İzmir’de kaldığım otelin 8’nci katındaki yatağım şiddetle sallanmaya başladığında, tuhaftır birinci işim saate bakmak oldu.
Tam 03.09’du…
1999 Gölcük Depremi’nden beri yatağım birinci sefer bu türlü sallanıyordu.
Ancak sarsıntı çok kısa sürdü….
Yine de beşerde şöyle bir tedirginlik bırakıyor.
Tekrar sallanacak mıyız…
BİRAZ SONRA MAHALLEDEN BİRİNCİ “GAVUR İZMİR” FOTOĞRAFI GELİYOR
Yarım saat sonra bir arkadaşım mahallesinden birinci fotoğrafı atıyor…
Bir komşusu sokağa tezgahı kurmuş, beyaz bardaklarda rakı…Mahalle sakinlerine dağıtıyor.
“Gerginliğinizi alır…”
İçimden “İşte bu türlü olur Gavur İzmir’imin sarsıntısı bile” diyorum.
Çünkü gece yatağa başımda “Gavur” sözü ile girmiştim.
Bir gece evvel Fuarda Ahmet Güneştekin’in standı açılmıştı ve davetliler ortasında ben de vardım.
Serginin ismi çok çarpıcıydı:
“Gavur Mahallesi…”
Gavur İzmir’de bir Gavur bavulu standı bu…
NEREDEN ÇIKTI BU GAVUR MAHALLESİNİN GAVUR BAVULU
Murat Bardakçı ve İlber Ortaylı üzere tarihçilere nazaran “Gavur İzmir” kavramının geçmişi 15’inci Yüzyıla kadar gidiyor.
O tarihlerde kentin kıyı kısmında hıristiyanlar, iç bölümlerinde ise müslüman ahali otururmuş.
Müslümanlar “Şehrin kıyı tarafını” anlatırken, “Gavur mahallesi” kavramını kullanırmış.
SAHİLİN GAVURLARI GİTMİŞ, LAKİN GAVUR SÖZÜ KALMIŞ
Kurtuluş Savaşından sonra mübadele ile kentin “Gavur mahallesinde” oturanlar ayrıldı, lakin İzmir’i sevmeyen birtakım fanatik dincilerin dimağında “Gavur” sözü kaldı.
Ahmet Güneştekin’in Diyarbakır’da açtığı “Yüzleşme Sergisi” büyük bir tartışmaya yol açmıştı.
Bir yandan PKK, “Yıkılan Sur’un ızıdırap harabesi” üzerinde niçin bu türlü bir stant açıyorsun diye yüklendi.
Bir yandan da iktidarın bakanları ve kalemleri yerden yere vurmuştu.
Oysa çok düşündürücü bir sergiydi.
HER GÖÇMENİN İÇİNDE YAHUT DIŞINDA BİR GAVUR BAVULU VARDIR
Güneştekin Perşembe akşamı bu kere İzmir’de “Yüzleşme Serisinin” bir yenisini açtı.
Adı “Gavur Mahallesi…”
Açılışta, “İzmir bir Mübadil coğrafyasıdır ve bir mübadili en güzel anlatacak olan nesne bavuldur” diyor.
Diyarbakır’dakinden çok farklı bir stant.
Bir defa daha aydınlık.
Daha beyaz…
Kullanılan ana materyal, 1920’lerden kalan bavullar ve bir de mermer…”
Yani insanoğlunun bu coğrafyalarda yaşadığı dramlara en uzun mühlet tanıklık yapmış bir şey.
Taş…
28 TIRDA 700 TON MERMER GAVUR BAVULUNA DÖNÜŞTÜ
Bu standın bir özelliği de tam manasıyla bir “İmece” eser olması.
700 ton mermer kullanılmış.
Mermer Ege’nin ve Anadolu’nun en mübadil taşıdır.
Dünyanın en büyük mermer ve taş fuarı İzmir’de açılır.
Burada satılan mermerler dünyanın dört bir tarafına göç ederler.
Evleri, duvarları, banyoları, müzeleri kaplarlar.
Bu mermeri Egeli bir mermer şirketi sağlamış.
Taşımasını bir diğer kuruluş yapmış.
Bunun ne olduğunu da şöyle anlatayım.
Bir TIR 25 ton mermer taşıyabiliyor.
Yani 28 TIR kamyonu gerekmiş.
DİYARBAKIR’DA AĞIR BİR KARANLIK VARDI, BURADA BEYAZ MERMERİN HAFİFLİĞİ
Diyarbakır’daki sergiyi, içime oturan “karanlık bir ağırlıkla” gezmiştim.
Rengarenk tabutlar oradaki ızdırabın karamsarlığını renklendirememişti.
Sur’dan çıkan eşyalarla yapılan enstalasyon sizi o günlere, o mahallelere götürüyordu.
Hafıza odası kapkaranlıktı orada…
Burada ise içim daha aydınlık gezdim sergiyi.
Sanki daha bir umut vardı.
DİYARBAKIRLI KÜRT DEĞİLİM LAKİN İZMİRLİ BİR MÜBADİL SAYILABİLİRİM
Sanki burada yaşanan mübadillik duygusu ile daha kolay empati kurabiliyordum.
Tabi bunda şunun da tesiri vardır.
Ben Diyarbakırlı bir Kürt değilim, lakin İzmirli bir mübadil sayılabilirim.
Sergide mermer hem bizi birleştiren şeyler için kullanılmış
hem de bizleri birbirimizden ayıran bir duvar haline dönüşmüş.
