Geçtiğimiz günlerde New York’ta, mahallî sanatkarları tanıtmak ve desteklemek için yapıtlarına reklam panolarında yer verilen sanatkarlar ortasında birinci sefer bir Türk yer aldı. Müracaatlar ortasından seçilen eserler, New York’un 5 bölgesinde 2 bine yakın reklam panosunda gösteriliyor. Yağlı boya tabloları yapan sanatçı Sanem Altaylı’nın New York temalı 9 yapıtı de binlerce müracaatın içinde öne çıkarak New York’ta 2 bine yakın reklam panosunda gösteriliyor. Sanatçı Altaylı’nın daha evvel kara kalem çizimleri ve farklı yapıtları Washington ve Azerbaycan’da da sergilenmişti. Ayrıyeten Altaylı’nın yağlı boya çalışmalarının yer aldığı ”Distractions” isimli standı de New York’ta bulunan Türkevi’nde de sanatsever ziyaretçilerini ağırlıyor. Biz de New York billboardlarında yerini alan birinci Türk sanatçı olan Sanem Altaylı ile mühendislikten ressamlığa uzanan öyküsünü ve yapıtlarını konuştuk.
Aslında elektrik-elektronik mühendisisiniz. Resme, yağlı boyaya, kara kaleme olan ilginiz nasıl başladı? Mühendislikten ressamlığa uzanan öykünüzü dinlemek isteriz…
Uzun yıllar elektronik mühendisi olarak çalıştım. Aslında, geriye dönüp baktığımda sanat eğitimi almak istediğimi hatırlıyorum. Lakin lisede olduğunuz yıllarda, geleceğinizle ilgili en sağlıklı kararları verebilecek bir şuurda değilsiniz. Çoğunlukla, etrafınızdaki genel eğilimle birlikte hareket ediyorsunuz. Hasebiyle ben de herkes üzere üniversite imtihanına girdim ve sonuçta mühendislik eğitimi aldım. Neyse ki çalıştığım projelerde çoğunlukla bir çizim vazifesi vardı. Hasebiyle, direkt fotoğraf yapmasam da üç boyutlu dünyayı iki boyuta sığdırmaya çalıştığımız bir meslek hayatım oldu. Tam vakitli fotoğraf yapmaya, 2012 yılında başladım. Çalışma hayatıma orta verdiğim bir periyottu ve Washington’daki Smithsonian Institute’de karakalem dersleri almaya başladım. Kendimi 15 yıl gecikmeyle bir randevuya gitmiş üzere hissettim. “Keşke daima sanat okullarına gitmiş olsaydım” dedim. 2012 yılından beri, evvel her boş anımı fotoğraf çizmeye ayırmaya çalıştım; kısa bir mühlet sonra fotoğraf yapmak tam vakitli bir uğraşa dönüştü benim için. Artık ise önceliğim fotoğraf.
YAŞADIĞINIZ KENT İLHAM KAYNAĞINIZ
Eserlerinizde nelerden ilham alıyorsunuz pekala? Ankara’dan Amerika’ya uzanan seyahat yapıtlarınıza de yansıyor mu?
Ressamların hayatlarını okuduğumda, onların tamamını “ressam” kümesinde toplasak da aslında her birinin öteki bir güdüyle, diğer bir gayeye yönelik olarak fotoğraf yaptığını görüyorum. Bu kadar çok sayıda şekil ve akım olmasının bir nedeni de bu tahminen. Ben, en yalın anlatımıyla, gündelik hayatta şahit olduğum rastlantısal anları, öbürleri da benim açımdan görebilsin diye fotoğraf yapıyorum. Metroya biniyorsunuz, bir stadyuma gidiyorsunuz, bir lokantada yemek yiyorsunuz… O an orada, büsbütün tesadüfen bir ortada bulunan çok sayıda insan, hayatta bir daha yaşanmayacak bir kompozisyon ortaya koyuyorlar. O anı hatırlayıp, zihninizde kalanlarla biraz manipüle edip, formlara döküyorsunuz. Objelerin ve bireylerin hallerini bozabilirsiniz mesela. Sanırım fotoğraf yaparken en hoşuma giden şey işte bu renkleri seçebilme, hallerle oynayabilme özgürlüğü.
