Ankara’da belediye’nin açtığı bir çukura düşerek rahatsızlanan, akabinde yanlış teşhis ve tedayiyle hayatını kaybeden Orhan Veli Kanık, 1914 yılında İstanbul’da başlayan hayat kıssasını şöyle anlatıyor:
“1914 yılında doğdum. 1 yaşında kurbağadan korktum. 9 yaşında okumaya, 10 yaşında yazmaya merak saldım. 13’te Oktay Rıfat’ı, 16’da Melih Cevdet’i tanıdım. 17 yaşında bara gittim. 18’de rakıya başladım. 19’dan sonra avarelik ihtilal başlar. 20 yaşından sonra da para kazanmasını ve sefalet çekmesini öğrendim. 25’imde başımdan bir araba kazası geçti. Çok aşık oldum. Hiç evlenmedim.” İşte Orhan Veli’nin hayatına dair değerli noktalar…
ORHAN VELİ KANIK KİMDİR?
Orhan Veli Kanık, 1914 yılında İstanbul’un Beykoz semtinde Fatma Nigar Hanım ve Mehmet Veli Bey’in çocuğu olarak dünyaya gelmiştir.
Sokaktaki insanların lisanını şiire taşımış olan Orhan Veli Kanık, eğitim hayatına Akaretler İlkokulu’nda başlamıştır. Üniversite eğitimini yarım bırakmış ve 1937 yılında Ankara’da PTT Umum Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Muamelât‘ta memur olarak çalışmaya başlamıştır. İçkiye düşkün olan şair hayatı boyunca nizamlı bir çalışma hayatının içerisine girememiştir.
Orhan Veli Kanık, şiire getirdiği yenilikler nedeniyle başlarda büyük ölçüde yadırganmış ve çok sert tenkitlere maruz kalmış bir şairdir. Alışılmışın dışındaki eserleri ile evvel yadırganmış sonra da eğlenme ve aşağılamaya maruz kalmıştır. Yaşadığı periyotta büyük bir üne sahip olan az şairlerden Orhan Veli Kanık, tüm olumsuz yansıların yanı sıra büyük bir sevgi ve hayranlıkla da karşılaşmıştır.
Orhan Veli Kanık, 1940 yılında Abidin Dino, Alaeddin Hakgüder ile birlikte yalnızca bir sayı yayımlanabilen “Küllük” isimli bir mecmua çıkarmıştır. Bu mecmua bir sayı çıksa da Orhan Veli Kanık’ın birinci sayıda yayımladığı “Tahattur” şiiri 1968 imali “Vesikalı Yarim” sinemasına ilham kaynağı olmuştur. Orhan Veli Kanık’ın yayımlanmış bir romanı olmasa da yazmaya başladığı bir roman olduğu bilinmektedir. Kitabın ismi “Dünyalarının Dışında“dır ancak şair vefatına kadar kitabı tamamlayamamıştır. Şair Orhan Veli Kanık, 14 Kasım 1950 tarihinde ise İstanbul’da vefat etmiştir.
ORHAN VELİ KANIK’IN AŞK HAYATI
Yaşamı boyunca nizama ve alışagelmişliğe savaş açan ünlü şair, bu tavrını aşk hayatında da göstermiştir. Hayatını boyunca hiç evlenmeyen Orhan Veli’nin en ünlü şiirlerinden biri hatta öldüğünde cebinde bulunan son şiiri, ”Aşk Resmi Geçidi” şairin aşk hayatını özetler niteliktedir. Hayatına giren tüm bayanlara dair hislerini bu şiirde kaleme alan ünlü şairin bu yapıtını bir vapurda tanıştığı öğretmen Nahid Hanım‘a ithaf edildiği argüman ediliyor.
ORHAN VELİ KANIK NASIL ÖLDÜ?
Orhan Veli, 1950 yılı 10 Kasım‘da bir haftalığına geldiği Ankara‘da belediyenin kazdığı bir çukura düştü ve başından yavaşça yaralandı. İki gün sonra İstanbul’a döndü. 14 Kasım günü bir arkadaşının konutunda öğlen yemeği yerken kötülük geçiren şair hastaneye kaldırıldı. Beyinde damar çatlaması yüzünden başlayan rahatsızlığın sebebi tabip tarafından anlaşılamadı ve Kanık’a alkol zehirlenmesi teşhisiyle tedavi uygulandı fakat beyin kanaması geçirdiği sonradan anlaşıldı. Birebir akşam sekizde komaya giren şair gece 23.20’de komadan çıkamayarak Cerrahpaşa Hastanesi‘nde hayata veda etti.
