ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi‘nin Pasifik ülkeleri cinsinde Çin ile egemenlik ihtilafındaki Tayvan’ı ziyaret etmesi, piyasalarda jeopolitik risk algısının artmasına neden oldu.
Temsilciler Meclisi Lideri Pelosi’nin Hint-Pasifik ülkelerine yaptığı seyahat kapsamında Tayvan’ı ziyaret etmesi, ABD-Çin ilgilerinin yanı sıra piyasalarda da tansiyonu artırdı.
Bu gelişmelerle Asya borsaları sert düşüş görülürken, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 2,26, Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 1,4, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 0,52 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 2,67 bedel kaybetti.
Jeopolitik tartışmaların merkezinde yer alan Tayvan’da da endeks yüzde 1,56’lık düşüş gösterdi.
ABD ve Çin ortasındaki tansiyon Çin ve Tayvan’ın para üniteleri üzerindeki baskıyı da artırdı. Tayvan doları, Mayıs 2020’den bu yana en düşük düzeylerinde seyretti.
Japon yeninin ise inançlı liman tesiriyle dolar karşısında hafif yükseliş gösterdiği görüldü. Dolar/yen paritesi TSİ 19.00 prestijiyle yüzde 0,53 artışla 132,3 düzeyine çıktı.
New York borsasında karışık bir seyir hakim
ABD’de New York borsası da Pelosi’nin Tayvan ziyaretine ait gelişmelerle güne düşüşle başlamasının akabinde karışık bir seyir izliyor.
Açılışta Dow Jones endeksi yüzde 0,33, S&P 500 endeksi yüzde 0,35 ve Nasdaq endeksi yüzde 0,66 paha kaybetmişti. Fakat S&P 500 ve Nasdaq endeksleri açılışın akabinde üst istikametli bir hareket gösterdi.
Tayvan üzerinden ABD ile Çin ortasındaki tansiyonun yükselmesiyle dolar endeksi ve altında yükseliş görüldü.
Dolar endeksi TSİ 19.00 prestijiyle yüzde 0,47 artışla 105,8 düzeyine yükseldi.
Altının onsu da milletlerarası piyasalarda birebir dakikalarda yüzde 0,35 artışla 1.793,80 dolara tırmandı.
ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi ise üst istikametli bir seyir izleyerek yüzde 2,70 düzeyine çıktı.
Avrupa borsaları düşüşle kapandı
Avrupa tarafında, Rusya-Ukrayna tansiyonu, güç krizi ve yüksek enflasyon karşısında Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) atacağı adımlar da gündemin odağındaki yerini korudu.
Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 0,23, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,42 ve İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,35 paha kaybetti. İngiltere’de FTSE 100 endeksi ise yüzde 0,06 azaldı.
Avro/dolar paritesi ise yaklaşık bir ayın en yüksek düzeyi olan 1,03’ü test etmesinin akabinde düşüşe geçerek yüzde 0,53 azalışla 1,02 düzeyinden süreç gördü.
– ABD ile Çin ortasındaki tansiyon piyasalarda resesyon kaygılarının hakim olduğu bir devirde arttı
Analistler, Çin’in tehditlerine karşın Pelosi’nin Tayvan ziyaretinin piyasalarda tansiyona neden olduğunu belirtti.
Pelosi’nin ziyaretiyle halihazırda gergin olan ABD ile Çin ortasındaki münasebetlerin daha da kötüleşebileceğine dikkati çeken analistler, bölgedeki tansiyonun global ekonomik resesyona ait kaygıların olduğu bir devirde arttığına dikkati çekti.
Pelosi ve beraberindeki 5 kişilik Kongre heyetini taşıyan uçağın Tayvan’a ulaşmasının akabinde Çin tarafından sert açıklamalar geldi.
Söz konusu ziyarete ait Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, “Bu davranış, ateşle oynamak üzere, son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar” ifadesi yer aldı.
Açıklamada, Çin muhalefetine ve protestolarına karşın yapılan ziyaretin ‘tek Çin’ unsurunun ve Çin-ABD diplomatik alakalarının temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’deki taahhütleri önemli biçimde ihlal ettiği belirtildi.
Ne olmuştu?
Pelosi’nin Hint-Pasifik ülkelerine yaptığı seyahat kapsamında Tayvan’ı ziyaret edeceğine ait söylentiler, ABD-Çin münasebetlerinde tansiyona sebep olmuştu.
Çin Savunma Bakanlığı, geçen hafta içinde yaptığı açıklamada; Pelosi’nin ziyaretinin gerçekleşmesi halinde askeri karşılık verebileceği ihtarında bulunmuş ve “Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak” tabirini kullanmıştı.
Çin Dışişleri Bakanlığı da mümkün ziyaretle ilgili, “Her tıp olasılığa hazırlıklıyız. Şayet ABD tarafı ziyarette ısrar ederse egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı önlemler alacağız” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Olası ziyaret nedeniyle ABD ve Çin ordularının Tayvan yakınlarındaki askeri hareketliliği artmıştı.
82 yaşındaki Pelosi’nin nisanda Tayvan’a yapmayı planladığı ziyaret, Covid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti.
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin ‘tek Çin’ prensibinin tanımladığı ‘kırmızı çizginin aşılması’ manasına geleceği ikazında bulunmuştu.
Pelosi, 25 yıl ortadan sonra Ada’yı ziyaret eden birinci ABD Temsilciler Meclisi Lideri oldu. Daha evvel 1997’de Newt Gingrich, bu misyonu yürütürken Tayvan’ı ziyaret etmişti. (AA)