ezi davasında ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası alan, 1826 gündür tutuklu olan Anadolu Kültür İdare Heyeti Lideri ve iş insanı Osman Kavala, “Mantık dışı kurguya inandırıcılık kazandırmak için benim cezaevinden çıkmamam gerekli görülüyor” değerlendirmesini yaptı.
Kavala, Halk TV Program Koordinatörü İpek Özbey, halktv.com.tr yazarı Fikret Bila ve gazeteci Barış Pehlivan‘ın sorularını yanıtladı.
İpek Özbey: Tam 5 yıldır hapissiniz. ‘Dışarıda’ olan biteni nasıl izlediğinizi merak ediyorum. Örneğin sansür yasasının çıkarılması size önümüzdeki günlerle ilgili ne söylüyor?
Osman Kavala: Salgınla ve iktisatta kötüleşmeyle yoksulluğun arttığını, fakir ailelerin çocuklarının eğitimden yoksun kaldıklarını izlemek çok rahatsız edici oldu. Birebir halde bayan cinayetleri, katliam niteliğini alan iş kazaları haberlerini okumak ve hukuk devletine, demokrasi kurumlarına yönelik tahribatın artarak sürdüğüne şahit olmak da. OHAL maddelerini hariç tartışacak olursak bu yeni sansür yasası 80’li yıllardan bu yana gördüğüm, keyfi biçimde uygulanmaya en müsait, bu nedenle de söz özgürlüğünü ve haber alma hakkına, yani temel hak ve özgürlüklere yönelik en önemli tehdidi barındıran yasal düzenleme. Son devir RTÜK uygulamalarıyla birlikte değerlendirilince yeni bir eşiğin atlanmış olduğu anlaşılıyor. Bunlara karşılık, muhalefet partilerinin temel demokrasi prensiplerini hayata geçirmek, hukuk devletini tesis etmek için birlikte çalışıyor olmaları bana büyük moral veriyor. 71 ve 80 darbelerini takip eden periyotlarda özgürlükler üzerindeki kısıtlamalar hafiflemişti. 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrası özgürlüklerin kısıtlandığı bir sürecin yaşanıyor olmasını epey harikulâde bir gelişme olarak görüyorum.
“Mantık dışı kurguya inandırıcılık kazandırmak için benim cezaevinden çıkmamam gerekli görülüyor”
İpek Özbey: Sizi mahpusta tutarak İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 18’inci hususu ihlal edildi… Onlarca diplomatik kriz oluştu. Sizce iktidar bunları neden göze alıyor? Sizi içeride tutmanın kime, nasıl bir iletisi var?
Osman Kavala: Seyahat davasının son perdesinde görüldüğü üzere, amaçlanan, seçilmiş birkaç kişiyi ağır cezalarla mahkum ederek iktidara karşı kitlesel protestolara katılanlara caydırıcı bir bildiri vermekti. Seyahat davası Gülenci emniyet ve yargı mensuplarınca hazırlanmış olan darbe teşebbüsünden sonra da iktidar çevrelerince benimsenen, protestoların dış güçlerce organize edilmiş bir kalkışma olduğu kurgusu ekseninde hazırlandı, bu anlatıya hukuksal takviye sağlamak için sahneye kondu. Bu mantık dışı argümana destek olabilecek hiçbir kanıt, somut bilgi olmadığından Soros’un ismi kullanılarak bir kurgu oluşturuldu. İsmi kullanılarak diyorum, çünkü yargı sürecinin hiçbir basamağında Soros şüpheliler listesine eklenmedi, şahit olarak dahi tabir vermesi talep edilmedi. Açık Toplum Vakfı ile alakalı olduğum, protestolarla katıldığım, AVM projesine açıkça karşı çıktığım için, muhtemelen iktidarı rahatsız eden öteki faaliyetlerimin de göz önüne alınması sonucu, Soros’la protestocular ortasındaki münasebet benim üzerimden kuruldu. Seyahat parkına giderken yanımda poğaça götürmüş olmam, protestolara maddi kaynak sağlamış olduğumun somut kanıtı olarak iddianamede yer aldı. Sanırım bu mantık dışı kurguya inandırıcılık kazandırmak için benim cezaevinden çıkmamam gerekli görülüyor. Cumhurbaşkanı birkaç kere cezaevinde olmamı suçluluğumun delili olarak tabir etti. Malum, dış güçlerin hükümete karşı faaliyetler sürdürdüğüne dair siyasi propaganda yalnızca Gezi’yi itibarsızlaştırmak için değil, iktisatta kötüleşmeyi açıklamak, muhalefeti yerli ve ulusal olamamakla suçlamak için de kullanılıyor. Sanırım tıpkı vakitte “Biz faaliyetlerini sakıncalı bulduğumuz şahısları cezaevinde tutarız, AİHM kararları ve dışarıdan müdahaleler bunu engelleyemez” biçiminde bir bildiri da veriliyor. Şunu hatırlatayım: AİHM’in 18. unsurun ihlal edildiğini içeren 2019 yılındaki kararından ve birinci Seyahat duruşmasından beraat ettikten sonra yaşananlar, AİHM’in rastgele bir suça işaret etmediğini tespit ettiği kelamda kanıtlar kullanılarak evvel casusluktan tutuklanmam, sonra da ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası verilmesi, 18. Hususun ihlali olarak değerlendirilmiş olan birinci tutuklanmamdan daha vahim hukuksuzluklar. Bunlar planlı yapılan hukuku dolanma hareketleri.
