Enderemiroğlu 1973 Trabzon doğumlu. Birinci şiirleri 1992 yılında Sombahar mecmuasında yayımlanan muharririn ismi 97 yılında Hürriyet Şov mecmuasının “90’lı Yılların Şairleri” evrakında yer aldı. Çeşitli gazete ve mecmualarda düzeltmenlik, çevirmenlik ve muhabirlik yapan şairin birinci şiir kitabı kararan 1999 yılında, ikinci şiir kitabı lâ havle ve lâ kuvvete! ise 2004 yılında yayımlandı. Birebir vakitte şiirleri farklı lisanlara de çevrilen muharririn on sekiz yıl sonra yayımlanan yeni şiir kitabı “Travma Terapi” ise felsefi derinliğiyle öne çıkıyor.
Travma Terapi, Enderemiroğlu, 140 syf., Detay Yayınları, 2022. 140 sayfaya yakın, şiir çeşidi için hacimli olan kitabın bütün detaylarına temas etmek olağan olarak bu yazının boyutunu aşacaktır. Bu bağlamda Emiroğlu şiirlerinin genel çizgilerine ve ayırt edici özelliklerine değinmekte yarar var. Birincinin, karşımızda hem dîvan şiirini hem halk şiirini hem de çağdaş şiiri âlâ bilen bir şair olduğunu söylemeli. Eski gelenekten etkilenen günümüz şairleri birinci ikisinden ekseriyetle yalnızca içerik istikametinden beslenirken teknik konusunda çağdaş şiirden faydalanırlar. Emiroğlu ise eski geleneğin biçim-içerik özelliklerini -söz sanatları dahil- çağdaş biçem içerisinde eritmeyi tercih etmiş. Örnek vermek gerekirse “canânın gönlünde bir ben olsaydım” mısrası Erzurumlu Emrah’ın “Beyaz gerdanında bir ben gerek” deyişini anımsatmaktadır. Öbür bir örnek ise “kurur yazı lakin kumu hiç dağıtmazdım” mısrası. Bu mısrada ise dîvân şairlerinin pek sevdiği, benzetme ögesi olarak yararlandığı bir hareket kelam konusu: Mürekkebin kuruması için üstüne kum (rîg, gubar) dökmek. Hatta içlerinden varlıklı olanlar bu kuma mücevher tozu da dökerlermiş. Çağdaş konuda ise sözdizimini deforme eden, sözleri istediği üzere bölen, onlarla oynayan, dipnot üzere ögeleri da şiirine dahil eden, kısaca lisanın imkanlarını zorlayan bir şair kelam konusu.
Bunların yanında dervişâne bir edası var Emiroğlu’nun. Şiirlerinde tabiat ögelerine sıkça yer vermekle birlikte bu ögelerle insanın hemhâl oluşunu mevzu ediniyor. Bu ögelerden en çok tekrar edileni su olsa gerek. Metinlerde, “suyun hafızası, suya yazmak” üzere tabirler karşımıza çıkmakta. su hafızadır. saklar. kollar. Bilindiği üzere ideolojideki temel unsur sorunsalına “su” cevabını veren birinci filozof Thales’tir. Çağdaş bilim de birinci canlıların suda türeyen mikro-organizmalar olduğuna işaret eder. Öte yandan, Japon bilim insanı Dr. Masaru Emoto ise yaptığı deneylerle suyun kristal yapısının bilgiyi sakladığını, insan şuurunun suda gizli olduğunu sav eden çalışmalar ortaya koymuştur. Bunların yanında, dîvân şiirine geri dönersek, su-anlam bağlantısının sıklıkla kullanıldığını, şairin birçok vakit mana denizindeki inciyi çıkarmaya çalışan bir dalgıca benzetildiğini görmek mümkün. İşte, Emiroğlu şiirine tam da bu noktadan bakmak istiyorum çünkü mana ile kaygısı olan, mananın peşinde bir şair kelam konusu.
