumlu çıkmaz ve HES projesi hayata geçseydi dünyaca müdafaa altına alınan 200 vadiden biri olan Pilarget Vadisi yok olacaktı. Bu yetmez, burada yaşayan yaklaşık 3 bin insan göç etmek zorunda bırakılacaktı. Elhasıl burası insansızlaştırılacaktı.”
Kurtoğlu, mahkemenin aldığı karara hürmet duyduklarını, kararda belirtilen aleyhteki kimi konulara itiraz edeceklerini ve şirketin de kararı tekrar Danıştay’a taşıyacağını düşündüklerini belirtti.