“İktidar bloğu seçimleri kazanırsa ve Yargıtay üzerinde ağır bir baskı oluşturulursa cezaevinde kalışım uzayabilir”
Barış Pehlivan: Kemal Kılıçdaroğlu iktidara geldikleri vakit sizin özgürlüğünüze kavuşacağınızı söylüyor. Aksi durumda, yani iktidar tekrar kazanırsa akıbetinize dair varsayımınız nedir?
Osman Kavala
Barış Pehlivan: Bir gün özgürlüğünüze kavuştuğunuzda, “ilk şunu yapacağım” dediğiniz şeyler neler?
Osman Kavala: Cezaevinde uzun müddet kalınca kapalı bir yerde yaşamaya alışıyorsun. Çıktıktan sonra konutumda, eşimle, dışarı çıkmadan birkaç yıl yaşayabilirim üzere hissediyorum! Lakin, doğal, dostlarımı, çalışma arkadaşlarımı da çok özledim. Birinci yapacağım, o vakit hâlâ hayatta olacağını ümit ediyorum, annemi görmek olacak. Seyahat parkı onun konutuna çok yakın. Sonra oraya gidip ağaçları seyrederim herhalde.
“Malum, derhal hür kalmam gerekir”
Fikret Bila: Ne vakit özgür kalabileceğinizi düşünüyorsunuz? Seçimden evvel bu türlü bir gelişme olabilir mi?
Osman Kavala: Malum, derhal hür kalmam gerekir. Lakin yargı süreci hukuk temelinde yürümediği için bir kestirimde bulunamıyorum, bu türlü bir beklenti içine girmemeye de çaba ediyorum. İktidarın dış düşman telaffuzunu seçimlerde de kullanacağı anlaşılıyor, seçimlerden evvel bu söylemi zayıflatacak bir adım atacaklarını pek kestirim etmiyorum.
“Hukuksuzluklara karşı en tesirli reaksiyon yeniden muhalefetten, bilhassa de CHP’den geliyor”
Fikret Bila: Muhalefetin, sivil toplum kuruluşlarının, milletlerarası kuruluşların siz ve sizin üzere siyasi tutuklular için kâfi hassaslığı gösterdiğini düşünüyor musunuz?
Osman Kavala: AİHM kararlarından ötürü benim durumum, Selahattin Demirtaş’ın durumu, memleketler arası kuruluşlar tarafından izleniyor, bu kararların gereklerinin yapılması talep ediliyor. Anayasamıza nazaran bağlayıcılığı olan AİHM kararlarını uygulamayan bir idarenin memleketler arası kuruluşlardan gelen bildirilerden etkilenerek hukuka uygun davranması pek muhtemel değil. Kamuoyunca tanınmayan, müracaatları AİHM’de karar bağlanmamış birçok insan, somut kanıt içermeyen farklı suçlamalarla cezaevinde bulunuyor. Hukuksuz uygulamaların bu kadar yaygınlaşması “bizde yargı böyle” haline neden oluyor, hukuk unsurlarını benimsemiş, demokrasiye inanan birçok yurttaşımız, barolar ve hak örgütleri dışındaki sivil toplum kuruluşları, ağır hak ihlallerinin pasif izleyicileri haline geliyorlar. Olağan, reaksiyon göstermeleri halinde kendilerine ziyan geleceği kaygısının de suskunlukta hissesi oluyordur. Hukuksuzluklara karşı en tesirli reaksiyon yeniden muhalefetten, bilhassa de CHP’den geliyor. Adalet yürüyüşü son derece kıymetliydi. Sonrasında da Kılıçdaroğlu hukuku savunmaya devam etti. Mustafa Yeneroğlu ve Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun hak ihlalleri konusunda duyarlılıklarından da kelam etmem gerekir. 6’lı masa bileşenlerinin bağımsız ve Avrupa normlarına nazaran çalışacak bir yargının oluşturulmasına öncelikli gaye olarak benimsemiş olmaları da epey umut verici.
Fikret Bila: Kuvvetler ayrılığı unsurunun rafa kaldırıldığı, siyasi davalarda yargının siyasi otoritenin beklentisine nazaran karar verdiği Türkiye’deki bu sistemi nasıl tanım edersiniz?
Osman Kavala: Hukuk devleti olma niteliğinin bu kadar tahrip edilmiş olduğu bir ülkede demokrasi kurumları ve kurallarının hedeflerine uygun bir halde fonksiyon görmeleri mümkün değil. İstikrar ve kontrol sistemleri son derece zayıflatılmış bir başkanlık sistemine geçilmiş olması, ülkemizin değerli bir bölgesinde kayyumlar yoluyla lokal demokrasi organlarının işlemez hale getirilmiş olması da idare biçimini demokrasi olarak tanımlamayı imkansız hale getiriyor. Sanırım, kuralsız ve keyfi davranışların yaygın olduğu otoriter bir idareyle yönetim ediliyor olduğumuzu söyleyebiliriz. Buna karşılık, büyük kentlerin lokal yönetimleri, belediyi başkanlıklarının gösterdiği üzere, demokratik siyaset alanı kapalı değil, muhalefet siyasette tesirli oluyor. Esaslı bir toplumsal muhalefet geleneğine, örgütlenmesine sahip olmamız, güçlü bir siyasi muhalefetin varlığı, ülkemizi kapalı otoriter rejimlerden farklı kılıyor. Bu durumun idare biçiminin kalıcı bir otoriter rejime dönüşmesi önünde mahzur teşkil ettiğine inanıyorum.