Lisedeki edebiyat hocası Ahmet Hamdi Tanpınar, Kanık’ı hastanede ziyaret etme fırsatı buldu ve bu olayı şöyle anlattı:
”Daha orta mektebin birinci sınıfında talebem olan Orhan’ı Cerrahpaşa Hastanesi’nde son sefer oksijen çadırının altında yarı çıplak, zahmetle nefes alır ve o kadar hoş hayallerin yakaladığı dünyamızı yalnız akı görünen gözlerinden boşanırken gördüğüm günü hiçbir vakit unutamam. Şiirimize tatlı uyuşmazlığı ve lezzeti getiren zeka, kendisi olmaktan çıkmıştı.”
ORHAN VELİ’NİN MEZARI VE HİKAYESİ
Sarıyer’deki Aşiyan Mezarlığı’na defnedilen Kanık’ın mezarının üretimi için ünlü şair Sabahattin Eyüboğlu öncülüğünde bir kampanya başlatıldı. Sanatkarların, okurların takviye verdiği kampanyayla mezar için para toplandı. Dayanak verenlerin listesi Varlık Dergisi’nde yayımlanıyor, okullarda bunun için para toplanıyordu. Sonrasında Abidin Dino mezarı tasarladı. Yapı, pembe granitten, Nevzat Kemal tarafından inşa edildi. Kitabeye Orhan Veli’nin ismini ise usta kalem Emin Barın yazdı. Ünlü şairin mezarı 2020 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından restore edildi.
ORHAN VELİ’DEN SON ŞİİR
İşte ünlü şairin rahatsızlandığı sırada üstünde bulunan ceketin cebinden ‘bir diş fırçasının sarılı olduğu kâğıda‘ yazılmış halde bulunan Aşk Resmi Geçidi şiiri:
Aşk Resmi Geçidi
Birincisi o incecik, o kol üzere kız,
Şimdi galiba bir tüccar karısı.
Ne kadar şişmanlamıştır kim bilir.
Ama tekrar de görmeyi çok isterim,
Kolay mı? Birinci göz ağrısı
İkincisi Münevver Abla, benden büyük
Yazıp yazıp bahçesine attığım mektupları
Gülmekten katılırdı, okudukça.
Bense bugünmüş üzere utanırım
O mektupları hatırladıkça.
………….. çıkar
………….. dururduk mahallede
……………………. halde
………… yan yana yazılırdı duvarlara
………………. yangın yerlerinde.
Dördüncüsü azgın bir bayan,
Açık saçık şeyler anlatırdı bana.
Bir gün de önümde soyunuverdi
Yıllar geçti ortadan, unutamadım,
Kaç kere hayalime girdi.
Beşinciyi geçip altıncıya geldim.
Onun ismi da Nurinnisa.
Ah güzelim
Ah esmerim
Ah
Canımın içi Nurinnisa.
Yedincisi, Aliye, kibar bir bayan.
Ama ben pek varamadım tadına.
Bütün kibar bayanlar gibi
Küpe fiyatına, kürk fiyatına.
Sekizinci de o bokun soyu.
Elin karısında namus orta,
Kendinde arandı mı küplere bin.
Üstelik …….
Yalanın tertibin bini bir para.
Ayten’di dokuzuncunun ismi.
İş başında şunun bunun esiri,
Ama bardan çıktı mı,
Kiminle isterse onunla yatar.
Onuncusu akıllı çıktı
Bıraktı gitti beni.
Ama haksız da değildi hani.
Sevişmek zenginlerin harcıymış
İşsizlerin harcıymış.
İki gönül bir olunca
Samanlik seyranmış lakin,
İki çıplak da, olsa olsa,
Bir hamama yakışırmış.
İşine bağlı bir bayandı on birinci,
Hoş, olmasın da ne yapsın,
Bir zalimin yanında gündelikçi.
………leksandra
Geceleri odama gelir,
Sabahlara kadar kalır.
Konyak içer sarhoş olur,
Sabahı da işbaşı yapardı şafakla.
Gelelim sonuncuya.
Hiçbirine bağlanmadım
Ona bağlandığım kadar.
Sade bayan değil, insan.
Ne kibarlık budalası,
Ne malda mülkte gözü var.
Hür olsak der,
Eşit olsak der.
İnsanları sevmesini bilir
Yaşamayı sevdiği kadar.