İSTANBUL (İGFA) – Yeni eser tanıtımları ve perakende dalının geleceğine ışık tutan oturumlarıyla YZB, 14’üncü yılında binlerce kesim paydaşını birebir çatı altında buluşturdu. Bu yılki tertibin son oturumunda üreticiler ve perakende zincirleri tüketici tercihlerindeki değişimi, alışveriş yaklaşımlarını, bölümün problemlerini, birlikte hareket etmenin getireceği başarılı iş sonuçlarını iştirakçilerle paylaştı. Mahallî zincirler ve üretici firmalar ekseninde mevcut piyasa dinamikleri, tahliller ve beklentiler “Biz Bir Olunca Rahmet Bizim Olur” oturumunda ele alındı. Moderatörlüğünü Bloomberg HT sunucusu Didem Arslanoğlu’nun yapacağı oturumda bölümün tüm oyuncularını kapsayacak formda daha verimli bir gelecek tesis edilmesi ismine yapılması gerekenler konuşulacak. Oturumun konuşmacıları ortasında Coca-Cola İçecek, Türkiye Satış Yöneticisi Cenk Çığrı, İstanbul PERDER Lideri Faruk Güzeldere, Sütaş Süt Eserleri Türkiye Genel Müdürü Funda Ak, Nestlé Türkiye, Satış Genel Müdürü Kerem Kadakal, Evyap Holding İcra Heyeti Lideri Mehmed Evyap, Türkiye Perakendeciler Federasyonu Lideri Ömer Düzgün yer aldı.
“KÖPRÜ BU TARTISI ARTIK KALDIRAMIYOR”
Panelin açılışını gerçekleştiren TPF Lideri Düzgün, besin perakendesinin bilhassa yaşamsal bir kesim olduğunu söz etti. Pandemi devrinde dahi sıhhat ve güvenlik güçleriyle birlikte besin perakendesinin çalışmalarını aksatmadan devam ettiğini belirten Düzgün, dalın ne kadar kritik bir rol üstlendiğinin altını çizdi.
Düzgün, perakende bölümünün kurallara ve düzenlemelere gereksinim duyduğunu vurgulayarak, tüm tarafları kapsayacak yasal düzenlemelere gereksinim olduğuna dikkat çekti. Zincir mağazaları bir köprü olarak tanımladıklarını belirten Ömer Düzgün; “Üreticiden tüketiciye gidene kadar bir yol var. Bu köprü üzerinde lokal zincirler, discountlar, ulusal zincirler, sanat ticaret, küçük esnaf, uzman mağazacılar, benzinliklerde açılan marketler, alışveriş merkezleri var. Bu köprü, üzerindeki bu yükü taşıyamamaya başladı. Talepten çok arz var. Bizler nesillerdir bu bölümde hizmet veriyoruz. Değişim kaçınılmaz, ama kuralsızca yürütülen çalışmalara mahallî zincirler de üreticiler de tedarikçilerimiz de vatandaşlarımız da razı olmayacaktır” dedi.
“HER ŞEY BENİM OLSUN YAKLAŞIMINI HAKİKAT BULMUYORUZ”
Yerel zincirlerin Türkiye’de bulunduğu bölgelere, kentlere, ilçelere, köylere büyük bir katkısı olduğunu belirten Düzgün, “Yerel zincirler oradaki hemşehrisine, üreticiye, tedarikçiyle kol kola. Kazandığını yeniden o bölgeye yatıran mahallî işletmeciler daldaki katkısını artırıyor. TPF kurulduğu günden bu yana haksız rekabete karşı durdu. Her şey benim olsun yaklaşımını hakikat bulmuyoruz. Bence bu türlü bir yaklaşıma, dalın bütünlüğünü bozmaya gerek yok. Daima birlikte daha güçlü olmalıyız” açıklamasını yaptı.
