Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Lideri Pervin Buldan, İstanbul’da düzenlediği basın toplantısında ‘Depreme Yönelik Tespitler ve Tahliller Tavır Belgesi’ni açıkladı. Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Buldan, “Seçmenimiz en demokrat aday hangisi ise ona oy vereceklerini, onun kim olduğunu biliyor” diyerek Kemal Kılıçdaroğlu’nu işaret etti.
Buldan, “Deprem bölgesi HDP seçmeninin ağır olduğu bir bölge. Sarsıntının akabinde göç yaşandı. Oylara nasıl yansıyacak?” sorusuna şu karşılığı verdi: “Depremin yaşandığı vilayetlerde arkadaşlarımız çalışmalarını yürütüyorlar. Hem oradan göç eden insanların nereye yerleştiğini hem de orada kalan beşerlerle çalışmalar acilen devam ediyor. Bu mevzuyla ilgili rastgele bir eksikliğin yaşanacağını düşünmüyoruz. Beşerler nerede oy kullanmak istiyorsa onları taşıma formülüyle bir çalışmanın yürütüldüğünü belirtmek isterim.”
HDP’nin Cumhurbaşkanı adayı çıkarmayacağını ve seçimlere de Yeşil Sol Parti ile gireceğini açıklayan Buldan, “Seçimlerde Millet ittifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu mu desteklenecek?” sorusuna “Evet bir isim açıklamadık lakin biz Türkiye’de bir değişimden bir dönüşümden yanayız. Biz demokrasinin kazanmasını istiyoruz. Bu manada cumhurbaşkanı adayları içerisinde buna en uygun olan ismi destekleyeceğimizi önümüzdeki günlerde isim bazında da tabir ederek kararımızı açıklayacağız. Şu an en demokrat aday hangisi ise bence halkımız onu biliyor” cevabını verdi.
Buldan’ın açıkladığı ve 13 unsurdan oluşan tavır evrakı şöyle:
KENT HATALARI: Bu acı felaketlerin yaşanıyor olmasının nedenleri siyasal ve yönetimsel yetmezlik, öngörüsüzlük ve bilimsellikten uzaklıktır. Kaçak ve sağlam olmayan yapıların son 10 yıldaki imar afları münasebetiyle ruhsat alması, yasal kılıfa büründürülerek işlenen kent kabahatleri sonucunda sistemsiz bir kentleşme tüm ülkeye hâkim kılınmıştır. Oy ve rant uğruna yapılmayan kontroller yaşadığımız felaketin ve hayat hakkı ihlalinin, kent cürümlerinin siyasi sorumlularına da işaret etmektedir. Son yaşanan sarsıntıyla; AKP-MHP iktidarının gerekli ve kâfi zelzele tedbirlerini almadığı, kamu kurumlarının hazırlıksız olduğu, büyük bir tertip ve uyum sorunu yaşandığı açıkça görülmüştür.
VAHŞİ PİYASA: Doğal afetlere müdahalede yetkili kurum olan AFAD İçişleri Bakanlığına bağlanmış, kurumun bütçesi genel bütçenin yüzde 0,25’i oranında belirlenmiş, kurumun idare takımı nepotizme teslim edilmiş, işçi ve ekipman eksikliği açıkça ortaya çıkmış, asli misyonu afetlere acil müdahale olan bu kurum iktidarın hırsızlık ve yolsuzluk kapısı haline getirilmiştir. Kızılay da kurum idaresi açısından liyakatsizlikle malul ve arpalık olarak kullanılan, halka yardım ulaştıran değil materyal satan bir şirket durumuna getirilmiştir. Bu duruma karşılık siyasi iktidar, sarsıntı bölgesinde yaşanan muazzam toplumsal dayanışmaya adeta bir kâbus üzere çökmeye çalışmıştır. Mülki amirlerin, siyasi partiler ve sivil toplum örgütlerinin yardımlarını engellemeye çalışması ibretlik bir tablo oluşturmuştur.
Türkiye’nin çok merkeziyetçi idari yapısı da kentsel planlama süreçlerini, bilimsel ve demokratik iştirak süreçlerini olumsuz etkileyen bir durumdur. İmar kanunları, yapı yönetmelikleri ve kontrol düzenekleri bilimsel ve kamusal bakış açısından uzak yabanî piyasa şartlarına nazaran hazırlanmaktadır.
