Bir ödül merasiminin “görkemli” olması, hem ödül alanlara, hem mükafatı verenlere, hem de mükafata kıymet katıyor, kabul edelim. Dünyanın en itibarlı mükafatları Nobel ve Oscar bu türlü değil mi? Evvelki akşam 14.’sü gerçekleşen NDS Edebiyat Mükafatı de Türkiye’nin en kıymetli edebiyat ödüllerinden biri olma yolunda çok kısa müddette büyük basamak kaydetti. Zira NDS müdürleri, mezunlar derneği, Fransız diplomasisi sahip çıktı. Heyet üyeleri, 14 yıldır büyük bir devamlılık ve emekle, vakit zaman birbirlerini kırmaya kadar varan tartışmalar ve oylamalarla mükafatları en yanlışsız ve uygun olana vermek için uğraştı. Sonuç ortada: 14 yıllık bir onur tablosu: Gürsel Korat’tan Sylvie Germain’e, Ömer Faruk Oyal’dan Atik Rahimi’ye, Jean Paul Didierlaurent’a, pek çok müellif, mükafattan evvel ve sonra parladı gitti. Birinci yapıtlarını verenlere mansiyonlar verildi. Tercümanların uğraşı unutulmadı, onlar da ödüllendirildi. Bir yıl Türkçe lisanında, bir yıl Fransızca yazan muharrirlerin hepsi ödül merasimlerine katıldı, edebi yükü olan, manalı konuşmalar yaptı. Lakin hiç kuşkusuz, merasimlerin en görkemlisi sonuncusuydu: pandemi yüzünden ertelenen mükafatlar, 2020, 2021 ve 2022 yıllarının kazananlarına takdim edildi; hem de yeniden Fransız Sarayı’nın tarihi salonlarında ve Fransa’nın Türkiye Büyükelçisi Herve Magro, Kültür Müsteşarı Sylvie Lemasson, Başkonsolos Olivier Gauvin, NDS yöneticileri ve öğretmenleri; NDS’liler Derneği Lideri Lale Murtezaoğlu, heyet üyeleri ve saygın bir konuk kalabalığı karşısında.
KAZANANLAR
2020 yılının kazananı “Marx ve Oyuncak Bebek” isimli kitabıyla Maryam Madjidi oldu. Madjidi, “yıllardan beri zihninde olgunlaştırdığı bu birinci romanını İstanbul’da bitirmişti” Üstelik buna neden olan da burada karşılaştığı ve lisanını bilmediği için acılarını paylaşamadığı, konuşamadığı Suriyeli mültecilerdi. Anlattığı hikaye, tıpkı kendisinin çocukluğunda yaşadığı üzere, konutundan koparılıp dünyaya savrulmuş mülteci çocuklarının öyküsüydü. Kitabın mütercimi İnan Çetin’e de mükafatı takdim edildi.
Aynı yıl heyet tekrar birinci denemesini yapan Kaan Kara’ya da “Pele’nin öldüğü Yaz” isimli kitabıyla mansiyon vererek teşvik etti.
2021 yılının kazananı, “Vadi” isimli yapıtıyla İnan Çetin oldu. İnan Çetin, “Ben aşkı ve nefreti, görüp de kör kalmayı bu topraklarda öğrendim. Bu topraklar ve kültürü, bana anlattığım trajedileri öğretti. Ödülümü, 7-8 yaşındayken günlerce mağaralarda saklanmak zorunda kalan babama adıyorum” diye anlattı hislerini.
2022 yılının kazananı ise heyetin büyük tartışmaları sonucu Tanguy Viel’in “Ceza Kanunu’nun 353. Maddesi” isimli, birebir Türkiye’deki üzere, toprak rantı, kentleşme, betonlaşma ve yeni bir yuva yapma vaadiyle paralarını ve meskenlerini alıp dolandıran bireylere ve sisteme karşı yürütülen bir direnişin sonuçlarını anlattığı kitabına verildi. Tercümanı Mehmet Emin Özcan’a da çeviri mükafatı takdim edildi.
Fransa’nın Türkiye Büyükelçisi, Türk dostu, liseyi Ankara’da okumuş ve hoş Türkçe konuşan Herve Magro açılış konuşmasında heyetin birbirinden çok farklı kitaplara ödül vermesinin kendisini çok etkilediğini, “üç kitap, üç dünya, üç üslubun” bu mükafatların değerini ortaya çıkardığını vurgularken Türkiye’de alanının birinci ve tek mükafatı, NDS Liseliler Edebiyat Ödülü’nün de gençlere okuma alışkanlığı kazandırmasına dikkat çekti.
PEN’E ARMAĞAN
Bu yılın bir farklılığı da NDS’nin heyet üyelerine bir teşekkürü olarak onlar ismine PEN Muharrirler Derneği’ne yaptığı bağış oldu. PEN Türkiye Lideri Zeynep Oral, merasime bir ileti yollayarak “Yasakların, baskıların ortamında edebiyatın, sanatın ve yaratıcılığın tesirine ve gücüne her zamankinden daha çok gereksinimimiz var. Edebiyatı gerçekleştirenler daima var olacak” dedi.
TEŞEKKÜRLER
Dört rahibenin gemiyle İstanbul’a çıkmasıyla başlayan ve daha sonra bir eğitim yuvasına dönüşen NDS, 1856 yılından beri İstanbul’da evvel kız çocuklarına, sonra kızlı erkekli, çocuklara eğitim veriyor. Edebiyat mükafatı 2008 yılında devrin okul müdürü Yann de Lansalut ve mezunlar derneği tarafından başlatıldı ve müdür emekliye ayrıldıktan sonra yeni müdür Alexandre Abellan ve Türk Müdür Suzan Sevgi tarafından sonuna kadar sahiplenildi. Ödül Sekreteri Mireille Sadege’in ihtimamlı uyumu ve heyet üyeleri Tomris Alpay, (jüri başkanı) İstek Öztürkmen, Ebru Erbaş, Emel Kefeli, Liz Behmoaras, Mayda Saris, Mine Haksal, Hasret Yüzak, Yazgülü Aldoğan ve Zeynep Sabuncu’nun ferdî ve yansız değerlendirmeleri ile belirlenen mükafatların yapıtlarının aldıkları yol, haklı olduklarını gösteriyor. 2023 yılı, bir Türk muharrire verilecek. Yayınevleri bedelini anladıkları ve maddi pahası de olan mükafata katılmak için müelliflerini teşvik ediyor. Heyet üyeleri de edebiyat dünyasında parlatacakları yeni yıldızlarını bekliyor!