Seray Şahinler – Pazar yerleri insanlık tarihinin birinci toplumsallaşma mekânlarından… Takas devrinden paranın icadına, sanayi evresine ve çağdaş çağa uzanan süreçte farklı kültürlerin buluştuğu, iş birliklerinin yapıldığı yerlerin başında geliyor. Şehirlerin tarihinde ve kimliğinde kıymetli bir yeri olan pazar geleneği bugün de tıpkı anlayışa sahip.
Polonyalı kültür antropoloğu Kornelia Binicewicz ile İtalyan belgesel fotoğrafçısı ve sinema imalcisi Italo Rondinella, günümüz pazarlarını mercek altına aldı. İstanbul’daki İsrail Başkonsolosluğu tarafından ANU Museum Tel Aviv’in dayanağı ve Paper Street Co. iş birliğiyle oluşturulan “Pazar/Shruk”, İstanbul ve Tel Aviv’deki pazarlara gerçek keyifli ve “lezzetli” bir seyahat.
Emektarlara saygı
Kitap her iki kentteki pazar yerlerinden kesitler sunuyor. Bu kıssaların mikrokozmosuna odaklanan kitap günümüz pazarlarını bir yer olarak ele alırken pazarın renklerine de kulak veriyor. Kitabın birinci kısmı “İstanbul”, Tarihi Yarımada’nın en tarihi ve beğenilen köşelerinde kurulan pazarları aktarıyor. Kasımpaşa, Samatya, Eminönü, Beyoğlu, Tarlabaşı, Kadıköy, Feriköy’deki pazarlardan enstantaneler var kitapta. Bu pazarların demirbaş renkleri ise kitaba “lezzet katmış.” Samatya’da sekiz yaşında balıkçılığa başlayan ve 50 yıldır semtin balıkçısı olan Hilmi Yıldız, yeniden Samatya pazarının emektarlarından Ukrayna yordamı turşu satan Larisa (Larisa’nın kızı şu sıralar Rus kuşatması altında sekiz aylık oğluyla birlikte yaşama tutunmaya çalışanlardan) bu renklerden birkaçı…Çiya Sofrası’nın şefi ve sahibi Musa Dağdeviren, Aret’in Yeri’nin sahibi Aret Silahlı, İsrail Mutfak Kültürü Derneği Lideri David Kishka bu kentlerin pazar yerlerinde çeşitli rolleri olan ve mahallî pazar kültürüne entegre olan şahıslar olarak kitaba katkı sağlıyor. Kitabın ikinci kısmı “Tel Aviv” ise kentteki pazarlar üzerinden toplum üzerinde sosyoekonomik izleri takip ediyor. 70 farklı kültürün temsil edildiğini belirten Kishka, dünyanın her köşesine ilişkin yemek kültürünün burada buluştuğunu söylüyor.
“Pazar/Shuk” bir kıssa, deneme ve sokak fotoğrafları koleksiyonu. İki şehri bir ortaya getirerek pazar ve shuk kozmosunu, İstanbul ve Tel Aviv’deki kültürü ve tarihi enstantanelerle sunuyor. Pazardan kareler ve öykülerle beslenen kitap, hangi yaştan olursa olsun herkesin ferdî tarihine de seyahat yaptıracak cinsten.
“Gerçekliğin büyüteci gibi”
Kornelia Binicewicz “Pazar/Shuk” seyahatini şöyle anlatıyor: “Yerel kültürü anlamak istediğimizde birinci ziyaret ettiğimiz yerler pazarlar. İstanbul’da yaşadığım yedi yıl boyunca semt pazarlarını ziyaret ettim. Italo Rondinella ile ortak noktalarımızdan biri pazarlara olan tutkumuzdu. Yöresel eser arayışı içinde, satıcılar ve müşterilerle buluşmak için İstanbul’un farklı semtlerine seyahat etmeye başladık. Yemek tutkusu ve insanların hayatlarına olan ilgi, bizi bu dinamik gerçekliklere dahil olan pazarların hikâyesini anlatan bir proje yaratmaya teşvik etti. Pazarlar gerçekliğin büyüteci üzeredir. Demografi, iktisat yahut mahallî siyasetteki değişiklikleri kentteki başka tüm ömür ögelerinden daha süratli temsil eder. Daha geniş bir perspektiften bakıldığında, mahallelerin ve vatandaşların değişim ve dönüşümlerini anlayabilirsiniz. Kentin dokusundaki kaçınılmaz değişikliklerin tanınması için kentsel keşif alanlarıdır.”