İlk Rus klasikleri arasında yer alan Ölü Canlar, 19. yüzyıl Rus toplumunun en başarılı hicivlerindendir.
Gogol, hayranı olduğu Puşkin’in önerisiyle yazdığı Ölü Canlar’da dönemin Rusya’sını kitabın kahramanı Çiçikov üzerinden anlatır.
Zengin olma hayaliyle yanıp tutuşan Çiçikov kendisine kurnazca bir yol bulmuştur: Kasaba kasaba dolaşıp toprak sahiplerinin ölü kölelerini kâğıt üzerinde satın alarak itibar sahibi bir beyefendi olmak…
Rus edebiyatının başarılı örneği
Gogol’ün İlahi Komedya’dan esinlenerek üç cilt olarak tasarladığı eseri, ilk cildinin ardından sansür komitesinden büyük eleştiriler alır. 10 yıl sonra ikinci cildi tamamladığında Gogol, geçirdiği bir buhranla eserin elyazmalarını yakar.
İlk tasarlanan haline uygun şekilde tamamlanamamasına rağmen bütünlüklü bir kitap olan Ölü Canlar, metnin alt başlığı gibi adeta bir epik şiirdir ve 19. yüzyıl Rus edebiyatının en başarılı örneklerindendir.
100 Temel Eser arasında
Ukrayna’da dünyaya gelen Gogol, Rus yazarları arasında önemli bir konuma sahiptir. Orta halli toprak sahibi bir ailenin çocuğudur. Yazdığı eserlerle iktidarın her zaman hedefinde olmuştur.
Gogol ise bütün bu düzensizlikleri ve kirli işleri şeffaf bir şekilde eserlerinde yansımıştır. O dönem Çar’ı eleştirmek kimsenin pek cesaret edemediği bir durumdur.
Eserlerinde bürokrasiyi hicveden yazarlara ve edebiyatçılara ya hapis cezası ya da o dönem ünlü olan kürek çekme cezası verliyordu. Milli Eğitim Bakanlığı 100 Temel Eser arasında yer alan Ölü Canlar; sinemeya da uyarlandı.
Baskılar yüzünden tamamlanamadı
9. yüzyıl Rus Edebiyatının önde gelen yazarlarından Nikolay Vasilyeviç Gogol’un Ölü Canlar romanı, sahtekârlıkları, yalanları, düzenbazlıkları, ikiyüzlülüğü ve devletin çürümüşlüğünü sert yergilerle dile getiriyor.
Gogol’un 1842’de kaleme aldığı ünlü romanı gelen tepkiler sonucunda tamamlanamamıştır. Yazarın üç ciltten oluşan Ölü Canlar’ı geri kalan nüshaları ise kimi rivayetlere göre Gogol’un girdiği bir buhran sebebiyle yaktığını; kimi edebiyat çevrelerine göre ise devlet yönetimi tarafından fazla yergi olduğu için yasaklanmıştır.
ikinci ihtimal daha ağır basıyor diyebilirz. Bütün baskılara rağmen günümüze kadar ulaşan bu değerli romanın ünü yazıldığı dönem de hak ettiği değeri gördü.
Yergi sanatının ustalığı
Chichikov, belgeleri toplayarak mevcut olmayan mülkü rehine koyar ve karşılığında para alır. Bu alışveriş hem köylüler için hem de kendisi için kazançlı bir iştir. Gogol, romanında dönemin Rus toplumunu sert cümlelerle eleştirir.
Ona öge, devlet yönetiminin gerekli düzenlemeleri yapmadığını ifade ederek bürokrasiyi bu sahtekârlığa ortak etmekten imtina etmez.
Eleştiri okların hedefine yerleştirilen Gogol yergi sanatını ustalıkla kullanmıştır. Puşkin’in etkisi altında kalan ünlü romancı realizmin güçlü savunucusudur. Eserlerinde realist öğeleri bolca kullanmıştır.
Şimşekleri üzerine çeken yazar
Ünlü yazar, 1852 yılında Ölü Canlar romanının ikinci bölümünün elyazmalarını yakarak imha eder. Kısa bir süre sonra ise 43 yaşında Moskova’da hayata veda eder. Öldükten sonra onun edebiyat anlayışını hayranlıkla takip eden diğer Rus yazarları için ilham kaynağı olur. Büyük komedisi Müfettiş adlı eseri ile bürokrasiyi hicveden Gogol, eserin sahnelenmesi ile tüm şimşekleri üzerine çeker.