Bir cihan yangını akabinde, o günün kaideleriyle kapanan Darülelhan’ın küllerine sahip çıkmaya çalışan İstanbul Belediye Konservatuvarı, elbet yeni ve çağdaş Türkiye’de Türk müziğinin yuvası olacak kurumlardan birincisidir. Akabinde İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Müziği Devlet Konservatuvarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı içindeki Osmanlı-Türk Müziği Kısmı, bu misyonu devam ettirir. Nihayetinde de Osmanlı Periyodu Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezi, Darülelhan’ın mirasçısı olarak Türk müziğine hizmet eder. İşte bu değerli kurumların öyküsü bizi Türk müziğine gönül veren Gönül Paçacı Tunçay ile buluşturuyor.
Mühendislik öğrencisiyken İstanbul Belediye Konservatuvarı’ndan gelen seslere kulak veren ve kütüphanede bulduğu “Türk Musikisi Ansiklopedisi” ile yolunu müziğine döndüren Paçacı, bugün Türk müziğine dair kayda bedel çalışmalar yapıyor. Çalışmalarıyla geçmişten günümüze, günümüzden de geleceğe köprüler inşa ediyor.
Paçacı, bu yıl için OMAR ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin ortak bir konser projesi üzerine çalışıyor. Projede geçmişten bugüne edebiyat ve musiki münasebeti ele alınıyor. Konser öncesinde icra edilecek yapıtların özelliği ne ise o alanda çalışan bir akademisyen konuşma yapıyor, akabinde OMAR’ın Türk Müziği İcra Heyeti sahne alıyor. Birinci konser bestelenmiş Farsça güfteler üzerine hazırlanmış. İkincisinde Nabi’nin bestelenmiş lakin çoğunluğu icra edilmemiş yapıtları seslendirilmiş. Üçüncüsü ise Yahya Nazîm Efendi’nin yapıtları üzerine hazırlanıyor. Dördüncü ve son şâir ise Enderunî Vasıf olacak. Biz de bu provalar evresinde Gönül Paçacı Tunçay ile İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü’nde tarihi rektörlük binasında buluşuyoruz. Hem çalışmalarını hem de “aklım başımda iken” diyerek tanımladığı 18. yaşında çıktığı Türk müziği seyahatini konuşuyoruz.
MÜZİK KENT HAYATINDA BELİRLEYİCİYDİ
Herhangi bir sanat branşında muvaffakiyet gösterdiğinizde gelen birinci sorulardan biri bu yeteneğin kökeni ile ilgilidir. Hatta birden fazla röportajın da klişesidir, “Ailenizde bu sanatla ilgilenen birileri var mı?” sorusu. Ben de bu klişeden kaçamayarak, Paçacı’ya ailesinde müzikle ilgilenen biri olup olmadığını soruyorum. Kendisi olgunlukla cevaplıyor: “Aileden gelen bir yetenek olduğunu söylerler, yanlışsız. Ailemde müzikle ilgili bir hassaslık var diyebilirim. Herkesin müzikle bir bağı vardı. Anne ve babamın kulağı uygundu. Tıpkı halde dedemin de. Kendisi hafızdı. Bu nedenle repertuvarı güzeldi, bunu ben konservatuvara girdikten sonra fark ettim. Ailem gerçekten müzik ayırmayan bir aileydi ancak Türk müziği her Anadolu ailesinde olduğu üzere daha çok söylenir, dinlenirdi. Babamın çok hoş plakları vardı. Hala bende olan taş plakları var. Etrafında de bir sürü müzik sohbetinin yapıldığını hatırlıyorum. Hatta ailemizde devreden bir güfte defteri de vardı. O artık bende mahfuz.”
Paçacı, çocukluğunu eski bir Anadolu kenti olan Sivas’ta geçirmiş. Birinci ve ortaokulu burada tamamlamış. “Şimdiye nazaran benim dönemimde müziğin yaygın olduğu çevreler daha fazlaydı” diyor. Tüm okullarda kesinlikle bir okul korosu olurmuş. Hatta o okul korolarından bugünün değerli müzik insanları yetişmiş. Ortaokulda Paçacı’ya keman çalan ve yıllar sonra Belediye Konservatuvarı’nda yine karşılaştığı İstanbul Radyosu’nda şef ve değerli kemençevî Hasan Esen de bunlardan biri. Teyze oğullarından biri keman, oburu ud çalarmış. O vakit için kız-erkek fark etmeksizin genel fikir, müziğin ikinci iş olarak yapılmasıymış. Bir de kız çocuklarının çok göz önünde olması istenmezmiş. “Babamın da hiçbir bağnazlığı yoktu bu hususta sadece biz kız çocuğu olduğumuz için belli etraflarda kalırdık. Babam en büyük ablam başta olmak üzere her birimize yüksek tahsili kural koşmuştu. Kendi mesleğimiz olmasını isterdi. Alışılmış bu da bizde profesyonel müzik hayatı niyetini ortadan kaldırıyordu. Fakat ben konserlerin olduğu vakit kentte bir dalgalanma olduğunu hatırlıyorum. Kültürel ve sanatsal ortamın kent hayatında belirleyici olduğu zamanlardı” diyor o günler için.
MÜHENDİSLİKTEN KONSERVATUVARA
Üniversite tercihleri vakti geldiğinde, fen kısmı öğrencisi Paçacı’nın tercihi doğayı sevmesi, tabiata paha vermesi nedeniyle İstanbul Üniversitesi Orman Mühendisliği olmuş. “Orman Mühendisliği’ne girdim fakat bitirmedim” diyor Paçacı. İstanbul’u kazandığında kendinden evvelki iki ablası da buradaymış. Biri Hukuk Fakültesi’ni bitirmek üzereyken oburu, İstanbul Teknik Üniversitesi Güç Bölümü’nde okuyormuş. Aile şimdi meskenini İstanbul’a taşımadığı için okula da yakın olması sebebiyle Çemberlitaş Kız Yurdu’na yerleşmiş.