“SEKTÖRÜMÜZ KİLİT BİR ROLDE”
Sektörün ehemmiyetini ve karşılaşılan zorluklara değinen İstanbul Perakendeciler Derneği (PERDER) Lideri Faruk Güzeldere, perakendecilerin üreticilerin eserlerini vatandaşlara ulaştırmakla vazifeli olduğunu ve bu misyonun büyük bir sorumluluk gerektirdiğini vurguladı. Üreticilerin olmadan perakendecilerin varlığının sürdüremeyeceğini belirten Güzeldere; “Sektörümüz eser ve hizmetlerin tüketiciye ulaştırılmasında, ülke iktisadına sağladığı katma pahaya baktığımızda kilit bir role sahip. Birinci ve ikinci çeyrek hane halkı harcamalarına göz attığımızda, perakende ve hizmet dalının kıymetinin açıkça görülüyor” dedi.
“İHTİYAÇLAR 8-9 NOKTADAN KARŞILANIYOR”
Güzeldere, günümüzde artan enflasyonun tüketici harcamalarını olumsuz etkilediğine dikkat çekerek, vatandaşların harcama alışkanlıklarının değiştiğini belirtti. Tüketicilerin, farklı noktalardan alışveriş yaparak fiyatları karşılaştırdıklarını ve sepetlerini bu doğrultuda oluşturduklarını tabir etti. İstanbul PERDER’in yaptığı son araştırmaya nazaran tüketicilerin en az 8-9 noktadan alışveriş yaptığını belirten Faruk Güzeldere, “Sepet ortalamasında alınan eserler 4-5 olarak gerçekleşiyor. Daha büyük zingir mağazalara yanlışsız araştırmayı derinleştirdiğimizde bu oran daha da azalıyor. Öte yandan tüketici eğilimlerinde ambalajların da küçüldüğünü gözlemledik” açıklamasını yaptı.
“SPEKÜLATİF TELAFFUZLARLA BÖLÜM MAĞDUR EDİLİYOR”
Perakendecilerin vatandaşlarda oluşturmaya çalışılan algılarla ilgili pek çok mevzuyu birebir anda ele aldıklarını belirten Güzeldere; “Yıllardır Perakende Yasası üzere, meyve zerzevat hususuyla birlikte Hal Yasası gündemimizde. Tarlada bu kadar, markette şu kadar yaklaşımı gündeme gelmeye devam ediyor. Örneğin Antalya’dan bugün bedavaya bir eser alsanız dahi bu eserin İstanbul’a lojistik maliyetiyle birlikte kilosu en az 7-8 TL artıyor. Zincirin son halkasında biz yer aldığımız, tüketici fiyatlarla mağazalarımızda karşılaştığı için bu fiyatları belirleyen merci bizmişiz üzere gösteriliyor. Bu algının yanlışsız olmadığını ve karşılaştığımız öbür sıkıntılarla ilgili doğruları anlatmak için büyük uğraş gösteriyoruz. Ve önemli bir mağduriyet yaşıyoruz” dedi.
İçinde bulunduğumuz süreçte vatandaşların uygun fiyata alışveriş yapabilmeleri için kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte değerli projeleri hayata geçirdiklerine de değinen İstanbul PERDER Lideri Faruk Güzeldere şöyle konuştu: “Deprem sonrasında kırmızı et fiyatlarında spekülatif bir artış yaşandı. Ocak ayında 127 TL olan karkas fiyatları, mart ayında 190-195 TL fiyatına gelmişti. Tarım ve Orman Bakanlığımız, Et ve Süt Kurumu ile değerli bir iş birliği yaptık. Vatandaşlarımıza Ramazan Ayının başından bugüne kırmızı eti uygun fiyatla ulaştırıyoruz.”
