Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in geçen ayın sonunda Fransa’ya yaptığı resmi ziyarette açılışı yapılan ‘Kervan Yolları Kavşağındaki Özbekistan Vahalarının Hazineleri’ standında milattan evvel 5. yüzyıldan başlayarak Timur İmparatorluğu’nun altın çağı 15. yüzyıla kadarki periyoda ilişkin 168 seçkin tarihi eser ve kültürel varlık bulunuyor.
137’si Özbekistan’da, 31’i ise Louvre Müzesi, Fransa Ulusal Kütüphanesi, Britanya Müzesi, Londra Victoria ve Albert Müzesi, Guimet Müzesi, Akademik Lisanlar ve Medeniyetler Üniversitesi Kütüphanesi ve Lizbon’daki Gulbenkian Vakfının da ortalarında bulunduğu, dünyanın önde gelen müzelerinde yer alan yapıtların hepsi, Mart 2023’e kadar Louvre Müzesi’nde sergilenecek.
Bugün Özbekistan’ın sonlarından geçen Büyük İpek Yolu’nun tarihinin anlatıldığı stantta, çeşitli devirlere ilişkin heykel, takı ve mücevher, altın sikkeler, duvar yazıları, sarayların oyma ayrıntıları, öbür tarihi eser ve kültürel varlıklar yer alıyor.
Milattan evvel 1. yüzyıla ilişkin kolyeli Buda heykeli, milattan sonra 1. yüzyılda kurulan Kuşan İmparatorluğu prensinin baş heykeli, milattan sonra 7. yüzyıla ilişkin Varahşa kenti duvarlarına çizilen; fillerin üzerinde oturan insan ve onlara saldıran hayvan figürlerinin bulunduğu renkli duvar fotoğrafları, standın en seçkin ve nadide yapıtları olarak öne çıkıyor.
ESERLER, BEŞ KISIM HALİNDE SERGİLENİYOR
Eserler, Louvre Müzesi’nde ilişkin olduğu tarihi periyot ve bulunduğu yerlere nazaran 5 kısım halinde sergileniyor.
Özbekistan’ın güneyinde bulunan ve milattan evvelki devirlerde kurulan Kuşan İmparatorluğu ve Kuzey Baktriya devletinin değerli kentlerinden olan Dalvarzin Zirve ve Halçayan arkeolojik hafriyat çalışmalarında bulunan ve o periyoda ilişkin altın sikkelerden oluşan Dalvarzin hazinesi, tahtta oturan hükümdar heykeli, bedelli taşlarla süslenmiş kolye, Herkül’ün başını tasvir eden oyma taş, takı, bilezik, küpe ve renkli duvar fotoğrafları, görenleri hayran bırakıyor.
Sergilenen eserler ortasında milattan sonra 1. yüzyıla ilişkin Fayaz Tepe’de bulunan Buda ve keşiş heykelleri ile ahşap panoya oyulan insanların ilaha toplu ibadet ettiği ritüeli yansıtan kompozisyon da dikkati çekiyor.
KATTA LANGAR MUSFAHI DA EN İLGİ ÇEKEN YAPITLARDAN BİTİ
Özbekistan’a ilişkin tarihi ve kültürel varlıklar ortasında Kur’an-ı Kerim’in dünyadaki en eski el yazmalarından biri olarak bilinen ‘Katta Langar Mushafı’ da en ilgi çeken yapıtlardan biri.
Türk-İslam dünyasının en nadide el yazmalarından olup 8. yüzyılın son çeyreğinde Arapçanın ‘Kufi-Hicaz’ şekliyle hayvan derisine yazılan Katta Langar Kur’an-ı Kerim Mushafı, 53×35 santimetrelik sayfa boyutuna sahip.
Orta Asya’ya nasıl ve kimler tarafından getirildiği bilinmeyen mushafın yalnızca son 100 yıllık geçmişi biliniyor.
Mushaf, uzun yıllar Özbekistan’ın Kaşkaderya bölgesindeki ismini aldığı Katta Langar köyünde bulunan mescitte koruma edilmesinin akabinde 2003’te armağan verildiği Özbekistan Müslümanları Dini Yönetimi Kütüphanesinde tutuluyor.
Katta Langar Mushafı’nın 1 sayfası Özbekistan Şarkşinaslık Enstitüsü El Yazmaları Merkezi, 2 sayfası Buhara Vilayet Kütüphanesi, 13 sayfası da Özbekistan Müslümanları Dini Yönetimi Kütüphanesinde olmak üzere, 16 sayfası Özbekistan’da bulunuyor. Koruma edildiği mescitten, 1984’te Sovyetler Birliği yetkililerince 67 sayfasına alıkonulan mushafın sayfalarının akıbeti bilinmiyor. (AA)