HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, TBMM’de düzenlediği basın toplantısında; Ermenistan’a yaptığı ziyaret ve oradaki temaslarına ait açıklamalar yaptı. Paylan, “Ben Kafkaslar’da kalıcı barış için Azerbaycan-Ermenistan barışı için ve Türkiye-Ermenistan olağanlaşma süreci için her türlü sorumluluğu almaya hazırım. Bundan sonra da alacağım” sözlerini kullandı.
ANKA’nın aktardığına nazaran; Paylan, “Ermenistan Cumhurbaşkanı Vahagn Haçaturyan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenstan Meclis Lideri Alen Simonya ve Türkiye-Ermenistan olağanlaşma sürecinin temsilcisi ve Ermenistan Meclis Lider Yardımcısı Rubinyan ile pek çok milletvekili ve bakanla da temaslarda bulundum. Bütün bu temaslarımızda Türkiye-Ermenistan olağanlaşma sürecini ve Kafkaslarda hayal ettiğimiz kalıcı barışı istişare ettik” dedi.
Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan’da önyargıların oluşturulduğunu tabir eden Paylan, “Risklerle de karşı karşıyayız. Nefret telaffuzları, milliyetçi telaffuzlar çok kolaydır. Milliyetçi siyasetler sürdürmek çok kolaydır. Savaş siyasetlerine savaş tamtamları çalmak çok kolaydır. Bunlar için nefret telaffuzları kafidir. Lakin barışı kurmak, önyargıları bitirmek çok zordur. Uzun müddettir birbirine kıyan halkları barıştırmak çok zordur. Bunun için yürek, kararlılık, irade gerekir. Ben bu gayrete talibim” dedi.
Paylan’ın açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle:
“ERMENİSTAN’IN KAPISI 30 YILDIR KAPALI: Dünya Ermenileri Tepesi vesilesi ile geçtiğimiz günlerde 5 gün süren bir program çerçevesinde Ermenistan’daydım. Ermenistan’da çok sayıda temasta bulundum lakin bunların hepsinden evvel söylemek istediğim şey Ermenistan halkının, kamuoyunun, basınının çok büyük bir ilgisi ile karşılaştım. Bununla Türkiye’nin bir milletvekili olarak gurur duydum. Ermenistan’dan bilmiyorsunuz lakin söyleyeyim Türkiye çok yakından takip ediliyor. İki halk uzun müddettir meseleler yaşıyor. Ermenistan’ın kapısı da 30 yıldır kapalı. Ermenistan halkı, 30 yıldır kapalı olan bu kapının açılmasını ve ilgilerin olağanlaşmasını bekliyor.
HAÇATURYAN, PAŞİNYAN, SİMONYAN, RUBİNYAN VE PEK ÇOK SİYASİ İLE TEMASLARDA BULUNDUM: Bu çerçevede Ermenistan Cumhurbaşkanı Vahagn Haçaturyan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenstan Meclis Lideri Alen Simonya ve Türkiye-Ermenistan olağanlaşma sürecinin temsilcisi ve Ermenistan Meclis Lider Yardımcısı Rubinyan ile pek çok milletvekili ve bakanla da temaslarda bulundum. Bütün bu temaslarımızda Türkiye-Ermenistan olağanlaşma sürecini ve Kafkaslarda hayal ettiğimiz kalıcı barışı istişare ettik. Bu hususta temaslarda bulunduk.
SAVAŞ SİYASETLERİNE SAVAŞ TAMTAMLIĞI YAPMAK ÇOK KOLAY: Yaptığımız temaslar ve Kafkaslar’daki gördüğüm durum hakkında şunu söyleyebilirim; kritik bir evredeyiz. Barış için fırsat pencereleri açılır ve şayet bu fırsat pencereleri uygun değerlendirilmezse daha sonra bu fırsat penceresi kapanır. Ben Kafkaslar’da barış için önemli bir fırsat penceresinin olduğunu düşünüyorum. Fakat risklerle de karşı karşıyayız. Nefret telaffuzları, milliyetçi telaffuzlar çok kolaydır. Milliyetçi siyasetler sürdürmek çok kolaydır. Savaş siyasetlerine savaş tamtamları çalmak çok kolaydır. Bunlar için nefret telaffuzları kafidir. Lakin barışı kurmak, önyargıları bitirmek çok zordur. Uzun müddettir birbirine kıyan halkları barıştırmak çok zordur. Bunun için yürek, kararlılık, irade gerekir. Ben bu uğraşa talibim. Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan’ın bütün siyasetçilerinin de talip olmasını istiyorum. Artık barış için bir fırsatımız, talihimiz var. Bu talihi âlâ değerlendirmeliyiz.