“ÇİFTLİKTEN SOFRAYA İŞ MODELİNİ UYGULUYORUZ”
Sütas Süt Eserleri Türkiye Genel Müdürü Funda Ak, konuşmasına besin perakendesinin markalar için lokomotif bir kıymete sahip olduğunu belirterek, tüketici değişimlerine yönelik paylaşımlarda bulundu. Pandemiden sonra besin güvenliği, muteber besine ulaşma beklentisinin arttığını belirten Funda Ak, “Tüketiciler pandemi sonrasında daha inançlı buldukları markalara yöneldi. Bununla birlikte misal biçimde kalitesine güvendikleri alışveriş noktalarına yöneldiler. Araştırmalarda görüyoruz ki, market ve muhteşem marketlerin bu noktada tercih edilirliği daha fazla arttı. Bu değerli bir mevzu, başka ise iklim değişikliği. Bugün iklim değişikliği tüm tarafların en değerli gündemi. Alışverişçiler nezdinde markaların yaklaşımları tercihleri etkiliyor. Biz bu noktada bireylerin hayat kalitelerini artırmaya odaklanıyoruz. Sütün yeterliliğini ve rahmetini yaymaya çalışıyoruz. Doğallığını ve besin kıymetini garantiye alan çiftlikten sofraya iş modelini uyguluyoruz. İneklerimizin beslendiği yemden, eserlerimizin tüketicilerimizin sofrasına kadar olan tüm süreci izliyoruz, bu süreci yönetiyoruz. Önceliğimiz eserlerimizin sağlam olması, sağlam bir biçimde perakendeci dostlarımız vasıtasıyla tüketicilerimize ulaşması” açıklamasını yaptı.
Funda Ak, iklim krizinin toplumun tüm kısımlarını aksiyona geçirmesini mecburî hale getirdiğine de değinerek şöyle konuştu: “Sütaş olarak çiftlikten sofralara olan iş modelinde işimizi yönetirken kullandığımız tüm doğal kaynakları dönüştürecek bir döngüsel iş modeliyle çalışıyoruz. Çiftliklerimizin gübrelerini, organik atıklarını yenilenebilir güce çevirip, gücümüzü oradan karşılıyoruz. Şu anda gücümüzün yüzde 80’ini bu biçimde temin ediyoruz. Gayemiz 2 yıl içerisinde bu oranı yüzde 100’e çıkarmak” dedi.
“ORTALAMA TÜKETİCİ DİYE BİR ŞEY YOK”
Konuşmasında tüketici yaklaşımları ve lokal zincirlerin yapabileceği aksiyonlar üzerine duran Evyap Holding İcra Konseyi Lideri Mehmet Evyap araştırma biliminde yer alan zayıf noktayı işaret ederek; “Araştırama bilimi bütün tüketicilerin tercihlerini üst üste koyuyor ve onun ortalamasını alıyor. Esasen ortalama tüketici diye bir şey yok. Şu anda Türkiye’deki alışverişçi yaklaşımına baktığımda, daha evvel görmediğim ve hissetmediğim bir gelişme olduğunu seziyorum. Bir küme eskisine nazaran hür harcanabilir nakit olarak çok baskı altında, bir öteki küme ise eskisine nazaran çok daha rahat” dedi.
“PRIVATE LABEL BÜYÜMESİ SÜRPRİZ DEĞİL”
Türkiye’deki tüketici yaklaşımının evvelki periyotlardan farklı bir evrim geçirdiğini vurgulayan Mehmet Evyap, bu yeni periyodun kimi özelliklerini açıkladı. Bir küme tüketicinin, uzun yıllar boyunca biriktirdikleri parayla mesken yahut otomobil üzere büyük yatırımları gerçekleştirmek istediklerini fakat fiyatların artması nedeniyle bu gayelere ulaşamadıklarını ve bu nedenle parayı günlük ömür masraflarına yönlendirdiklerini söz etti. Öbür bir küme ise kira ödemelerinin yüksekliği nedeniyle özgür harcanabilir nakitlerinin azaldığını ve günlük muhtaçlıklarını karşılamak için daha fazla uğraş ettiklerini belirtti. Evyap, “Geçmişten günümüze bu gidişata baktığımızda private label yani market markalarının büyümesi çok fazla sürpriz değil” açıklamasını yaptı.
“HER ŞEYİN BİR TAHLİLİ VAR”
Private Label markaların markalı eserlere kıyasla daha mütevazi masrafları olduğunun altını çizen Mehmet Evyap, “Operasyonel sarfiyatları markalı eserlere kıyasla daha az olduğu için orta bir markadan daha ucuza raflarda yer bulabiliyorlar. Bu ortada Türkiye’de ve pek çok ülkede hesaplı eser kullanmaya gereksinim duyan tüketicilerle birlikte akıllı bir iş yaptım hissiyle private label eser almayı tercih edenler de var. Lokal zincirler son yıllarda discount mağazalara yanıt olarak gross segmentiyle cevap verdi. Private label konusunda bütün mahallî zincirler ortak bir private label marka yapılanmasına gidebilir, her şeyin bir tahlili var” dedi.
