‘Alışveriş bağımlılığı’ bahisli konferansta konuşan Dr. Murad Canbulut, Amerikan Psikiyatri Derneği’ne nazaran insanların kimyasal yahut davranışsal bağımlılıklar geliştirmesinde âlâ hissetme, daha yeterli performans sergileme dileğinin tesirli olduğunu lisana getirdi.
“HAYATLARINDAKİ BOŞLUĞU ALIŞVERİŞ İLE DOLDURDULAR”
Canbulut, pandeminin birinci devrindeki şok atlatıldıktan sonraki devirde alışveriş imkanının kolaylaştırılması ile insanların hayatlarında boşluğu alışveriş ile doldurma eğilimine girdiklerini anlattı.
Canbulut, lakin burada bir onyomani yani alışveriş bağımlılığı sorunundan bahsedebilmek için kişinin ailevi, toplumsal ve iş yaşantısında birtakım kahırlara yol açması, kişinin bu badirelerin farkında olmasına karşın satın alma isteğine kelam geçirememesi ve satın almadığında süregelen bir dert hissediyor olması gerektiğini tabir etti.
“2022’DE 560 MİLYAR TL OLMASI BEKLENİYOR”
Rakamsal datalara bakıldığında tablonun daha net ortaya çıktığını vurgulayan Dr. Canbulut, “Pandemi devrinde en çok kullanılan ödeme prosedürü ‘kredi kartI’ oldu. Toplam alışverişlerin yüzde 62’si kredi kartı; yüzde 38’i banka kartı ile yapıldı. 2021 yılının birinci yarısında e-ticaret hacmi 161 milyar TL oldu, bu geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 49’luk bir artış demek. E-ticaret ile ödeme yollarında birinci sırada yüzde 56 ile kredi kartı yer alıyor. 2021 toplam hacim 400 milyar TL’ye vardı. 2022’de ise E-ticaret kesiminin 560 milyar TL hacme ulaşması öngörülüyor” diye konuştu.
Canbulut, Covid-19 Salgınının Online Alışveriş Tercihine Tesiri araştırmasının bu süreçte tüketicilerin online alışveriş tercihlerinin yüzde 64,5 arttığı gösterdiğine dikkat çekti.
“HUZURSUZLUK, GERİLİM VE ÖFKE HİSSEDİLİYOR MU?”
Dr. Murad Canbulut, bu noktada kişinin kendi durumunun bağımlılık olup olmadığını anlayabilmesi için kıymetli kimi kriterlerden bahsetti.
Alışveriş yapılmadığında ya da sıklığı azaldığında huzursuzluk, uykusuzluk, öfke üzere mahrumluk belirtileri görüleceğine dikkat çeken Canbulut, şayet geçmişte başarısız bırakma teşebbüsleri varsa, vaktinin birçoklarını internet sitelerinde geçiriyorsa, kişi dikkatini öbür şeye yönlendirmekte zorlanıyorsa, olumsuz tesirlerine ve ziyan görmesine karşın harcamaya devam ediyorsa ve artık kâfi gelmiyorsa onyomaniden bahsedilebileceğine işaret etti.
“ALIŞVERİŞ, BEYNİN HAZ MERKEZİNİ UYARIYOR”
Onyomaninin sebeplerini ise olumsuz hislerin rahatlatılması, duygusal boşluk hissini bastırmak olarak açıklayan Dr. Canbulut, “Değersizlik hissi yerine pahalı, kâfi ve güçlü hissetmek, ötekilerle rekabet hissi, indirim kaçırma korkusu ve kimi psikiyatrik rahatsızlıklar etken” dedi.
Alışverişin beynin haz merkezini uyararak, kişinin sanal bir memnunluk hissetmesine yol açtığını lisana getiren Canbulut, kişinin tipik depresyon belirtileri gösterdiğini, kendini yalnız hissettiğini, kırılgan ve alıngan olduğunu anlattı.
“PANDEMİ BAĞIMLILIĞI ARTIRDI”
Pandemiyle tüketicilerin daha çok online alışverişe yönlendiğini, karantinaların haz kaynaklarını azalttığını buna karşılık boş vakti ve erişebilirliği arttırıp kolaylaştırdığına vurgulayan Dr. Canbulut, “Online alışverişin yüzde 33’ü erkekler; yüzde 67’si bayanlar tarafından yapıldı. Bayanlar, alışveriş bağımlılığına daha yatkın bir profil çiziyor. Giysi, kozmetik, mücevher, ayakkabı, çanta en çok tercih ettikleri eserler. Erkekler ise daha cep telefonu, bilgisayar üzere teknolojik eserleri satın alıyor” açıklamalarında bulundu.
Şirketlerin de yatırımlarını bu formda yönlendirdiklerini belirten Canbulut, devam eden kampanyaların, reklamların, toplumsal medyanın, artan kredi kartı kullanımının alışveriş bağımlılığını daha da tetiklediğini söyledi.
“ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ EDİLMELİ”
Dr. Murad Canbulut, maddi-manevi büyük sorunlara sebep olan bu bağımlılık tipinin kesinlikle tedavisi edilmesinin koşul olduğunu söyleyerek, yapılması gerekenlere dikkatleri çekti. Öncelikle fizikî ve zihinsel olarak meşgul olunacak diğer uğraşlar bulmanın yararlı olacağını söyleyen Canbulut, bağımlılığa iten tesir ve faktörlerin belirlenip ona nazaran hareket edilmesini önerdi.
Dr. Canbulut, “Kişinin farkında olması ve profesyonel dayanak olmak değerli. Daha az kredi kartı kullanımı, kart limitlerinin düşürülmesi, periyodik bütçelerin belirlenmesi ve bunların dışına çıkılmaması da öbür yapılabilecekler” dedi.