HALKLAR, BİRBİRİNE KARŞI ÖNYARGILAR İLE DOLDURULMUŞ DURUMDA: Ermenistan, Türkiye, Azerbaycan tarafında da önyargılar var. Bütün bu önyargılar anlaşılır önyargılar. Neden? Zira on yıllardır halklar birbirine karşı önyargılar ile doldurulmuş durumdalar. Gerçek yahut palavra propagandalar, nefret telaffuzları ile birbirlerine karşı önyargılar büyütülmüş durumda. Artık bu önyargıları bitirmek için barışın yolunda bir irade göstermemiz gerekiyor.
ERMENİSTAN TARAFI MAKSİMALİST BEKLENTİLER İÇERİSİNDEYDİ: 1990’lardaki birinci savaştan sonra Ermenistan tarafı maksimalist beklentiler içerisinde maalesef barışa ulaşmamız hakkında yanlışlar yaptı. Zira beklentileri maksimalist. Maksimalist beklentiler içerisinde adil bir barışa ulaşma talihi yoktur. Zira bir halk, sırf barış benim için olsun, ben ne diyorsam o olsun derse orada barıştan bahsedilemez. Kalıcı barış için; çatışan tarafların her ikisi için de adalet isteyen bir barış ile fakat kalıcı barışı sağlayabilirdik. Maalesef 1990’lardaki bu fırsat penceresini bu manada kaçırdık. Yanılgılar yaptık.
AZERİ VE ERMENİLER BİR ORTADA YAŞIYORLARDI: İkinci savaştan sonra da ben tıpkı yanılgıyı Azerbaycan’ın yaptığını görüyorum. Azerbaycan tarafı da şu anda tıpkı Ermenilerin 1990’larda yaptığı üzere maksimalist beklentiler içinde. Daima benim istediğim olsun diyor, her şey benden yana olsun diyor. Maalesef bu türlü beklentiler içinde de yine adil bir barışa ulaşma talihi yoktur. Kalıcı bir barışa ulaşma bahtı yoktur. Kalıcı bir barış fakat Azeri ve Ermeni halklarının adil, kalıcı bir barışa ulaşması ile olabilir. Bu barışta adaletin imzası olması gerekir. Sırf 35 yıl öncesine kadar Suşa’da, Karabağ’da, Bakü’de Azeri ve Ermeniler bir ortada yaşıyorlardı. Lakin milliyetçi yarışlar çerçevesinde birbirlerinden koptular, birbirlerine kıydılar. Artık bu bir ortada yaşama iradesini hatırlatma vakti. Bunu hatırladığımız vakit kalıcı barışa çok daha çabuk ulaşacağız.
KALICI BARIŞIN YOLLARINI BULMALIYIZ: Coğrafya yazgıdır. Türkiye de Ermenistan da Azerbaycan da komşularını değiştiremeyecek. Madem ki coğrafya bizim yazgımız madem ki bir komşu olarak bir ortada yaşamak zorundayız kalıcı bir biçimde barış içinde yaşamanın yollarını bulmalıyız. Bu da lakin adil bir barıştan geçer.
TERPOTROSYAN, SORUMLULUK ALMAYA HAZIR OLDUĞUNU BANA İLETTİ: 1990’lardaki fırsat penceresinden bahsettim. O zamanki Cumhurbaşkanı Levon Terpotrosyan görüştüm. Terpotrosyan ile uzun süren çok samimi bir sohbet gerçekleştirdik. Çok memnun olarak söyleyebilirim ki sayın Terpotrosyan da şu an gerçekleşme mümkünlüğü olan barışla ilgili her türlü sorumluluğu almaya hazır olduğunu bana iletti. Maalesef 1990’lardaki o fırsat penceresini kaçırmıştık. Fakat artık o devrin aktörlerinin tekrar sorumluluk alma konusunda irade koyması değerlidir.
