1872 yılında Mahmudiye Rüştiyesi ismiyle eğitim öğretim hayatına başlayan okul tam bir buçuk asrı geride bıraktı. Tevfik Fikret ve Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın da sıralarında öğrenci olarak oturduğu Mahmudiye Rüştiyesi, bünyesinden doğan Pertevniyal Lisesi’nin de atası sayılıyor. Sultan II. Mahmut’un eşi ve Sultan Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Valide Sultan, 1869 ve 1871 yılları ortasında İstanbul Aksaray’da Pertevniyal Valide Sultan Camii’ni yaptırırken mescidinin doğu kapısının yanına Mahmudiye Rüştiyesini yaptırmıştı. Ünlü edebiyatçı Tevfik Fikret bir mühlet burada eğitim aldı. 1877-1878 yıllarında Osmanlı ve Rus devletleri ortasında gerçekleşen 93 Harbi sonrası okulun, Rumeli’den İstanbul’a gelen göçmenlere tahsis edilmesi nedeniyle Tevfik Fikret tahsiline Galatasaray Sultanisinde devam etti. Babası tarafından Girit’ten İstanbul’daki anneannesinin yanına gönderilen usta romancı ve gazeteci Hüseyin Rahmi Gürpınar da öğrencilikte yolu Mahmudiye Rüştiyesi’nden geçenlerden.
Mahmudiye Rüştiyesi kuruluşundan 38 yıl sonra, 23 Temmuz 1911 tarihinde İstanbul’un gördüğü en büyük yangınlardan biri olarak tarihe geçen Aksaray yangınında küle döndü. Cumhuriyet devrinde ahşap binalarda eğitim vermeyi sürdürdü. 1930 yılında ise o okuldan Pertevniyal Lisesi doğdu. İki esaslı okulun müdürü 150’nci yıl kutlamalarında bir ortaya geldi. Aksaray Mahmudiye Ortaokulu ve Pertevniyal Lisesi müdürleri taşıdıkları ortak kültür ve tarihi şöyle anlattı.
‘TARİHİNİ BİLMEYEN YOK OLMAYA MAHKUMDUR’
Aksaray Mahmudiye Ortaokulu müdürü Metin Özkan; “Okuldaki ikinci yılım ve bunun 150’nci yıla gelmesinden ötürü duygulandım. Bu 150 yıl içinde çok değerli öğrencilerimiz ve mezunlarımız oldu. Bu okuldan Tevfik Fikret ve Hüseyin Rahmi Gülpınar’ın yanısıra Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Cevat Çobanlı üzere büyük memleket evlatları yetişti. Mustafa Kemal Atatürk’ün dediği üzere “tarihini bilmeyen milletler, yok olmaya mahkûmdur.” Biz çocuklarımızı köklerine tarihine kültürüne sahip lakin muasır medeniyetlerle yarışacak kadar bilgili ve donanımlı yetiştirmek istiyoruz. Sıralarımızda oturmuş büyük isimleri öğrencilerimize mümkün olduğunca anlatmaya ve tarihçemizi öğretmeye çalışıyoruz.
BAKANLIK KARARIYLA ‘PERTEVNİYAL LİSESİ’ OLDU
Pertevniyal Lisesi müdürü Gurur Koç ise şunları söyledi; “Mahmudiye Rüştiyesinin 1911 yılında iki binası yanınca, okul farklı binalarda eğitimini sürdürdü. Pertevniyal Valide Sultan Vakfı’nın son temsilcisi mütevelli Osman Efendi elinde kalan son parasıyla 1930 yılında bizim şu anda kullandığımız binayı yaptı. Ama bölgede çok fazla liseye gereksinim olduğundan Mahmudiye Rüştiyesi için yapılan bina, Bakanlar Konseyi kararıyla Pertevniyal Lisesi olarak açıldı. Okulun ismi Valde Mektebi olarak düşünülse de Bakanlık Pertevniyal Valide Sultan’ın ismini yaşatmak için bu kararı alıyor. Bu nedenle Pertevniyal Lisesi’nde Valde Mektebi muharrir.
Pertevniyal Lisesi 15 Ekim 1930 yılında açılsa da bizim Mahmudiye Rüştiyesi ile 1872’ye kadar uzanan ortak bir tarihimiz var. Biz Pertevniyal Lisesi, onlar da Aksaray Mahmudiye Ortaokulu olarak pek çok kıymetli mezun verdik. Bu ortak tarihi birlikte geliştirmek için iki okul müdürü el ele verdik.”