İsrail’in Ürdün’ün Akabe kentinde düzenlenen 5’li güvenlik toplantısında taahhüt ettiği
“işgal altındaki Filistin topraklarındaki Yahudi yerleşim üniteleri inşaatlarını dondurma”
kelamına karşın hükümet üyelerinin daha sonra yaptığı çelişkili açıklamalar tartışma konusu oldu.
Akabe’de 26 Şubat’ta Filistin, İsrail, Ürdün, ABD, ve Mısır’ın iştirakiyle düzenlenen güvenlik toplantısının sonuçlarının yayınlanmasından kısa müddet sonra Başbakan Binyamin Netanyahu liderliğindeki hükümet üyelerinden 5’li toplantıdaki taahhütlerini çiğneyen açıklamalar ve paylaşımlar geldi.
Netanyahu ve Akabe toplantısına katılan İsrail Ulusal Güvenlik Kurulu Lideri Tzachi Hanegbi tarafından peş peşe yapılan açıklamalarda, yerleşim ünitesi inşaatlarına rastgele bir gecikme olmaksızın devam edileceği vurgulandı.
İsrail kabinesinin çok sağcı üyelerinden Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de daha evvel bu tarafta açıklamalar yapmıştı.
Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, toplantının akabinde,
“Ürdün’de olan Ürdün’de kalacak.”
tabirini kullandı.
Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de Twitter hesabından,
“Ürdün’de ne hakkında konuşup ne konuşmadıkları hakkında hiçbir fikrim yok. Bu gereksiz konferansı ben de sizin üzere medyadan duydum. Lakin bildiğim bir şey var: Yerleşim yerlerinde inşaat ve imar bir gün bile durmayacak, bu benim işim.”
paylaşımında bulundu.
Smotrich, İsrail ordusunun Batı Şeria’nın tüm bölgelerinde rastgele bir kısıtlama olmaksızın faaliyet göstermeye devam edeceğini de kaydetti.
Muhalefet önderi ve eski Başbakan Yair Lapid, Netanyahu başkanlığındaki hükümetin Akabe sonrası açıklamalarını eleştirdi.
Lapid, Twitter hesabından yaptığı açıklamada,
“İsrail Devleti, ABD nezaretinde düzenlenen bir konferansa en üst seviyede resmi bir heyet gönderip mutabakata vardıktan sonra üst seviye bakanlar kendi aleyhine tweet atamaz. Bu bir hükümet değil, bu tehlikeli bir karmaşadır.”
ifadesini kullandı.
Muhalefetteki Bir Gelecek Var Partisi üyesi, eski Meclis Lideri Mickey Levy de Ben Gvir’e karşılık olarak, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda,
“Görünüşe nazaran, artık yetişkinler çocuklara ne yapacaklarını söylemiyor, bu hükümet değil, anaokulu.”
benzetmesinde bulundu.
Kısa mühlet sonra ise Netanyahu,
“Tweetlerin tersine Batı Şeria’daki inşaat ve planlama, rastgele bir değişiklik olmaksızın özgün planlama ve inşaat programına nazaran devam edecek. Rastgele bir dondurma olmadı ve olmayacak.”
paylaşımında bulundu.
İsrail Ulusal Güvenlik Kurulu Lideri Hanegbi de yaptığı yazılı açıklamada İsrail’in Akabe’deki tüm taahhütlerinden geri çekildiğini belirterek,
“Ürdün’deki görüşmeyle ilgili haberlerin ve tweetlerin tersine İsrail siyasetinde bir değişiklik yok.”
ifadelerini kullandı.
İsrail’in, gelecek aylarda Batı Şeria’da 9 kaçak yerleşim ünitesi ve 9 bin 500 yeni konutun inşasını onaylayacağını belirten Hanegbi, Mescid-i Aksa’ya ve Batı Şeria’daki kent ve kasabalara yönelik askeri taarruzlara işaret ederek,
“Tapınak Zirvesi’nde (Mescid-i Aksa) rastgele bir inşaat dondurulması yahut statüko değişikliği yok ve İsrail ordusunun faaliyetleri üzerinde rastgele bir kısıtlama yok.”
dedi.
Koalisyon hükümetini bir ortada tutma çabası
Bu çelişkileri pahalandıran Kudüs İbrani Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Jonathan Freeman, yaptığı açıklamada, bahis yerleşim üniteleri olunca İsrail siyasetinin genel olarak değişmediğini düşündüğünü söyledi.
Netanyahu’nun yasa dışı Yahudi yerleşim üniteleri inşasının askıya alınmayacağına ait telaffuzuyla koalisyon hükümetini bir ortada tutmaya çalıştığını belirten Freeman, lakin alandaki fiili hareketlere bakıldığında yerleşim üniteleri inşasının evvelki hükümette olduğu üzere rastgele bir değişiklik olmadan minimum seviyede olacağı görüşünü paylaştı.
Akabe toplantısının mümkün hedefleri
Freeman, Akabe toplantısının yeni İsrail hükümeti ile Filistinliler ortasında irtibat kanallarının açılması bakımından değerli olabileceğini söyledi.
Yeni koalisyon hükümetindeki sağcı partilerin varlığına işaret eden Freeman, halihazırdaki hükümetin evvelkine göre Filistinlilerle direkt irtibatının daha az olacağına dair birtakım tasalar olduğu söz etti. Freeman, toplantının gayelerinden birinin bu irtibat yollarının açılması olabileceğini lisana getirdi.
İsrailli akademisyen, tüm taraflara teşekkür eden ABD Dışişleri Bakanlığı açıklamasını anımsatarak, öteki bir amacın ise
“ABD’nin fotoğrafta olduğu gerçeğini pekiştirmek”
olabileceğini aktardı.
Freeman,
“İsrail, Akabe’de kelamların değil hareketlerin tesirli olduğunu iletti. Yani hükümette konuşan pek çok kişi var lakin değerli olan hükümetin gerçekte ne yaptığı.”
dedi.
Netanyahu’nun hükümetteki isimlerin şimdi onaylanmamış siyasetleri açıklamaması konusunda uğraş sarf ettiğini söyleyen Freeman,
“Bu problem kıymetli. Zira Netanyahu Filistinlilere ait mevzuların denetimden çıkmamasını önemsiyor ancak tıpkı vakitte hükümetinin bekası problemini de önemsiyor.”
değerlendirmesinde bulundu.
Akabe toplantısında alınan kararlar
ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, İsrail hükümeti ile Filistin idaresi Akabe toplantısında, tek taraflı hareketleri 3 ila 6 ay durdurmaya hazır olduklarını teyit etti.
Tek taraflı aksiyonların durdurulması, İsrail’in, 4 ay boyunca yeni yerleşim ünitesi inşaatını tartışmaya açmama ve 6 ay boyunca da kaçak yerleşim ünitelerine onay vermemesini içeriyor.