“RÜZGARI SİPARİŞ ETME VE DIŞ ŞARTLARI DEĞİŞTİRME İMKANI YOK”
Sektörde yaşanan değişim ve dönüşüm konusundaki görüşlerini aktaran Nestlé Türkiye Satış Genel Müdürü Kerem Kadal, “Değişim hayatımızda daima var olacak. Eser bulduğumuzda keyifli olduğumuz bir devirden bugünlere geldiğimizde her şeye erişebiliyoruz. Eminim bundan 10 sene sonra o gün de diğer değişimleri konuşacağız. Değişime adapte olanlar ve olamayanlar oldu mu? Elbette oldu, 2000’li yılların başında var olan perakende zincirlerinin kimileri bugün ortamızda yok. Denizin çok öğretici olduğunu düşünerek bir örnek vermek istiyorum. Rüzgarı sipariş etme imkanımız yok. Rüzgar hepimize tıpkı esiyor. Bu değişikliklerin içinde birlikte âlâ ayarlayabilmeliyiz. O yüzden biz bir olursak, bir arada olur, muvaffakiyet olur. Bugün burada olan da olmayan da tıpkı geminin içinde mürettebat olarak duruyoruz. Ulaşmak istediğimiz yer alışverişçiye hizmet. Birlikte yapabildiğimizde âlâ işler yapabildiğimizi görüyoruz. Dış şartları değiştirme imkanımız yok” dedi.
“ALIŞVERİŞÇİNİN KARŞISINA MANALI TEKLİFLERLE ÇIKMALIYIZ”
Konuşmasında private label eserlere de değinen Kadal konuşmasını şöyle sürdürdü: “A kategorisiyle B kategorisinin çok farklılık göstereceğini düşünüyorum. Bizim içinde bulunduğumuz eser kümelerinde özel markaların hissesi bahsedilen düzeylerde olmuyor. Şayet bu türlü bir durum olursa, dönüp kendimize konut ödevi çıkarmamız gerekiyor. Neden? Marka olarak üzerimize düşen konut ödevini gereğince yerine getirememişiz, alışverişçinin başında daha uygun bir teklif yaratamamışız, farklılığı anlamlandıramamışızdır. O yüzden de alışverişçi tercihini özel markadan yana kullanmıştır. Alışverişçinin önüne bir teklifle çıkmalıyız. Manalı bir teklifle gitmeliyiz.”
“ALIŞVERİŞÇİ ODAKLI BİR DÜNYAYA KENDİMİZİ HAZIRLAMALIYIZ”
Coca-Cola İçecek Türkiye Satış Yöneticisi Cenk Çığrı ise tüm tarafların güçlü bir iş birliği içerisinde alışverişçi odaklı bir dünyaya hazırlanılması gerektiğini belirterek şöyle konuştu: “Diğer kanallar son 4-5 yıldır kıymetli bir artış elde etti, FMCG’de değerli bir hissesi var. Lakin bu yılın birinci 6 ayına baktığımızda, uzun yıllar sonra çağdaş kanal diye isimlendirdiğimiz içerisinde lokal zincirlerin de olduğu tarafın hissesini artırdığını ve öteki tarafın hisse kaybettiğini gördük. Demek ki bir şeyler yapılabiliyor. Gerçek atılan adımlar olmuş ki, tüketici ve alışverişçi davranışları mahallî zincirler ve ulusal çağdaş kanal tarafında değişmiş. Bu değerli bir bulgu. Günümüzün konusu değişen alışverişçi davranışları ve ona nazaran hizalanabilmek, adapte olabilmek. Bu manada iş birliğini geliştirip, alışverişçi odaklı bir dünyaya kendimizi hazırlamalıyız.”