BAVULLARDAN OLUŞAN ANIT BANA 2001’İ HATIRLATIYOR
Serginin merkezi mübadil bavullarından oluşan dev bir enstalasyon.
Tuhaftır o bavul yığınına bakarken, aklıma Stanley Kubrick’in “2011: Bir Uzay Destanı” sinemasının o sahnesi geldi.
Uzaya yanlışsız bakan maymunlar ve ortada dev bir taş tablet…
Üst üste konmuş mübadil bavulları da bende tıpkı duyguyu yarattı…
Mermer bir Michaelangelo heykeli olarak çok hoş.
Ama ortaya sıkışmış üç beş bavulla hiç dokunulmamış haliyle de çok hoş.
O GAVUR BAVULLARINA BAKARKEN KENDİ BAVULUNUZU DA AÇIYORSUNUZ
Sergiyi gezerken yavaş yavaş hissiniz genişliyor.
Başlarda yalnızca “Gavur İzmir’in mübadil bavullarını ” görürken yavaş yavaş kendi bavullarınızı da açmaya başlıyorsunuz.
Birden fark ediyorsunuz ki, bu ülkede, bu dünyada pek çoğumuz birer mübadiliz..
Kimimiz işlerimizi kaybetmişiz. Kimimiz yalnızca işimizi değil, yurdumuzu da kaybetmiş, sürgünlere gitmişiz.
Milyonlarcamız kendi vatanında, iktidarı ele geçirenlerce “Gavur mahallesinin çocukları” ilan edilmiş..
Milyonlarcamız, mahallesiz ıssız sokaklarda “Haymatlos bir ruhla” geziyor.
Binlercemiz günlerce başucunda hazır bir bavulla, sabah kapısını çalacak polisi beklemiş.
Şanslı olanlarımızın kapısı çalınmamış…
Şanssızlarımız ise 5 yol 10 yıl cezaevi maltalarında volta atmış.
Gavur bavulu, milyonlarcamızın derisi haline gelmiş, getirilmiş…
DİYARBAKIR TARTIŞMASI TUNÇ SOYER‘İ ETKİLEMEDİ
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’e teşekkür ediyorum.
Geçen yıl Diyarbakır’da yaşanan o manasız tartışmaya karşın bu projeye dayanağını çekmedi.
Tam tersine daha büyük bir inançla ardında durdu.
İtalya’nın en ünlü küratörlerinden biri olan sanat tarihçisi Maurizio Bortolletti bu stant açılışı için İzmir’e gelmiş.
Doğrulatamadım lakin galiba Güneştekin’le bu standın dünyada temsili için bir mutabakat da yapmışlar.
ORADA KARDEŞ TÜRKÜLER BURADA MÜBADELE KOROSU
Diyarbakır’daki stant üzere burada da açılıştan sonra bir akşam yemeği verildi.
İzmir’in eski gaz fabrikası uğun çok hoş bir toplumsal faaliyet yeri haline getirildi.
Şunu söyleyeyim, dün akşamki yemek Diyarbakır’dakine nazaran çok daha mütevazıydı.
Diyarbakır’da Kardeş Türküler çalmıştı burada ise “Mübadele Korosu …”
Orkestra gece boyunca 6 lisandan mübadil müzikleri çaldı.
SİRTAKİ İLE EFE DANSI ATIŞIRSA SONU NE OLUR
Bu ortada bir de nefis dans gösterisi seyrettik.
Sirtaki ile Efe dansının karşılıklı atışması üzereydi.
Ege’nin iki tarafı koreografi mübadelesi yapıyordu güya.
Dansın sonunda Efe ile Sirtaki birbirine sarıldı.
Mübadil gecesinin sonu işte bu sarmaş dolaş hallerdi…
HAYATIMIN BİRİNCİ KOREOGRAFİK OTOSANSÜRÜNÜ DÜN GECE YAPTIM
Bu mükemmel dansı seyrederken, tıpkı Diyarbakır’daki üzere heyecanlandım.
Orada halay çekmiştim, burası benim memleketim ve zeybek oynarım dedim.
Ama geçen yıl twitterdaki insafsız trol eşkıya çetelerinin o denli gadrine uğradım ki, “Bırak tekrar başına kaygı açma, bu barbar kavimler senin yüzünden bu hoş standa de saydırma mazereti bulmasın” dedim.
Hayatımdaki ik koreografik sansürdü bu…
Oysa Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dansa yaptığı katkılardan ötürü Tan Sağtürk’e devlet nişanı verdiği bir yıldı…
Kendi kendimden utandım.
İnşallah ilerde daha hoş bir ülkemiz olur ve bir daha bu türlü bir oto sansüre maruz kalmam.
TUNÇ SOYER’LE BU FOTOĞRAFI ÇEKTİRİRKEN DÜŞÜNDÜKLERİM
Yemekten sonra Lider Tunç Soyer’le avluya çıktık.
Arkamızdaki tarihi gazhanenin mükemmel ışıkları bize şunu anlatıyordu.
Ahmet Güneştekin; Tunç Soyer ve hepimizin içimizdeki mübadil bavullarını açmış ve hafıza odamızın her şeyi etrafa saçılmıştı.
Etrafa saçılanlara bakarken şunu anlamıştık.
Artık yeni bavulla alma vakti geldi…
Tekerlekli, kolay çekilen, hiçbirimize ızdırap dolu bir yük vermeden birbirimizin ülkesini gezme, birbirimizle karışma, sarmaş dolaş olma imkanı verecek hafif bavullar…
Ertuğrul Özkök
Odatv.com