mana bir buğu üzere geçicisin
dünyadan geçmiş olduk bu dünyaya gelmiş bulunduk
sen insan dünyada mültecisin
Evet, mananın süreksiz olduğu, dünyaya dair şeylerin asli bir manaya sahip olmadıkları birçok sefer vurgulanır. Buradan hareketle de eskilerin dediği üzere, “efrâdını câmi, ağyarını mâni” tekniğiyle insan tanımlanır. İnsan mecazidir, surettir, yansımadır, özne olamaz, sıfat olamaz, cümle olamaz. O bir mültecidir zira dünya üzerinde mülkiyet hakkı yoktur. Böylece anlamsız bir dünyaya anlamsız bir varlık olarak atılmıştır ancak manaya ulaşamasa da anlamayı başarabilir. Bunu başarması için de suya, toprağa, taşa, ağaca, çiçeğe dönmeli ve tefekkür/meditasyon evresine geçmelidir:
çiçeği anlamak için çiçek olmalı çiçekle hemhâl olmalı
çiçeğe dışardan bakmak yetmez çiçekle bahar olmalı
Böylece iki felsefi aksiyonun bir aradalığı göze çarpar: Birincisi, Husserl’in paranteze almak halinde isimlendirdiği aksiyon. Kabaca, bir varlığın, zihinde o varlığa ait bütün bilgilerden sıyrılarak fenomenine/cevherine ulaşma uğraşı. İkincisi ise Gazâlî’nin sezgiciliği. Filozofa nazaran duyuların üstünde akıl, aklın üstünde de sezgi bulunur. Gerçi, sezgi yerine “nur” kavramını kullanır ama kavram ne olursa olsun insan aklının kesin bilgiye ulaşamayacağı, bu bilgiye fakat ve lakin Allah’ın lütfuyla erişebileceği kelam mevzusudur.
ben yalnızca senin helâline niyetliyim benden yansır
cemalinin izindeyim
olsam olsam yalnızca senin zikirlerini ezberlerim senin
bil dediklerini bilirim
gerisi riyâ gerisi sırf üzerimizdeki kocaman siyah
bilya
Böylece, varlığın birliği, vahdet-i beden ideolojisine varmaktayız. Yaşadığı kozmosu paranteze almaya çalışan mülksüzlüğünün şuurundaki insanın tek bir varlığa sezgiyle ulaşma uğraşını da tekrar bu minvalde görmek mümkün. İnsanın bu eforunu da şiirlerden hareketle yola, seyahate benzetmek sanırım yanlış olmaz. Ki, bu seyahatte yazma aksiyonu de yer alır. Harf, ses, kelam, şiir, susan yolcunun (ne büyük isyan susmak) dünyayla konuşma prosedürüdür. Çünkü, insanlıktan ümidini kesmiştir. İnsanı sıklıkla “anomali” olarak nitelendirir. Tabiattan uzak betonarme kentlerde kapitalist sisteme uyumlanmış beşerler kaybolmuş varlıklardır zira mananın peşinde değillerdir. Mülkiyet ve iktidar üzerine asırlardır savaşan insan tipi medeniyetin değil barbarlığın tarihini yazmıştır. Asıl uygar olan ise özüne dönerek mananın peşine düşmelidir:
insan hayvanlaştıkça insan olacaktı
harfi yazdım harfte mana aradım
suya baktım yüzünde mana aradım
Yazının başında da belirtildiği üzere geniş hacimli bir şiir kitabını tek bir yazıda ele almak mümkün olmasa da bahsedilen özellikleriyle “Travma Terapi”nin özellikle felsefi açılımlarıyla ön plana çıkan, okuru derinlere çeken özgün üsluplu metinlerden oluşan bir kitap olduğunu söyleyebiliriz.
sussam isyan dünyayla yazarak konuşuyorum
boşluğa bakıyor ben boşlukla doluyorum