Bu toprakların kendi öz musikisi ile olan irtibatında yakın tarihimizde maalesef sancılı süreçler yaşandı. Lakin pek çok isim üzere Yusuf Ömürlü de musikimizin son devirde ihyası ve unutturulmaması için büyük bir uğraş gösterdi.
Dün, İstanbul deyince akla musiki gelirdi. Musikimizin kendi yurdunda garip kaldığı süreçlerde dahi musikimiz, hem icracıları, hem de meclisleri ile isminden kelam ettirirdi. Bugün çok az meclisten öz musikimizin sadası yankılanıyor. Sazın ve kelamın sustuğu, hoş insanların bir bir ortamızdan ayrıldığı demlerde bize düşen onları hatırlamak ve hatırlatmak olmalı hiç elbet. 2020 yılında ortamızdan ayrılan, musikimize sesiyle, kelamıyla, yayınladığı Türk Musikisi Klasikleri isimli fasikülleri ile silinmez bir iz bırakan Yusuf Ömürlü’nün hayatı ve yapıtları birebir vakitte torunu olan İbrahim Melik Uyar tarafından kaleme alındı. Uyar, hem dedesine karşı vefa örneği göstererek hem de ilmi hassasiyeti kuşanarak bir yüksek lisans tezi hazırlamış sonrasında tezini Yusuf Ömürlü’nün talebeleri, dostları ve yakınlarının da beyanları ile zenginleştirerek kitaba dönüştürmüş. Bir Musiki Alpereni Yusuf Ömürlü (Nefes Akademi Yayınları, 2022, 414 s.) kitabı 84 yıla sığan ve musikimizin tekrar ihyası, geleceğe taşınması noktasında verilen emek ve çabanın hülasası olma özelliğini taşıyor.
EVLADIM BİZ BİRBİRİMİZİ BİLİRİZ
Yusuf Ömürlü’nün hayat çizgisini Samiha Ayverdi’den evvel ve sonra olarak tasnif eden Uyar, Ömürlü’nün 1959 yılında Şeb-i Arus merasimlerinde Samiha Ayverdi ile müsabakası sonrasında, bu ismin hayatında silinmez bir yer edindiğini naklediyor. Ömürlü, Konya seyahatini aktarırken Konya’ya özel bir araçla yola çıkıldığından ve seyahat esnasında Ankara’ya uğranıldığından kelam ediyor. Sonrasında yaşananları şu cümlelerle anlatıyor:
“Otobüsümüz Ankara’nın bilmediğim bir sokağında durdu. Küçük bir küme bizi bekliyordu. Önümdeki koltuğa oturmaya hazırlanan uzun uzunluklu hanımın yüzündeki hoşluğu görür görmez, ender rastlanır bir olağanüstülüğün karşısında olduğumu çabucak anlayıverdim. O andaki heyecanımı, hayretimi, hayranlığımı bugüne kadar daima yaşadım. Hakk’a yürüdükleri 1993 yılına kadar daima müsabakamda birebir tatlı heyecanı duydum. Hala da birebir kuvvetle tahayyül ettiğim vakitler, tıpkı çehreyi, gerçek üzere görür, heyecanlanırım. Çabucak anlaşılacağı üzere bu eşsiz insan Samiha Ayverdi yani Samiha Anne’ydi. Çok net, çok düzgün ve nüanslı bir söyleyiş hoşluğu ile ‘Hoş geldin Yusuf oğlum’ dediler. Daha evvel tanışıp görüşmediğimiz için adımla hitap edilmiş olmama biraz şaşırdım. Bu halim karşısında da ‘evladım, biz birbirimizi biliriz’ demeleriyle, o andan itibaren nasıl bir dünyada kimlerle birlikte yaşayacağımı, büyük bir doğrulukla hissettim. Demek, Samiha Annemin ‘biz’leri ortasında ben de vardım.” (s.74) Samiha Ayverdi, Ömürlü’nün bu safhadan sonra daima ulusal niyetinin ve manevi dünyasının mihmandarı olarak yanında olacaktır. 2 Mart 1970’te cemiyet hüviyetiyle kurulan 1978’de vakıf statüsü kazanan Kubbealtı Musiki Enstitüsü ve daha sonra Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı işte bu ulusal ve manevi fikir ve işaretin bir yansıması olarak ortaya çıkacak, Yusuf Ömürlü de ömrü nihayet bulana kadar bu ocakta insan yetiştirmeye devam edecektir.
