Gülnihal Özdener
On kentimizi yerle bir eden, binlerce vatandaşımızı ortamızdan çekip alan iki büyük zelzelenin gerçekliğiyle sarsıldık. Soğuğa ve geçen vakte karşın, arama kurtarma çalışmalarında günler sonra hala kurtarılan canlarımız var. Alandaki istekli takımlar, dört ayaklı dostlarımızı da aramaya ve bulmaya devam ediyor. Yardımlar, bağışlar, güzelleşme devri için yapılan planlar, kaçmaya çalışıp yakalanan müteahhit bozuntuları ve yaptıkları binalar üzere dimdik durup kamera karşısında konuşan, vaktinde kendilerine karşı yapılan haksızlıkları bir bir anlatan ahlak sahibi gerçek müteahhitler…
Aslında tüm bunlara daha evvel de tekraren şahit olduk. Fakat bugün toplumsal medya ve sivil örgütlenme sayesinde tüm olan biteni daha yakından takip edebiliyoruz. Bu sıkıntı süreçte herkes gücü yettiği kadar dayanak verirken ayakları nadiren yere basan spiritüel kısmın ise büyük bir baş karışıklığına sürüklendiğini görüyoruz.
NEFRET VE KORKU
1960’ların çiçek çocuklarıyla başlayan ve siyasi bir duruş gösteren spiritüel akımların devamında “spiritüel baypas”, “spiritüel kapitalizm” ve “spiritüel narsizm” üzere haller belirmeye başladı. Daha evvel bu tabirleri duymamış olanlar için kısaca şöyle açıklayayım: Sıkıntı durumlar karşısında spiritüel telaffuzların gerisine sığınarak aslında yaşanan hislerin bastırılması spiritüel baypas; karizmatik başkanların spiritüel sohbetler ve eğitimler ile zenginleşmesi spiritüel kapitalizm; bireyin sahip olduğu spiritüel bilgilerden ötürü kendisini öbür bireylerden üstün ve daha özel görmesi spiritüel narsizm oluyor.
Spiritüellik perdesi arkasında insanın kendini net bir biçimde görmesi sıkıntı olsa gerek. O denli ki hayvan yahut insan, din, lisan, etnik kimlik ve cinsiyet ayrımı yapmadan önüne geleni perişan eden doğal bir afetle yüz yüze kalındığında bile bu kör edici perdeye takılanlar oldu. Toplumsal medyada 6 Şubat’tan beri yayılan binlerce paylaşımın içerisinde, hakikat yahut yanlış mı diye sorgulanmadan geniş kitlelere ulaştırılan birçok manzara, yazı ve görüntünün tetiklediği nefret ve dehşet maalesef spiritüel sorunlarla ilgilenen eğitimcilerin ve öğrencilerin de sayfalarında yerlerini aldı. Birtakım spiritüel uygulama “uzmanları” ise sarsıntıya yahut yaşanan acıya dair her şeyi göz arkası etmeyi ve “depremi, acıyı kendilerine çekmemeyi” tercih etti.
YOGA HANİ BİRLİKTİ, BİRLEŞMEKTİ?
Travmatize olduk. Hepimiz! Onlarca ülke yardım gruplarını gönderdi, siyaseten Türkiye’yle aralı olan ülkeler dahi siyaseti ortadan kaldırdı. Lakin spiritüel dünyanın bir kısmı nefret telaffuzlarından ötürü sınıfta kaldı. Yoga, “mindfulness” (derin farkındalık) ve meditasyon eğitimlerinin psikoloji alanıyla kesişime girdiği travma konusu şu iki haftadır epey ağır bir formda toplumsal medyada karşımıza çıkıyor. İnsanların telaş haline güzel gelecek, travmatik yansıları sağaltıcı birçok içerik herkesin erişimine açıldı. Kümeler halinde yapılan çevrimiçi yahut yüz yüze yoga ve meditasyon dersleriyle birlikte şifa çemberleri insanlara sunuluyor. Bunların bir kısmı fiyatsız, bir kısmının iştirak gelirleri bağış kanallarına aktarılıyor. Lakin güzelleştirici örneklerin çabucak peşinde ise maalesef öfke, dehşet ve nefret paylaşımları göze çarpıyor.
Yoganın felsefi temelini oluşturan şiddetsizlik prensibi bir defa daha çöpe atılıyor hasebiyle. Olumsuz hisleri körükleyip ve manipüle ederek insanları yanlış bilgiyle galeyana getiren paylaşımlarda da doğruluk prensibi çöpe atılıyor. Ağır hisleri tetikleyen bu içerikler, izleyen şahıslarda bağımlılığa sebep oluyor ve algoritmanın da yardımıyla bu bağımlılıklar pekişiyor. Paylaşımlarının ardından oluşabilecek duygusal dalgalarla ilgili kimse sorumluluk almıyor. Siyasi bir duruş gösterilecekse doğrulanmış bilgiler ışığında ve şiddetsizlik prensibini gözeterek bunu yapmak çok sıkıntı değil. Şu iki haftalık süreçte farkındalık yaratmak yahut yardımda bulunmak hedefiyle yapılan binlerce paylaşımın, sahiden yapılan yardımların, ırkçı ve ayrımcı telaffuzlardan sonra düzenlenen şifa çemberlerinin devam edip etmeyeceğini önümüzdeki aylarda göreceğiz.
AYDINLANMA PALAVRASI
Ülkemizde yoga, meditasyon uygulayıcılarının yahut ismine “şifacılık” denen oluşumların öğreticileri ve takipçilerinin yüzleşmeleri gereken bir durum var. Hepimiz insanız ve hiçbirimiz ulvi değiliz. İnsanların bedensel ve zihinsel sıhhatlerine katkıda bulunmak üzere kimi teknikleri uyguluyor ve paylaşıyoruz. Yok filancı hoca sekizinci basamakta yogiymiş, yok berikisi ondan daha üstünmüş; kimse birbirini kandırmasın. Ne aydınlanıyoruz ne de aydınlatıyoruz. Zira bugün kent hayatında uyguladığımız yoga yahut meditasyon ile aydınlanmak mümkün değil. Talih yapıtı aydınlanıp dünyadan el etek çekmiş birileri varsa da onlarla müsabakamız pek muhtemel değil.
Hiçbirimizde manevi bir üstünlük yok, hepimiz tabiat karşısında birebir kırılganlığa sahibiz. Pasaportumuzun, kimliğimizin, banka hesabımızın, tapumuzun, mesleğimizin, sahip olduklarımızın, mezun olduğumuz okulların hiçbir değeri yok. Rastgele bir doğal afette yahut savaş durumunda hepimiz mağdur kalabiliriz. Mülteci bir ailenin “Arapça konuştuğumuzu duyarlarsa bizi kurtarmaktan vazgeçerler” korkusu ile bu sıralar toplumsal medyada çokça paylaşılan “hapse girmeyecek biçimde hislerimizi söz edemiyoruz” dehşetinin benzeri olduğunu anlamadığımız sürece insanlık ismine belimizi doğrultamayız.