Stand-up röportajları serimizin bu haftaki konuğu Özge Özel. Sahnelerin yanında ‘Kayıp Eşya Bürosu’ isimli podcast serisinden de şahidimiz Özel, güldürünün büyük bir özgürlük alanı olduğunu, baskı ve yasaklardan kurtulmanın bir yolunun da güldürü olduğunu söylüyor.
Özel, stand-up şovlarına devam ederken biz de onunla bir ortaya geldik ve kendisine sahneye birinci nasıl çıktığını, sansürü ve günümüzün güldürü kültürünü sorduk.
Sahneye birinci çıktığınız günü bizimle paylaşır mısınız? Heyecan da memnunlukla beraberdir diye soruyorum; “Artık bunu yapacağım” demeye nasıl başladınız?
2019 yazında artık ne olduysa, birbiriyle ilişkisi olmayan üç arkadaşımın her biri, farklı başka stand-up yapmam gerektiği konusunda beni bayağı gazladılar. Bir adedinin kafesi de vardı. Ben de vardır bir bildikleri diyerek bir metin yazdım, çalıştım ve tanıdığım herkesi kafeye toplayarak baş üstü daldım. Ellerimin, dizlerimin, sesimin titrediğini, çıkmadan evvel bana viski verdiklerini, çok korktuğumu ve birebir vakitte çok da inançta hissettiğimi hatırlıyorum. Yaklaşık yarım saat sürmüştü. Bittiğinde artık bu işi yapacağımı biliyordum.
Gösterinizde münasebetleriniz, etnik kimliğiniz, jinekolog tecrübeniz üzere pek çok başlıkta öyküler anlatıyor, birilerini de ister istemez iğneliyorsunuz. Güldürünün rahatsız edici, yer yer saldırgan olması hakkında ne düşünüyorsunuz?
Bu hususun çok abartıldığını düşünüyorum. Bir komedyen olarak, sahnede aktaracağım hususları rahatsız edici yahut saldırgan olması üzerinden seçmiyorum. Önceliğim; ferdî olarak beni rahatsız eden ve bana saldırılan hususlar üzerine latife yapmak ve daima birlikte buna gülmek. Lakin bu formda hayata devam edebilirmişiz üzere geliyor. İzleyen şahısta uyanan rahatsızlığa karşı kendimi sorumlu hissetmiyorum açıkçası. Bir latife en fazla ne kadar saldırgan olabilir ki? Latifeden bahsediyoruz, elinde samuray kılıcıyla sokakta insan doğrayan birinden değil.
Kayıp Eşya Ofisi isimli bir podcast seriniz var. Sahnelerin yanı sıra sizi burada da görüyoruz. Bu podcast’e başlamaya nasıl karar verdiniz? Öteki platformlara yönelik yapmayı düşündüğünüz projeleriniz var mı?
‘Kayıp Eşya Bürosu’, çok başka bir yerde duruyor benim için. Komedyenliğin yahut stand-up’ın bir uzantısı değil öncelikle. Daima komik ya da zeki görünmek zorunda hissetmediğim, sakin kalabildiğim, her şeyi biriktirdiğim dağınık bir oda. Ortaya çıkmasına ilham olan şey de Proust’un bir kelamı: “Rastgele yatıştırıcı bir ilaç ya da tehlikeli bir zehir seçebileceğimiz bir dispansere benzeyen hafızalarımızda her şeyi bulabiliriz” diyor. Ben de bugünümü etkileyen, beni şu anki ben yapan irili ufaklı şeyleri bulup çıkarmaya çalışıyorum. Podbee sağ olsun, bu mevzuda beni alabildiğine özgür bırakıyor. Bunun dışında yapmayı düşündüğüm net şeyler yok, yalnızca daha fazla yazmak istediğimi biliyorum.
Komedinin tarihi olarak dönüştürücü bir tarafı de mevcut. Bazen kimsenin konuşmak istemediği, çeşitli sebeplerle eleştirmeye çekindiği mevzuları, güldürü farklı taraflardan tutarak gündeme taşır ve tartışmaya ön ayak olur. Biraz da bundan bahsedelim mi?
Hayatta “bazen kimsenin konuşmak istemediği konular”ın olması bile başlı başına çok komik geliyor bana açıkçası. Tahminen 3-5 defa bahsedilse kıymetini yitirecek bir hususa, tahlil bulunacak bir meseleye bakmama eforu da ayrıyeten yorucu. Okumayı mizah mecmualarından öğrenmiş bir çocuk olarak güldürünün dokunduğu her şeyi değiştirmesine her seferinde çok yükseliyorum, kitlesel yahut kişisel fark etmeksizin.
‘HER ŞEYİN MİZAHI YAPILIR, YAPILIYOR’
Tabii bir de eli meşaleli beşerler var: Üstelik yalnızca muhafazakârlar değil, kendilerini muhalif olarak tanımlayan kesitler de bu linç kültürüne ortak oluyorlar ve ortaya eski, eski olduğu kadar da yeniliğini yitirmeyen, “Her şeyin mizahı yapılmaz” diye bir laf çıkıyor. Bu bahiste neler söylemek istersiniz?
Yapılır demek istiyorum. Yapılıyor. Ne kadar çabuk alışırlarsa, onlar için o kadar güzel. Bu mevzuyu bir an evvel eskiteceğimiz ve “neyin mizahı yapılır, neyin yapılmaz”ı konuşmak yerine, “şaka uygun miydi, berbat müydü”yü konuşacağımız günleri iple çekiyorum.
Stand-up güldürü ülkeye, kültüre nazaran çeşitli farklılıklar gösteriyor. Buradan hareketle Türkiye’deki stand-up kültürünü nasıl yorumlayabiliriz?
Stand-up şovlarının, açık mikrofonların, sahneye çıkanların çoğalmasını ilgiyle takip ediyorum, çeşitliliğin daha da artmasını istiyorum. Hiç dinlemediğimiz öyküler ve özneler de yavaş yavaş çoğalacak. Ne olursa olsun, bu iş daima bir şeylere karşın yapılıyor zira bu coğrafyada. Sansüre, linçlenmeye, maddi-manevi yetersizliklere, herkese her şeye karşın yapılıyor. Dünyanın geri kalanıyla kıyaslanacak bir yerde olduğumuzu düşünmüyorum, âlâ bile geldik şu güne. Daha da gevşer, rahatlar ve tadını çıkarabiliriz umarım.
Yakınlardaki şov takviminizi bizimle paylaşır mısınız?
14 Ağustos Pazar akşamı Aylak Kadıköy’de, 19 Ağustos Cuma akşamı Leman Kültür Beyoğlu’nda olacağım. Açılış komedyenleri Nilüfer Ulu ve Dilara Erdemir olacak. 30 Ağustos’ta ise Akyaka’da bir şov yapacağım.
Stand-up’a ilgi duyan, sahneye çıkmak isteyen gençlere buradan neler söylemek istersiniz?
Hiç vakit kaybetmeden yapmaya başlamalarını, çok makûs geçecek şovlara kendilerini şimdiden hazırlamalarını ve onay alacağım diye telef olmamalarını öneririm.