Ukrayna ve Rusya savaşının beşinci ayında devam ettiği ve Çin ile ABD ortasında Tayvan tansiyonunun ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi‘nin ziyareti konusu üzerinden kızıştığı periyoda denk gelecek görüşmede, bilhassa ekonomik rekabetin görüşüleceğinin altı çizildi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby Salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada iki ülke ortasındaki ekonomik rekabetin yönetilmesinin de görüşmenin odak noktalarından biri olacağını belirtti. Görüşmeye dair açıklamalarda bulunan Kirby ele alınacak hususlara yönelik, “Tayvan’la ilgili gerginlikten Ukrayna’daki savaşa ve iki ülke ortasındaki rekabeti, bilhassa de ekonomik alanda, nasıl daha düzgün yönetebileceğimize kadar her şey” açıklamasını yaptı. Kirby öte yandan “Bu uzun vakittir planlanan bir görüşme ve bu iki önderin konuşacağı epey sağlam bir gündem var” dedi.
“Tek Çin” siyaseti çerçevesinde ABD’nin Tayvan ile resmi diplomatik münasebetleri bulunmamakla birlikte, ABD maddelerine nazaran adanın kendisini savunmak için gerekli araçları sağlamakla yükümlü. Çin ve ABD ortasında yaşanan Tayvan gerginliği, son periyotlarda ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Ağustos ayı başında ülkeye yapmayı planladığı ziyaret ile birlikte tekrar kızışmıştı.
Pelosi’nin ziyareti
Çin, ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin, egemenlik argümanında bulunduğu Tayvan’ı ziyaret etmesi halinde askeri karşılık verebileceği ihtarında bulunmuştu. Çin Savunma Bakanlığı Sözcüsü Albay Tan Kıfey, yaptığı açıklamada, Çin tarafının Pelosi’nin Ada’yı ziyaretine karşı olduğunu birçok defa lisana getirdiğini, ABD’den Tayvan’ın bağımsızlığı desteklemeyeceğine ait taahhüdüne uymasını beklediklerini belirtti. Çin ordusunun rastgele dış müdahale ve Tayvan’ın bağımsızlığına yönelik plan karşısında ülkenin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü muhafazaya kararlı olduğunu vurgulayan Sözcü Tan, “Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak” dedi.
82 yaşındaki Pelosi’nin nisan ayında Tayvan’a yapmayı planladığı ziyaret Covid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin “tek Çin” unsurunun tanımladığı “kırmızı çizginin aşılması” manasına geleceği ihtarında bulunmuştu.
Pelosi’nin uçağına müdahale endişesi
Beyaz Saray güvenlik yetkililerinin, mümkün riskler nedeniyle ziyarete karşı olduğu, ABD ordusunun Çin savaş uçaklarının Pelosi’nin uçağına müdahale ederek adaya inmesini engellemeye çalışabileceğinden telaş ettiği tezi aktarılmıştı.
Çin-Tayvan sorunu
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Şurasında Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilgi tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Şurasında yapılan oylamada, Beijing hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın memleketler arası örgütlerdeki pozisyonu belgisiz hale gelmişti.
Beijing idaresi, “Tek Çin” unsurunu benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının kesimi olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve etrafındaki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik alakalar kurmasına, BM’de ve öteki memleketler arası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
halktv.com.tr // Dış Haberler