Çevrede olup bitenlerin fotoğraflarını yapma iddiasındaysanız, yaşadığınız kent en önemli ilham kaynağınız oluyor. New York kalabalık ve çok renkli bir yer, bundan etkilenmemek mümkün değil. Üstelik birtakım kentlerin yüklü renkleri oluyor. Örneğin Bakü nispeten tenha, ve sepia renklerin yüklü olduğu bir kentti benim için. Ben Bakü’yü o denli görürdüm ve o denli çizdim. Bakü’de yaptığım fotoğraflarda bir sakinlik hissi olduğunu düşünüyorum daima. New York ise benim için neon renklerin yüklü olduğu, objelerin birbiri üzerine yansıdığı ve gerçeklikle olan irtibatlarını katman katman yitirdiği bir kent. Burada yaptığım fotoğraflara baktığımda, resmettiğim rastlantısal anla aramda daha fazla ara olduğunu hissediyorum. Ankara’da doğdum, çok uzun bir müddet orada yaşadım. Artık bir Ankara serisi yapmayı hedefliyorum. Ankara’yı düşündüğümde şu anda aklıma gelen yüklü bir renk, temel bir hal yok. Ancak oraya gideceğim, sokaklarda dolaşacağım. Çocukluğumun geçtiği yerlerde; ailemle, arkadaşlarımla vakit geçirdiğim yerlerde tanıdık bir his uyanacak. O an orada bulunan insanların ve objelerin kompozisyonu aklımda kalacak ve bir resme dönüşecek. O resmi diğerleri da beğenirse, ne memnun bana.
YOLDA YÜRÜRKEN KENDİ FOTOĞRAFLARIMI GÖRÜYORUM GURUR DUYUYORUM
New York billboardlarında yerini alan birinci Türk sanatçı oldunuz ve reklam panolarında dokuz yapıtınız sergileniyor. Fotoğraflarınızı sokaklarda görünce neler hissediyorsunuz? İnsanların resimlerize yansıları nasıl?
New York’ta kaldırım kenarlarında yaklaşık iki bin billboard var. Bunlar birebir vakitte mahallî ressamların New York’la ilgili yapıtlarının sergilenmesi emeliyle kullanılıyor. Yaklaşık altı ay evvel fotoğraflarımdan kimi örnekler gönderdim. Bir müddet sonra, fotoğraflarımın seçildiği haberi geldi. Birinci kere bir Türk ressamın yapıtlarına yer verileceğini ilettiler. Şu anda dokuz fotoğrafım New York’taki panolarda sergileniyor. Panoların hali nedeniyle kimi fotoğrafların bütününe değil de o fotoğraflardan kimi ayrıntılara yer vermek zorunda kaldım. Yolda yürürken kendi fotoğraflarımı görüyorum. Çok memnun oluyorum. Bu projeden haberi olmayan kimi tanıdıklarım ve hatta beni tanımayanlar sokaklarda fotoğraflarımla karşılaşıp çabucak bana ulaşıyorlar.
New York’ta yılbaşı öncesi devirde ortalarında turistlerin de olduğu milyonlarca kişi bulunuyor. Bu kimselerin yedi gün 24 saat yapıtlarımdan kimilerini görebilmesi gurur ve heyecan verici. Tahminen şu anda dünyanın öbür bir köşesinden gelmiş birisi fotoğraflarımdan birinin önünde fotoğraf çektiriyor. Tam da fotoğraflarımda anlatmak istediğim rastlantısal bir kompozisyon. Başta da söylediğim üzere, benim tanıklık ettiğim anları, diğerlerine o perspektiften göstermek için fotoğraf yapıyorum. Bu bakımdan sokaklarda daima değişen, renkli ekranlarda yapıtlarımın sergilenmesi tam da benim gayelerime uygun bir stant aracı.
TÜRKEVİ’NDE YAĞLI BOYA SERGİSİ
Yağlı boya çalışmalarınızın yer aldığı “Distractions” isimli stant Türkevi’nde de sanatseverle buluştu. O fotoğraflarınızın kıssası neydi?
Bu stantta, büyük çoğunluğunu Kovid periyodunda yaptığım, iki farklı koleksiyondan fotoğraflarım yer alıyor. Bir küme fotoğrafta kalabalıklar ve o kalabalıkların içindeki bireyler var. Bu fotoğrafların tamamında ressamın bulunduğu noktayla fotoğraftaki beşerler ortasında şeffaf bir obje var. Bir cam yahut bir vitrin üzere. Bu şeffaf obje, karşımdaki kalabalığı ve o kalabalığın içindeki bireyleri olduklarından daha farklı görmeme neden oluyor. Bir diğer deyişle, rastlantısal bir anın etrafa yansımış halini resmetmeye çalıştım. İkinci küme fotoğrafta ise bir binanın öbür bir bina üzerindeki yansımasını resmettim. Ben bir binaya baktığımda o binaya yansımış öbür bir binanın eğri büğrü hallerini binanın kendisinden evvel görüyorum. Birkaç adım atıp bulunduğunuz konumu değiştirdiğinizde haller daha da değişiyor. Alışılmış hepsinden değerlisi, günün saatine, güneşin yansımasına nazaran bu kompozisyonlar değişiyor. Bir kentin sabit ögeleri olması gereken binalar, büyülü bir gerçeklikle daima form ve renk değiştiriyorlar. Bu anlardan birini yakalayabildiğimde ölümsüzleştirmek beni keyifli ediyor.