Nobel döneminin doruk noktası olan Barış Ödülü’nün sahibi, Norveç’in başşehri Oslo’da Türkiye saatine nazaran öğle 12’de açıklanacak. Ödül, Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaşın Avrupa’yı İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en makus krizlerinden birine sürüklediği bu süreçte verilecek.
Norveç Nobel Komitesi aday listesini saklı tutsa da listede 251 kişi ve 92 kuruluş olmak üzere 343 ismin yer aldığı biliniyor.
Ukrayna savaşı en büyük aday
Yılın başından bu yana Ukrayna’nın manşetlerden düşmemesi nedeniyle birtakım ödül uzmanları, komitenin bu mevzuyu görmezden gelmesinin kuşkulu olduğunu söylüyor.
Oslo Barış Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Henrik Urdal, açıklamadan birkaç saat evvel Norveç yayın kuruluşu NRK’ya verdiği demeçte, “Öyle ya da bu türlü, Ukrayna’yı işaret eden bir ödül görmemiz muhtemel” dedi.
Böyle bir durumda Urdal, muhtemel ödül sahiplerinin Belaruslu muhalefet başkanı Svetlana Tikhanovskaya ve Rus muhalif Aleksey Navalni olabileceğini, zira sözkonusu isimlerin, “Kremlin’in ve savaştaki birkaç müttefikinden biri olan Belarus diktatörü Aleksandr Lukaşenko’nun başının belası” olduğunu söyledi.
Ödülün, mart ayında Rus saldırısının derhal sona erdirilmesi buyruğunu veren Memleketler arası Adalet Divanı’na ya da çatışmalar sonucunda milyonlarca insanın yurdundan olması sebebiyle Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komitesi’ne gidebileceği düşünülüyor. Urdal, Lahey merkezli Milletlerarası Ceza Mahkemesi (ICC) ya da araştırma sitesi Bellingcat üzere kuşkulu savaş cürümlerini belgeleyen kuruluşlardan da bahsetti.
Direktör, bahisçilerin favorisi olmasına karşın, savaş devam ettiği sürece Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski’nin ödül alma ihtimalinin çok düşük olduğunu söyledi.
İklim aktivistleri de adaylar arasında
Aralarında Norveç Barış Kurulu Lideri Oda Andersen Nyborg‘un da bulunduğu başka Nobel gözlemcileri ise gezegende alarm zilleri çalarken, mükafatın bu yıl iklim aktivistlerine verilebileceğini öne sürdü.
İsveçli genç aktivist Greta Thunberg, genç yaşına karşın birkaç yıldır Nobel ödülünün potansiyel sahibi olarak görülüyor. Thunberg’in, başlattığı “Fridays for Future” hareketi sayesinde, İngiliz tabiat bilimci David Attenborough yahut öbür çevrecilerle birlikte mükafatı meskenine götürebileceği ihtimaller dahilinde bedellendiriliyor.
‘Gergin bir dünya’
Norveç Nobel Komitesi Lideri Berit Reiss-Andersen NRK’ya yaptığı açıklamada, “zor bir güvenlik durumunda ve gergin bir dünyada yaşadığımızı” belirterek, kararın bu yıl “belki daha da zor” olduğunu söyledi.
Oslo’da açıklanan tek ödül
Geçtiğimiz yıl Barış Mükafatı, basın özgürlüğünün iki şampiyonu Filipinli gazeteci Maria Ressa ve Rus meslektaşı Dmitri Muratov‘a verilmişti.
Barış Mükafatı Oslo’da verilen tek Nobel olup, öteki mükafatlar Stockholm’de açıklanıyor. Nobel dönemi pazartesi günü Nobel İktisat Mükafatı ile sona eriyor.
Diğer mükafatların sahipleri
Pazartesi günü Tıp Mükafatı, Neandertal DNA’sını ve daha evvel bilinmeyen Denisova homininini keşfeden İsveçli paleogenetikçi Svante Paabo‘ya verilerek 2022 dönemini başlattı.
Salı günü Fizik Mükafatı, kuantum dolaşıklığı alanındaki keşifleri nedeniyle Fransa’dan Alain Aspect, Avusturya’dan Anton Zeilinger ve Amerika Birleşik Devletleri’nden John Clauser‘e verildi.
Çarşamba günü Kimya Mükafatına, moleküllerin birbirine bağlandığı ve klik kimyası olarak isimlendirilen daha fonksiyonel bir kimya formunun temelini attıkları için ABD’den Carolyn Bertozzi ve Barry Sharpless ile Danimarka’dan Morten Meldal layık görüldü.
Fransız muharrir Annie Ernaux ise dün Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanarak 1901’den bu yana edebiyat mükafatını kazanan 17’nci bayan oldu.