TÜRK MUSİKİSİNİ YİNE CANLANDIRIR
Türk Musikisi için yakın tarihimizde maalesef karanlık periyotlar yaşanır. 1926 yılında devrin tek resmi konservatuarı olan Dârulelhan’da Türk Musikisi eğitimi yasaklanır. Türk Musikisi devlet konservatuarı seviyesinde bir eğitime lakin 1975 yılında başlayacaktır. 1934 yılında radyolarda Türk Musikisi yasaklanır. Bu yasak 8 ay devam eder. Türk musikisinin yasaklı yılları batı müziğinin zorla dayatıldığı yıllardır. Muharrir Uyar’ın söz ettiği üzere Yusuf Ömürlü bütün bu yaşanan şanssız süreçlerden sonra 1970’li yıllarda neşrine başladığı nota ve albüm çalışmaları ile Türk Musikisini tekrar canlandırmıştır. Eser notası bulmakta herkesin zorlandığı bir periyotta Necdet Yaşar’ın sözüyle “Yusuf Ömürlü imdada yetişmiştir.” Dostlarının talebelerin söz ettiği üzere şimdilerde notaya erişim çok kolay lakin o devirde hiç kimse notaya ulaşamıyordu. Aslında herkesin imdadına yetiştiği periyotta Yusuf Ömürlü’nün önemli sıhhat sorunları vardır. Çünkü 39 yaşında beyin kanaması ve ona bağlı felç geçirmiştir. Sonrasında musiki ona şifa olmuştur.
Yusuf Ömürlü neden bizler için değerli ya da değerli olmak durumundadır? Bu soruya onu hiç tanımayanların dahi küçük bir araştırma ile vereceği karşılık Türk Musikisi Klasiklerinin bir seri halinde yayınlanmasına öncülük etmesidir. Çünkü kitapta da söz edildiği üzere Yusuf Ömürlü’nün Klasik Türk Musikisi ve Türk Din Musikisi üzerine hazırlamış olduğu 2000’e yakın eser notası ve direktörlüğünü yaptığı toplam dokuz albüm çalışması bulunmaktadır. (s.151)
CİHANGİR ZİKRİNİ BİRİNCİ SEFER NOTAYA ALDI
Kitapta zikredilen kıymetli bir bilgi ise Ömürlü tarafından birinci kez yazılan bir eser notasıdır. Bunlardan birisi Samiha Ayverdi’nin isteği üzerine son periyot zâkirbaşılarından Pir Selahattin Gürer’den notaya aldığı Cihangir Zikridir. Birinci kere Ömürlü’nün notaya aldığı bu yapıtın notası ise Samiha Ayverdi’nin “Boğaziçi’nde Tarih” isimli kitabında yayımlanmıştır. Yasal Sultan Süleyman’ın genç yaşta yitirdiği evladı Şehzâde Cihangir ismine yaptırdığı Cihangir Camii civarında bulunan halvetî tarikatı Piri Hasan Burhaneddin Cihangirî isimli zâtın akıntıya karşı gitmek isteyen teknelerin Cihangir zirvelerine kadar çarpan “eyyam ola yel ese…” nidalarına tevhit seslerini katarak eşlik etmesi ve yaptığı bu zikir ortadan geçen asırlarca vakit sonra Yusuf Ömürlü vesilesi ile notaya aktarılmış.
Ergun Balcı’nın şu tespiti ile yazımızı sonlandıralım: “Tasavvuf musikimizi koro icraları dinleterek geniş halk kısımlarına kabul ettiren iki sanatkarımız var: İstanbul’da Yusuf Ömürlü, Ankara’da Ahmet Hatiboğlu. Bu misyonu başlatma önceliği ise az farkla Yusuf Ömürlü’ye aittir.” (s.93-94)