Kovid-19 salgınıyla oluşan arz-talep dengesizliği, Avrupa ve Asya başta olmak üzere büyük çaplı bir güç krizine dönüştü. Arz-talep dengesizliği nedeniyle yaşanan fiyat şoklarını Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tetiklediği tedarik kısıtları izledi.
Savaşın başlangıcından bu yana Batılı ülkelerin Rusya’dan güç ithalatına yönelik ambargo kararları ve Rusya’dan Avrupa’ya gaz ve petrol akışında yaşanan problemler, ülkeleri yeni güç kaynakları ve güzergahlar aramaya yöneltiyor.
Ülkelerin fosil yakıtlara bağımlılıklarının azalmasına katkı sağlayacak düşük karbonlu bir güç kaynağı olarak bedellendirilen nükleer güç, bu arayışta öne çıkıyor.
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, iklim değişikliğiyle gayret taahhütleri kapsamında kapatmayı planladıkları nükleer güç santrallerine ait planlarını yine değerlendirirken, Birleşik Krallık, Fransa, ABD, Kanada ve Çin başta olmak üzere birçok ülke, nükleer güçte yeni ve birinci olma özelliği taşıyan yatırım planlarını hayata geçirmeye hazırlanıyor.
MİNİ NÜKLEER REAKTÖRLER ÖN PLANDA
AA muhabirinin Londra merkezli Dünya Nükleer Birliğinden (WNA) aldığı bilgiye nazaran, elektrik muhtaçlığının yaklaşık yüzde 25’ini nükleer santrallerden karşılayan Avrupa’da Belçika, nükleer reaktörleri devreden çıkarma planını ertelemeye karar veren birinci ülkelerden oldu. Son 10 yıldır kademeli halde nükleer santrallerini kapatan Almanya’da ise Başbakan Olaf Scholz kalan üç reaktörün kapatılmasını ertelemeyi önerdi.
ABD ve Kanada küçük modüler nükleer reaktör (SMR) teknolojileri geliştirmeye yatırım yaparken, Birleşik Krallık ise yeni kuşak nükleer reaktör yatırımlarına nisanda açıkladığı Güç Güvenliği Stratejisi’nde yer verdi. Bu plan kapsamında 1,7 milyar sterlin direkt kamu finansmanı, Sizewell C projesinin geliştirilmesi için 100 milyon sterlin, Rolls Royce ile SMR teknolojilerinin geliştirilmesi için 210 milyon sterlin ve yeni nükleer projeler için 120 milyon sterlin finansman taahhüt edildi.
Yaklaşık 6 milyon hanenin elektrik gereksinimini karşılayacak Sizewell C için temmuz sonunda proje geliştirme müsaadesi verildi.
ÇİN “NÜKLEERİN EN BÜYÜĞÜ” OLMAYI HEDEFLİYOR
Elektrik gereksiniminin yüzde 70’ini nükleerden karşılayan Fransa ise 2050’ye kadar 14 yeni nükleer reaktör kurma ve SMR teknolojilerine 1 milyar avro yatırım yapma planını açıkladı.
Hollanda 2 yeni nükleer reaktör yatırımı planlarken, Polonya da büyük ve küçük ölçekli nükleer reaktör yatırımlarına ait çalışmalar yapıyor.
Afrika’da ise birinci nükleer güç santralinin inşasına başlayan Mısır, kıtada Güney Afrika’dan sonra nükleerden elektrik üretecek ikinci ülke olarak öne çıkıyor. Rusya Devlet Atom Gücü Kurumunun (ROSATOM) inşa edeceği Mısır’ın birinci nükleer santrali Dabaa, her biri 1200 megavat kapasiteli 4 üniteden oluşacak.
Asya kıtasında da yeni nükleer güç yatırımlarında Çin öne çıkıyor. Çin, her yıl 6 ila 8 nükleer reaktör inşa ederek, bu alanda 2030’a kadar dünyanın en büyük kapasitesine sahip olmayı hedefliyor. Nükleerden çıkış stratejisini devre dışı bırakan Güney Kore de 2030’a kadar 10 yeni nükleer reaktör kurmayı planlıyor.
Türkiye’nin birinci nükleer santrali olma özelliği taşıyan Akkuyu’nun birinci ünitesinin ise gelecek yıl faaliyete geçmesi planlanıyor.
KÜRESEL ELEKTRİK ÜRETİMİNDE NÜKLEERİN HİSSESİ YÜZDE 10
WNA datalarına nazaran, geçen yıl global elektrik üretiminin yüzde 10’u nükleer güçten elde edildi. Dünyadaki nükleer santrallerden elektrik üretimi geçen yıl 10 yıl öncesine nazaran 300 teravatsaat (yüzde 13) artış gösterdi ve bu büyümenin değerli kısmı Asya’da gerçekleşti.
Dünyada 2021 sonu prestijiyle faaliyetteki 436 nükleer reaktörün heyeti gücü 396 gigavat düzeyinde bulunuyor.
Bu reaktörlerin 144’ü Asya’da, 119’u Batı ve Orta Avrupa’da, 113’ü Kuzey Amerika’da, 53’ü Doğu Avrupa ve Rusya’da, 5’i Güney Amerika’da ve 2’si Afrika’da yer alıyor.
Uluslararası Güç Ajansı datalarına nazaran, nükleer güç dünyada hidroelektrikten sonraki en büyük ikinci düşük karbonlu güç kaynağı lakin mevcut nükleer elektrik üretiminin yüzde 63’ü 30 yıldan eski santrallerden sağlanıyor.