Türkiye, bilhassa son iki yıldır yaz aylarını ‘yüreği ağzında’ geçirir hale geldi. Geçen hafta 728 hektarlık alanın ziyan gördüğü Datça’da yangının bir trafoda başlamış olabileceği şahsen Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi tarafından açıklandı. Uzmanlar, “Benzeri kaç trafo var? Nakil çizgilerinin geçtiği ormanlık alanlarda yapılması gereken paklık neden yapılmıyor?” diye soruyor.
Türkiye son iki yıldır orman yangınlarıyla boğuşuyor. Muhalefet, iktidarı kâfi tedbirleri almamakla eleştirirken Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Muğla’nın Datça ilçesindeki yangının, birinci tespitlere nazaran elektrik trafosundan çıktığını bildirdi.
Geçen yıl da 100’ün üzerinde yangının tıpkı kaynaklardan çıktığı belirtilirken, bu durum akıllara, “Benzeri kaç trafo var? Nakil çizgilerinin geçtiği ormanlık alanlarda yapılması gereken paklık neden yapılmıyor? Gerekli tedbir ve bakım yapılmıyor mu?” sorusunu getiriyor.
SÖZCÜ’ye konuşan uzmanlar, hem özelleştirilen elektrik dağıtım şirketlerinin hem de bunları denetlemesi gereken devlet kurumlarının yanılgılı olduğunu belirtiyor.
“MALİYET KALEMİ OLARAK GÖRÜLÜYOR”
Konunun iki boyutu olduğunu söyleyen Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Lideri Becerikli Ulutaş, “Bir tanesi; hem orman içinden geçen güç sınırlarının hem de trafoların yılda bir kere sistemli bakımının yapılması lazım. Bu bakım kalemleri, özel dağıtım şirketleri tarafından birer maliyet kalemi olarak görüldüğü için hakkınca yapılmıyor. Yalnızca orman içindeki çizgilerden değil, kent şebekelerinde yaşanan sorunlardan de bu bakımların hakkınca ve vaktinde yapılmadığını biliyoruz. Birer maliyet kalemi olarak görülen bu bakımların ormandaki tesisat için düzgün yapıldığını söylemek çok optimistlik olur” açıklamasında bulundu.
“GÖRDÜĞÜMÜZ KADARIYLA BU TEMİZLİKLER YAPILMIYOR”
Ulutaş, hususun öbür boyutunu ise şöyle aktardı:
“İşin ikinci boyutu da şu: Orman Bakanlığı’nın da bu güç nakil çizgilerinin geçtiği ya da trafoların olduğu bölgelerde yılda bir kere paklık yapması lazım. Bu aslında çok uygun bilinen ve kamu idaresi esnasında yapılan şeylerdi bunlar. Evvelce yangın dönemi gelmeden evvel, bahar aylarında, bu sınırların geçtiği güzergah boyunca paklık yapılırdı.
Olası bir yangının ormana geçişini engelleyecek paklık yapılması lazım. Bu bir prosedürdür aslında. Hasebiyle Orman Bakanlığı’nın vilayet ünitelerinin bu temizlikleri yapıp yapmadıkları da sorgulanmalı. Bizim gördüğümüz kadarıyla bu temizlikler yapılmıyor…”
“BÜYÜK SORUMLULUKLARI VAR”
“Yaşanan her büyük kazada, arızada, yangında çabucak elektriksel ekipmanlara yöneliyorlar” tabirlerini kullanan Ulutaş, “Kimi vakit da gerekli araştırma yapılmadan elektriksel ekipmanlara bir kusur bulunuyor. Elektriksel ekipmanların bakımını, devreye almasını, denetimini yapan şirketlerin ya da kamu kurumlarının da aslında büyük sorumlulukları var. Trafodan kaynaklı bir arızanın olması bile bu işin devreye alınmasında, bakımında, denetiminde misyonlu ünitelerin sorumluluğunu azaltmıyor” dedi.
“BU DURUM RİSKİ BERABERİNDE GETİRDİ”
Tarım Orman-İş Sendikası Lideri Şükrü Durmuş da orman alanlarının “yol geçen hanı” haline geldiğini belirterek, “Yangınların giderek çoğalmasının temel nedeni, ormanlarda riskin artması. Global iklim değişikliği işin bir boyutu lakin insan hareketliliği hayli fazla. Nasıl fazla? Maden şirketlerine müsaadeler verildi, HES’lere müsaade verildi, yerleşim yerlerine turizm alanı dendi, eğitim tesisi dendi… Bu durum riski beraberinde getirdi” halinde konuştu.
“KURUM BUNU ÖRTBAS ETTİ”
Enerji şirketleri kadar devlet kurumlarının da ihmalinin olduğuna dikkat çeken Durmuş, şöyle konuştu:
“Enerji nakil sınırlarına müsaade verilirken kurum kontrat yapar, bu kontratta de kurallar koyar. Kontrat kararlarına bakıldığında badire yok; dert uygulamada. Kontrat kararlarında, ‘Siz güç nakil sınırlarının yıllık ve mevsimsel bakımlarını yapacaksınız’ deniyor. İkincisi; çizgilerin geçtiği tüm alanların altındaki ağaçların temizlenmesi gerekiyor.
Şirketler, maliyetli diye bu işleri yapmıyor. Burada sorun aslında kurumda. Kurum yıllık kontrolleri de yapmıyor. Daha da vahimi, yıllarca büyük yangınların çıkış nedeni güç nakil çizgileri olmasına karşın kurum bunu büsbütün örtbas etti, birçok olay faili meçhul olarak kayıtlara geçti.”