Yeni Şafak muharriri Ayşe Böhürler, bugün “Kurmay akıl” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
“Kurmay aklın tahminen de en kolay manası çekip çeviren, biçim veren, ileriye görerek planlama yapan akıl.” diyen Böhürler, “Tarihi psiko-tarih perspektifinden okuyan az sayıda araştırmacımızdan birisi Doç. Dr. Hadiye Yılmaz Odabaşı. Deniz Ülke Arıboğan ile bir ortak kitap çalışması da yapıyorlar. Devrin olaylarının yansımalarını, halktan yöneticilere periyodun psikolojisini anlamaya çalışıyorlar.” dedi.
Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının nasıl bir ortamda bu ülkeyi kurduğunu daha güzel anlamak için periyoda dair birtakım notları aktaran Ayşe Böhürler şunları kaydetti:
“Milli Mücadele’nin finansmanını sağlayan ögelerden birisi olarak Tekâlif-i Ulusala Mustafa Kemal Paşa’nın “artık savaşları ordular değil milletler yapar” stratejisinin başarılı bir uygulaması. Bu uygulamaya öylesine değer verilir ki, her kazada birer Tekâlif-i Ulusala Komitesi kuruldu. Bu komitelerin topladıkları materyalleri ordunun çeşitli kısımlarına dağıtım formu düzenlendi. Vazifelerini ihmal eden komite üyeleri, vatana ihanet cürmü işlemiş sayılarak cezalandırılacaklardı.
2 No’lu Buyruk ise nitekim bu savaşın hangi şartlarda yapıldığını çok düzgün anlatır: Ülkede her aile birer kat çamaşır, birer çift çorap ve çarık hazırlayıp Tekâlif-i Ulusala Komisyonu’na teslim edecekti. Fakir bir aile yükümlülüğünü yerine getiremez ise, güçlü bir ailenin bu giysi eşyalarını vermeleri kurul tarafından sağlanacaktı.
3 No’lu Buyruk tüccar ve halkadır. Herkes elinde bulunan çamaşırlık bez, amerikan, patiska, pamuk, yün ve tiftik, erkek elbisesi üretimine yarayan kumaş, kösele, vaketa (ince meşin), sarı ve siyah meşin, sahtiyan, dikilmiş ya da dikilmemiş çarık, fotin, demir kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç ipliği, nal, nal imalinde kullanılan demir, mıh, yem torbası, yular, belleme, kolon, kaşağı, gebre, semer ve urganların yüzde 40’ı parası sonradan ödenmek üzere Tekalif-i Ulusala komitelerine teslim edilecektir.
4 No’lu Buyruk: Tüccar ve halkın elinde bulunan mevcut buğday, un, saman, arpa, kuru fasulye, bulgur, nohut, mercimek, koyun, keçi, kasaplık sığır, şeker, gazyağı, pirinç, sabun, tereyağı, zeytinyağı, tuz, çay ve mum stoklarının yüzde kırkma ordu ismine el konacaktır. El konan malların bedelleri daha sonra ödenecektir.
5 No’lu Buyruk: Ordu gereksinimi için alınan taşıma araçlarının yanı sıra, halkın elinde kalan taşıma araçları ile ayda bir sefer olmak üzere, yüz kilometrelik bir uzaklığa kadar, parasız askerî taşıma yapılması mecburî kılındı.
6 No’lu Buyruk: Ordunun giysisine ve beslenmesine yarayan bütün sahipsiz mallara el konuldu.
7 No’lu Buyruk: Halkın elinde bulunan savaşta gerekli bütün silah ve cephane üç gün içinde Tekalif-i Ulusala komitelerine teslim edilecektir.
8 No’lu Buyruk: Akaryakıt, vakum, gres, makina, don, saatçi ve taban yağları, vazelin, araba ve kamyon lastiği, solüsyon, buji, soğuk tutkal, Fransız tutkalı, telefon makinası, kablo, pil, çıplak tel, yalıtkan hususlar ve bunlar cinsinden materyal, asit sülfirik stoklarının yüzde 40’ına parası daha sonra ödenmek üzere el konulmuştur.
9 No’lu Buyruk: Demirci, marangoz, dökümcü, tesviyeci, otomobilci esnafları ve imalâthaneleriyle, bu esnaf ve imalâthanelerin iş çıkarabilme güçleri, kasatura, kılıç, mızrak ve eyer yapabilecek ustaların isimleriyle birlikte sayıları ve durumları saptanacaktır.
10 No’lu buyruk. Halkın elinde bulunan dört tekerlekli yaylı otomobil dört tekerlekli at ve öküz otomobilleriyle kağnı otomobillerinin bütün grup ve hayvanlarıyla birlikte ve binek ve topçeker hayvanları, katır ve yük hayvanları, deve ve eşek sayısının yüzde 20’si bedeli sonra ödenmek üzere ordu ismine alınacaktır.
Bu uygulama ve ayrıyeten istekli başlatılan yardım kampanyaları ile halkın maddi, manevi dayanağı Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında büyük rol oynadı.
Tabii ki Ulusal Mücadele’nin finansmanı bununla hudutlu kalmaz. İstanbul Hükümeti’nde misyon alan ve ulusal uğraşa sıcak bakan birtakım bakanların Kuva-i Milliye’ye katkıları, Ankara Hükümeti tarafından 1920 yılında çıkarılan Genel İstikrar (Muvazene-i Umumiye) Kanunu ile Duyun-ı Genele ve Tütün Monopolü gelirlerine savaş mühletince el konulması, Duyun-ı Umumiye’nin birtakım ambarlarındaki buğday ve hayvan yemine el konulup komutanlıklara gönderilmesi de vardır.
Sovyet Rusya sağlanan 100 bin altın ruble ayrıyeten silah ve cephane yardımı… 1920’de Dışişleri Bakanı’nın başkanlığındaki heyetle Rusya’ya giden İktisat Bakanı Yusuf Kemal Bey’in görüşmeler hakkında bilgi vermek üzere dönerken beraberinde getirdiği 100 milyon altın ruble… Aslında bu para Buhara Cumhuriyeti tarafından temin edilmiştir. Periyodun Buhara Cumhurbaşkanı Osman Kocaoğlu Kurtuluş Savaşı’na dayanak vermek üzere parayı Rus Hazinesi’ne teslim etmiştir… Bu ortada, Dışişleri Bakanı’nın başkanlığındaki heyet Moskova’da 16 Mart 1921’de Moskova Anlaşması’nı imzalar ve dönerlerken 4 milyon altın rubleyi de beraberinde getirir.
Hintli Müslümanlar da Aralık 1921’den Ekim 1923’e kadar 130.250 İngiliz Sterlini yardım gönderir. Bu paraların bir kısmı ordu için kullanılır. Osmanlı Bankası’nda tutulan bir kısmı ile de Türkiye İş Bankası kurulur. 1918’de bağımsızlık ilan eden lakin 1920’de bu bağımsızlığı Rusya’nın hakimiyeti ile sona eren Azerbaycan da bu üç yıllık periyotta Türkiye’nin bağımsızlık çabası için 8 kesim petrol poliçeleri ile birlikte toplam 1.500.000 Fransız Frangı yardımda bulundu.
Tüm bunları okurken, bir çift çoraba muhtaç olan bir ordudan bugüne gelene kadar ortadaki yüz yıllık uzaklığın çok değerli olduğunu görüyorum…”