ADİL BİR BARIŞA ULAŞMALIYIZ: 2008’de futbol diplomasisi ile isimlendirilen protokoller devam eden yeni bir fırsat penceresi vardı. O periyotta de Cumhurbaşkanı Ser Sarkisyan idi. Sarkisyan ile de görüşme yaptım. Kendisine de sorumluluk alma daveti yaptım. Artık bu manada daima bir arada sorumluluk alma vaktidir. Sayın Nikol Paşinyan’da bu barış iradesi var. Barış, masaya oturma daveti yapıyor. Bu bahiste Ermenistan’daki barış iradesi pek yerinde. Lakin Ermenistan’da buna inanmayan muhalefet de var. Şu anda uzatılan bu eli tutma vaktidir. Azerbaycan’dan da Türkiye’den de tutma vaktidir. Değerli bir fırsat penceresidir bu. Paşinyan barış elini uzatıyor. Adil bir barışa ulaşmalıyız.
SINIRLARINIZ KAPALI İSE MESELELERİNİZİ ÇÖZEMEZSİNİZ: Sonun açılacağına dair açıklamalar var. İki halk ortasında bir sorun var, hudutlarınız kapalı ise meselelerinizi çözemezsiniz. İki komşu hane olarak düşünün, problemleriniz var, kapılarınız kapalı ise problemleri çözemezsiniz. Kapıyı açarsanız sıkıntıları çözebilirsiniz. Bu önyargıları nasıl bitireceğiz? Sonu açacağız, ilgileri artıracağız, kültürel, diplomatik, ekonomik bağlantıları başlatacağız. Bu bağlantılar sonucunda da önyargıları sona erdireceğiz. Her iki halk da kazanacak.
ERMENİSTAN, TÜRKİYE, AZERBAYCAN DA HALKI DA KAZANIR: Bu hududun açılması elbette Ermenistan için yararlıdır. En az Ermenistan halkı kadar Türkiye’nin doğu vilayetleri için de yararlı olacak. Buradan Türkiye’nin doğu vilayetlerindeki belediye liderlerine, valilere, tüm yöneticilere, milletvekillerine çağrımdır. Bu hususta çıkın açıklamalar yapın. Hükümete baskı yapın. Bu hududun açılmasının Kars’ın, Iğdır’ın, Ardahan’ın, Van’ın, Diyarbakır’ın hatta limanlar üzerinden Trabzon ve Rize’nin mukadderatını değiştireceğine dair davetler yapın. Ağrı niçin bu kadar fakir, Kars, Iğdır neden bu kadar fakir? Zira çabucak yanındaki Ermenistan ile hudut kapalı. Bu hudut açılırsa tüm bölge halkları daima birlikte kazanacaktır. Savaşlarla daima birlikte kaybettik, barış ile daima birlikte kazanabiliriz. Ermenistan, Türkiye, Azerbaycan da halkı da kazanır.
BÖLGEDE BÜYÜK OYUNCULAR VAR; İRAN, RUSYA…: Şöyle bir riskimiz var. Bunu Ermenistan’da yaptığım temaslarda da gördüm. Maalesef son periyotta tekrar bir çatışmalı süreç içerisinde bu tahlil yolundayız lakin tahlili uluslararaslaştırmak üzere bir sıkıntıyla da karşı karşıyayız. Bölgede büyük oyuncalar var. İran, Rusya var. Son çatışmalardan sonra Amerika Kongre Lideri Pelosi de oraya gitti. En son sayın Paşinyan ve sayın Aliyev, Putin çağırdı, Soçi’de görüşmeler yaptılar. Büyük güçlerin oyun alanına döndü tekrar Kafkasya. Güç gayretleri var büyük güçlerin. Bu kadar büyük güçler, bu bölgede kendi çıkarları çerçevesinde taraflara davetlerde bulunurlarsa bu sorunun tahlili zorlaşır.
