Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’nin Osman Kavala davasında Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) 46. Hususunun birinci fıkrasını ihlal ettiğine hükmetti. Kelam konusu husus, Sözleşme’ye taraf ülkelerin, taraf oldukları davalarda AİHM’in verdiği mutlaklaşmış kararlara uymayı taahhüt etmelerini öngörüyor. AİHM, Kavala’ya 7 bin 500 euro mahkeme masrafı ödenmesini kararlaştırdı. Karar teğe karşı 16 oyla alındı.
Kararın verilmesin akabinde Kavala’nın eşi Ayşe Buğra Halk TV‘ye katılarak AİHM’in verdiği bu kararı yorumladı.
AİHM’in verdiği kararı beklediklerini söyleyen Buğra, “Böyle bir kararı bekliyordum. Bu karar AİHM’in 10 Aralık 2019’da vermiş olduğu kararı izleyen bir karar. 2019’daki karar Avrupa İnsan Hakkları Mukavelesi’nin 2. unsurunun ihlal edildiğini söylüyordu. Bunlardan biri 5’inci hususta tutukluluğu gerektirecek kanıt yok deniliyordu. İkincisi ise tutuklamanın siyasi sahiplerin olduğu ve hak savunucularının sindirmek maksadını güttüğüyle ilgili 18. unsurun ihlali olduğu söyleniyordu. Bu karar verildikten sonra Avrupa Birliği Bakanlar Komitesi bir dizi karar aldı. Her seferinde kararın uygulanmadığı, gerekli adımların atılmasını ve derhal tahliye edilmesi kararı verildi. 4 yıl 3 ay kararının alındığı gün Osman Kavala tutuklandı. AİHM’e Bakanlar Şurası’nın sorduğu soruda ‘Sizin kararınız uygulandı mı uygulanmadı mı?’ sorusuydu. Bütün bu müddet içerisinde Adalet Bakanlığı, Bakanlar Komitesi’yle yazışmaya devam etti. Siyasi yetkililer bazen AİHM kararları bizi ilgilendirmez dediler lakin yazışmalar o denli yürümedi. Adalet Bakanlığı evvel ‘Sizin kararınız uyguladık biz casusluk suçlamasıyla tutuklu bulunduruyoruz’ dediler. Bakanlar Komitesi bunu kabul etmedi. 25 Nisan kararına gelindiğinde ise kararda 328. unsurdan beraat kararı verildi. Buna karşılık AİHM’in incelediği evraktaki Seyahat Olayları ile ilgili hükümeti devirme suçlamasında ağırlaştırılmış müebbet kararı verildi.”
“AİHM kararları boşa çıkartıldı”
AİHM’in önüne giden ‘kararınız uygulandı mı uygulanmadı mı?’ sorusu bununla ilgiliydi. Bu süreç içerisindeki acayiplikleri AİHM inceledi. Münasebet çok detaylı bir süreçtir. AİHM ‘Kararım uygulanmamıştır’ dedi. Ben bu duruşmaların hepsine katılan bir beşerim. Dünyanın gözünün önünde nasıl bir yargılama yapıldığı görüldü. Kavala davasının sembol niteliği alması hukuk sürecinin acayipliği ile alakalı. Hukuğun etrafından dolanarak AİHM kararının boşa çıkartılması eforu tüm bunların yansıtan bir süreçti. AİHM kararının bu halde çıkması çok beklenmeyen bir şey değildi. Kararın münasebetleri çok güçlü. Derhal tahliye kâfi değil. AİHM’in incelediği Seyahat evrakındaki kanıtlara dayanarak o belge üzerinden alınacak bütün kararların geçersiz ve kararsız olduğunu söylüyor. Yani davanın düşmesi gerektiğini söylüyor.
“Anayasa ihlal edilecek mi?”
Yaptırım konusu üzücü sonuçlar verebilir lakin değerli olan kararın kendisi. Türkiye 1949’da beri Avrupa Kurulu üyesi. Şimdiye kadar çok inandırıcı olmayan suçlamalarla Adalet Bakanlığı ‘biz aslında kararlara uyduk, tutukluluk bitti’ demek istiyor. AİHM bu münasebetleri kabul etmedi. Bundan sonra kıymetli olan anayasa ihlal edilip edilmeyecek mi? sorusu…