Carly Casella
Peru’da bulunan Nazca Çölü, gökyüzünde yaşayan ilahlar için bir sanat galerisine emsal. Bununla birlikte, gökyüzünden sürdürülen onlarca yıllık araştırmalar dahi taşlar ortasına gizlenen bu solmuş çizgilerin küçük bir kısmını zar güç ortaya çıkardı.
Geçen yıl Peru’da çalışan bir arkeolog, İngiliz The Guardian gazetesine bilim insanlarının çölde var olan bütün Nazca çizgilerinin sadece yüzde 5’ini ortaya çıkardığını düşündüğünü söylemişti. Şimdiyse, Japonya’da bulunan Yamagata Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bu durumu değiştirmek hedefiyle mahallî arkeologlarla işbirliği yapıyor ve en son bulunan antik çizimler, daha evvelden bilinen dizaynların sayısını neredeyse iki katına çıkarıyor.
Peru’nun güneyinde sürdürülen drone araştırmaları ve havadan görüntüleme çalışmaları, Nazca Çizgileri Dünya Mirası Alanı’nda bulunan 168 yeni jeoglifi tespit etti ve bu büyük ölçekli coğrafik çizimlerin neredeyse 50’si insanları andıran figürler betimliyor.
Peru’daki Nazca Çölü’nde kısa mühlet evvel keşfedilen bir insansı figür jeoglifi. Görsel: Yamagata Üniversitesi. İnsansı betimlemelerden biri, yüzüne çizilen keçi sakalıyla kısmen Homer Simpson’a benziyor üzere görünüyor. Bölgeye kazınan öbür dizaynların bazılarında kuşlar, orkalar, kediler ve yılanlar görülüyor. Birkaç tanesi sırf kolay çizgiler ya da yamuk desenler halinde tabana işlenmiş. Bu dizaynların hangi tarihte çizildiğini söylemek güç olsa da çizgilerin etrafında ortaya çıkarılan kil kaplar M.Ö. 100 ile M.S. 300 ortasındaki bir vakte tarihleniyor.
FARK EDİLMELERİ ÇOK GÜÇ
Antik çizimlerin büyük kısmı düz toprağa çizildiği için yakınlarda bulunan seyir noktalarından görülmeleri çok güç. Çizgiler, alta yatan zıt renkli toprağı ortaya çıkarmak maksadıyla kayalar ve molozlar temizlenerek yaratıldığından, yaşanan doğal erozyon keşiflerin gerçekleştirilmesini daha da zorlaştırıyor. Dronlar artık gökyüzündeki uçan gözlerimiz haline geldi. Bu uçan araçlar, uzmanların Nazca çizimlerini geçmişte olduğundan daha kesin bir formda görmelerine imkân tanıyor.
Buna ek olarak, topladıkları bilgilerin bir kısmı, insan gözüne kıyasla daha süratli ve daha emniyetli biçimde farklı şablonları seçebilen yapay zekâ programları tarafından inceleniyor. 2019 yılında yapay zekâ tarafından yeni bir Nazca çizgi tasarımı keşfedildi. Nazca çizgileri tarihin en ilgi alımlı sırlarından biri ve arkeologlar daha fazlasını keşfetseler dahi, bu bizi ne emelle yapıldıklarını kavramaya daha fazla yaklaştırmayabilir.
BİN YILLIK BİR PERİYOTTA ÇİZİLDİLER
Peru’nun güneyinde yaşayan toplumlar açıklanamayan bir sebepten dolayı M.Ö. 500 ile M.S. 500 yılları ortasındaki periyotta bölge genelinde kolay çizgiler, biçimler ve figürler yarattılar; bunların büyük kısmı yalnızca direkt havadan büsbütün görülebiliyordu. Çizgiler onlarca yıl boyunca farklı biçimlerde yorumlansa da en çok kabul gören açıklama, gökyüzünden insanları izleyen ilahlar için tasarlanmış olmaları. Bir başka takviye gören teori ise, bu figür ve kalıpların ayin maksatlı astronomik amaçlar doğrultusunda çizildiğini ve bir formda yıldızları yansıtmak maksadını güttüğünü ileri sürüyor.
Nazca Çölü’nün bir kısmı 1994 yılında ‘Dünya Mirası Alanı’ olarak belirlendiğinde yalnızca yaklaşık 30 jeoglif keşfedilmişti ve bunlar büyük oranda bitki ve hayvan figürlerinden ibaretti. Anlaşıldığı kadarıyla, bunlar buzdağının sırf görünen kısmıydı. 2019 yılına geldiğimizde, arkeologlar büyük kısmı insansı figürleri betimleyen yaklaşık 200 jeoglif ortaya çıkardılar.
Yamagata Üniversitesi’nden araştırmacıların ortaya çıkardığı bu son çizimlerle, bilinen Nazca çizgilerinin resmi sayısı artık 358’e ulaştı. Her halükârda, bu çölde gizlenen daha pek çok antik sanat yapıtı mevcut. Yamagata’da misyonlu bilim insanları, Peru Kültür Bakanlığı’nın verdiği müsaadeyle bu gizemli dizaynların ellerinden geldiğince büyük bir kısmını ortaya çıkarmayı kendilerine vazife edindiler. Araştırma takımı, lokal arkeologların da yardımlarıyla çöldeki bu tuvalin tamamını haritalandırmayı planlıyor.
Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)