İLK ATILMASI GEREKEN ADIMLAR: Sarsıntı değil, sarsıntıya karşı gerekli ve kâfi tedbirleri almayan siyasi iktidar ölümlerin sorumlusudur. Kelamım ona bürokratik hantallıktan kurtulma savına sahip Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin, yani tek adam idaresinin, nasıl enkaz altında kaldığına bu toplum şahit olmuştur. Merkezi devletin hantallığı yüzünden yitirilen canlara şahit olmuştur. Lokal idarelerin güçlü olduğu, anında müdahale için Ankara’dan talimatın beklenmediği bir siyasal sistem gereksinimi bir sefer daha bir mecburilik olarak açığa çıkmıştır. Mevcut siyasi iktidar yaşanan sıkıntılara kalıcı tahliller bulma ehliyetini kaybetmiştir. Seçimlerden sonra oluşacak yeni idarenin zelzeleye hazırlık ve kent hakları kapsamında birinci atması gereken aşikâr başlı adımlar şunlardır:
1. Bina kusuruna bağlı meydana gelen yıkım ve ölümlerden inşaat, ruhsat, onay evresinde birinci derecede sorumlu olan herkes için mevzuatta cezai yükümlülükler arttırılmalı ve katiyetle uygulanmalıdır.
2. Afet şuuru ve kültürünün gelişmesi için ilköğretimden itibaren coğrafya ve jeoloji dersleri müfredata alınmalı; afet öncesi, afet anı ve sonrası için eğitimler verilmeli, afet esnası ve sonrasında yapılacaklara dair eğitimler ilkokul düzeyinden başlatılmalıdır.
3. Afet devirlerinde merkezin karar alma süreçlerini beklemeyecek, halkla birlikte hareket eden güçlü demokratik mahallî idarelerin inşası gereklidir. Yatay örgütlenme stili ve merkezi kurumlarla koordineli halde hareket edecek mahallî idareler her bir mahallede oranın muhtaçlıkları doğrultusunda afet gönüllüleri örgütlenmesini hazırlamalıdır.
4. Mevcut 4708 Sayılı Yapı Kontrolü Hakkında Yasa yürürlükten kaldırılarak yeni bir düzenleme yapılmalı, 3194 Sayılı İmar Yasası ve bağlı yönetmelikler de kent hataları tanımlaması kapsamında yeni mevzuata uyumlu hale getirilmelidir.
5. Tabiatla çatışmadan, planlı ve sağlıklı kentleşmeye gidilmelidir. Başta imar afları olmak üzere tüm kent cürümleri anayasal karar altına alınarak imar ve yapı mevzuatına uygun yapılaşma, kamu faydası ve halk iştiraki dikkate alınarak gerçekleştirilmeli, bilimsel içerikli imar planları kentlerin anayasası niteliğini taşımalıdır.
6. Kentlerde afetlerden korunmak ve zararlarından en az etkilenmek gayesiyle “Afet Risk Yönetimi” anlayışı benimsenmeli, öncelikle başta zelzele olmak üzere afet riski olan bölgeler tespit edilmeli ve kelam konusu riskleri azaltacak tedbirler acilen alınmalıdır. Bilhassa İstanbul başta olmak üzere tüm kentlerimizde kapsamlı afet idare planları hazırlanmalı ve gecikmeksizin uygulama imkanları yaratılmalıdır.
7. Gelecek 5 yıllık planlamada sarsıntıya güçlü ve dirençli kentler projesi ilan edilmeli ve uygulanmalıdır.
8. Tarım alanları, ırmak dere yatakları, kıyılar, fay zonları, heyelan, çığ üzere riskli alanlar imara açılmamalı, mevcut olanlar bir planlama doğrultusunda boşaltılmalıdır.
9. Barınma hakkı anayasal bir haktır ve demokratik toplumsal devletin bir misyonudur. Kent planlaması, merkezi üst plan prensipleri altında lokal idarelerin bilimsel, ekolojik dengeyi dikkate alan, iştirakçi, sosyo kültürel, çevresel ve jeolojik kriterlere nazaran yapılmalıdır.
10. Kent ve yer planlamaları, kent hakkı kavramı çerçevesinde, imar kanunları, bina ve yapı yönetmelikleri, yapı kontrol sistemi uzman kurumlar, üniversiteler, TMMOB ve gibisi STK’lar ile bilimsel gerçekler ışığında tekrar düzenlenmelidir.
11. Afet ve Kentsel Dönüşüm Bankası kurulmalıdır.
12. AFAD mutlaka özerk bir kimliğe kavuşmalı, liyakat temelinde atamalar yapılmalıdır. AFAD’ın teşkilat yapısı mahallî ve bölgesel seviyede tekrar düzenlenmeli, vilayetlerde AFAD müracaat şuraları oluşturulmalı, ilgili STK’lar ve lokal idareler bu şuralarda yer almalıdır.
13. Afet anlarında halka yardım anlayışını kaybeden ve iktidarın arpalığına dönüşmüş olan Kızılay bu çarpık anlayıştan acilen arındırılmalı ve tekrar yapılandırılmalıdır. (DUVAR)