İklim değişikliği ve artan su talebiyle birlikte kuraklığın giderek daha şiddetli hissedildiği Ortadoğu ülkelerinde yağmur bulutları komşular ortasında gerginliğe neden oluyor. Irmaklar üzerine inşa edilen her yeni barajla gündeme gelen ‘su savaşları’, artık bulut tohumlama ile daha yağmur yağmadan yaşanıyor.
DEVRİM MUHAFIZLARI BAE’YE İŞARET ETTİ
Kurak bir dönem geçiren ve kimi eyaletlerinde içme suyu kasveti yaşanan İran, 2018’den beri komşularının yağmurunu çaldığından kaygı ediyor. İhtilal Muhafızları kumandanlarından Tuğgeneral Gholam Reza Jalali, 2018’de yaşanan kuraklık üzerine yaptığı konuşmada, “Hem İsrail hem de bir diğer ülke, İran’da yağmur yağmaması için uğraşıyor” demişti. O konuşmada ismi verilmeyen ülke, bulut tohumlama programını yakın vakitte başlatan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) idi.
TUZLU SUYU ARITMAKTAN UCUZ
Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki 19 ülkeden 12’sinde yağışlar, son 30 yılda yüzde 20 azaldı. Buna rağmen örneğin yalnızca BAE’de, 1960’larda 100 bin olan nüfus bugün 10 milyona ulaştı. BAE’de su talebi halihazırda büyük ölçüde, tuzlu suyun arıtılmasıyla karşılanıyor. Lakin her bir arıtma tesisinin inşası yaklaşık 1 milyar dolara mâl oluyor ve işletmek için gerekli güç, bulut tohumlamaya nazaran çok yüksek. Bu kurallar altında BAE, yağmur yağdırmak için her yıl yüzlerce milyon dolar harcayacağını ilan etti. Komşularını suçlayan İran da emsal bir program yürütüyor. Ayrıyeten Fas, Etiyopya ve Suudi Arabistan bu işe para harcayan öteki ülkeler ortasında.
5 UNSURDA BULUT TOHUMLAMA
– Bulut tohumlama, kısaca havada mevcut su buharının yağışa dönüşecek kadar ağırlaşması için bulutlara gümüş iyodür ya da tuz bırakılması sürecine verilen isim. Rusya’da bu iş için çimento da kullanılıyor.
– Bulut tohumlamada insansız hava araçları kullanan Çin, en argümanlı programa sahip ülke. Bu alanda binlerce kişi çalışıyor.
– ABD’de bu teknoloji 75 yıldır geliştiriliyor. Ülkede saha çalışmalarına hidroelektrik santralleri öncülük ediyor.
– Müspet istikametteki yakın tarihli raporlara karşın aktifliği hâlâ tartışma konusu. İsrail, 2021 yılında “verimli değil” diyerek programını sonlandırmıştı.
– Daha evvel Çin’in komşuları ve ABD’de eyaletler birbirlerini ‘bulut çalmakla’ suçlamıştı. Bu mevzuda şimdi yasal ya da teknik bir düzenleme bulunmuyor.