GÜNEY KAFKASYA’DA BARIŞI SAĞLAYACAK ANAHTAR ÜLKE TÜRKİYE: Bu sıkıntıyı bu kadar uluslararasılaştırmamalıyız. Bunun için de bir anahtar var. İki kardeş halk barıştırılması için bir anahtar var. Anahtar aktör Türkiye’dir. Güney Kafkasya’da barışı sağlayacak anahtar ülke Türkiye’dir. Öbür ülkeler çatışma üzerinden kendi çıkarlarını koruyabilirken Türkiye lakin barış üzerinden bir kazanım sağlayabilir. Bu kazanım sadece Türkiye’nin değil, Azerbaycan’ın ve Ermenistan’ın olacaktır. Bu mevzuda Türkiye’deki tüm aktörlere, hükümete, Cumhurbaşkanı’na çağrımdır; gelin bu iki küs kardeş halkı barıştıralım. İki ülkeyi barıştıralım. Bu bahiste daima bir arada sorumluluk alalım. Daima birlikte kazanma vaktidir. Ben Kafkaslar’da kalıcı barış için Azerbaycan- Ermenistan barışı için ve Türkiye-Ermenistan olağanlaşma süreci için her türlü sorumluluğu almaya hazırım. Bundan sonra da alacağım.”
‘BARIŞ İÇİN KOŞULLAR UYGUN’
Paylan, Ermenistan’ın olağanlaşma sürecine ait gazetecilerin yönelttiği soruya, “Bu iki yıl evvelki savaştan sonra bir ateşkes mutabakatı imzalandı. Daha sonra sayın Aliyev, barış için beş kaide ortaya koydu. Bunların en kıymetlisi iki tarafın birbirlerinin toprak bütünlüğünü kabul etmesiydi. Bu beş koşulun beşini de Paşinyan hükümeti kabul etti. Barış için aslında kurallar uygun. Tarafların sadece masaya oturması gerekiyor. Adil bir barışa ulaşması gerekiyor” karşılığını verdi.
“ÇÖZÜM İSTEMEYENLER, ÇÖZÜMSÜZLÜK ÜZERİNDEN BÖLGEDEKİ HEGEMONYALARINI SÜRDÜRENLERDİR”
Paylan, “Güney Kafkasya’da tahlil istemeyenler muhakkaktır. Tahlil istemeyenler, çözümsüzlük üzerinden bölgedeki hegemonyalarını sürdürenlerdir. Bu Rusya’dır büyük oranda. Zira çözümsüzlük üzerine bölgedeki hegemonyasını sürdürebilir. Biz ise lakin ve lakin barış ile birlikte tüm halkları kazandıracak bir periyoda geçebiliriz. Bu açıdan madem ki çözümsüzlük öbür güçlere kazandırıyor, tahlil ise bize, Ermenistan ve Azerbaycan halklarına kazandırıyorsa artık biz daha fazla sorumluluk almalıyız ki bu kilitlenmiş süreci açabilelim. Bu manada anahtar ülke Türkiye’dir. Bizler bu manada daha fazla sorumluluk almalıyız” dedi.
“ERMENİSTAN’DA MUHALEFET VAR”
Ermenistan’da muhalefetin barışan inanmadığını tabir eden Paylan, bunun nedenine ait sorulan soruya, “Sarkisyan, eski Cumhurbaşkanı, muhalefet liderlerinden birisi. Bu hususta Ermenistan’da hâkim olan önyargıları dillendiriyor muhalefet. Şu anda Azerbaycan’ın maksimalist talepleri ve Türkiye’nin bu mevzuda adım atmakta utangaç davranması konusunda önyargılar maalesef Ermenistan kamuoyunda güçlü… Türkiye’de bu sürece dair muhalefet yok. Bütün siyasi partiler, olağanlaşma sürecini destekliyor. Türkiye adım atmakta çok rahat. Zira herkes Güney Kafkasya’da bütün siyasi partiler barışı istiyor. Lakin Ermenistan’da bir muhalefet, buna ait önyargılar var. Bu sürecin de akamete uğrayacağına dair bir niyet var. Bu kanıyı geriletmenin yolu laf değil icraattır. Artık icraat yapma zamanı” diye konuştu. (HABER MERKEZİ)