Türkiye’de 1978-1980 yılları bilhassa üniversiteli gençler ortasında sağ-sol çatışmasının tepe yılları olarak bilinir. Siyasi bir aidiyeti olmayan pek çok genç, bu olayların getirileri ile eğitimine devam etmek durumunda kalmıştır bu periyotta. Paçacı’nın da lisans yılları bu günlere denk gelmiş. “Bir sene Beyazıt’ta Cemil Bilsel’de okuduk lakin fakülteye gitmek isteseniz, gidemiyorsunuz. O vakit Bahçeköy, İstanbul dışı üzere. Otobüs sağcıların, servis solcuların bu türlü bir durum da var. Tıp, diş hekimliği ile daima birlikteyiz FKB’de. Fakat zooloji dersinde mikroskopla bakıyoruz, botanik dersinde yaprakları inceliyoruz. Benim düşündüğüm üzere bir eğitim değildi. Fen mezunuydum fakat istediğim ortamı bulamamıştım” diyerek anlatıyor o günleri. Beyazıt-Çemberlitaş ortası geçen günlerine renk katan Çemberlitaş’ta okurken yurdun civarındaki İstanbul Belediye Konservatuvarı’ndan gelen sesler olurmuş. Bir gün yurdun çalışma odasındaki kütüphanede bulduğu, Yılmaz Öztuna’nın iki ciltlik “Türk Musikisi Ansiklopedisi” ise onu mühendislikten asıl yoluna, müziğe döndüren bir hazinenin anahtarı olmuş. Paçacı bulduğu hazineyi, “Ben ders çalışırken bir yandan da o ansiklopediyi okumaya başladım. 18-19 yaşımda birçoklarını anlamayarak lakin bunun diğer bir şey olduğunu fark ederek, kaynakçalarına bakarak, iki ciltlik o devasa ansiklopediyi okudum. Bu okumalarla müziğin, tarihî kaynakları itibariyle bizim aklımıza, hayalimize gelmeyen lakin çok değerli, çok önemli alakaların bulunduğu bir alan olduğunu farkettim. Biraz da korktum alışılmış ancak bunun devam etmesi gerektiğini hissettim. Üstelik Öztuna’da resmi bir lisanın olduğunun da farkındayım lakin kaynak etkileyiciydi, örneğin daha evvel kulağınızda olan Evliya Çelebi ile bağlantı kuruyor, bir öbür düzlemde Zekâi Dede sizi yakalıyor… Bunu çok yerde söylemedim fakat benim yolum bu türlü başladı” kelamlarıyla anlatıyor.
Önce Çemberlitaş Kız Yurdu’nun çabucak yakınındaki Belediye Konservatuvarı’nın kapısını çalmış. “Burada idare ve Batı Müziği Kısmı var, Türk Müziği Kısmı Beşiktaş’ta. Lakin imtihanları burada yapılıyor” denilince kendi başına imtihanlara girmiş. Beşiktaş’ta okuyacağı için ortamı, atmosferi görmek niyetiyle Türk Müziği Bölümü’nü ziyarete gitmiş. Paçacı, “Hocaları gördüm, öğrencilerin terbiyesini, oradaki havayı… Küçücük iki sınıfta hocalarına gösterdikleri muhabbet… Çok etkilendim. Orada öbür bir hava vardı, bunu hatırlıyorum” diyor. Ayrıyeten orada ortaokuldayken koroda keman çalan arkadaşı Hasan Esen’i tekrar görmüş. Belediye Konservatuvarı’na birebir vakitte başlamışlar. Sonraki sene Esen, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne geçmiş. Paçacı ise İTÜ’ye girmek için tarihleri kaçırmış ve bir sene sonra başlamış. Şimdi öğrencisi olmadan İTÜ konservatuvarını da görmek istemiş, gidip hocalarla tanışmış. Bu tanışmayı, “Çok sevgi gösterdiler lakin ‘Evladım tarihleri kaçırdın’ dediler. Hiç unutmuyorum koskoca konservatuvar müdürü Ercüment Berker’in odasına girdim oturtup konuştu benimle. O yerlerin benim gerçek yuvam olduğu hissi oluştu içimde” kelamlarıyla anlatıyor. Belediye Konservatuvarı’nda bir sene okuduktan sonra Devlet Konservatuvarı’na kayıt yaptıran Paçacı böylelikle mühendislik fakültesini bırakarak iki konservatuvara da devam etmeye başlamış.
Müzik bir söz biçimi ve aslolan melodi
“Özellikle sözel karakterdeki müziklerde yani gelenekle çok sıkı bağları olan, hayat usulüyle icra biçimi ile kulağınızda kalan seslerle ilgili bir özel durumu olan müziği dışarıdan aldığınız ithal kavramlarla açıklamak bir zavallılık getiriyor” diyor Paçacı. Geçmişteki eski yayınlarda “Majör makamı”, “Minor makamı” üzere Batı müziğinden yanılgılı çevrilen tabirleri örnek gösteriyor. Türk müziği icracılarının bu türlü algılanmasını çok doğal karşılıyor ve açıklamasını şöyle yapıyor: “Bu sesleri bir makam olarak duyuyor zira. Perdeler müziği olarak duyuyor. Lakin öteki taraftan da iki tane dizi var. Aralıkları itibariyle onlara “büyük dizi”, “küçük dizi” diyebiliriz. Bu tabirler Batı müziğinde ve orada öteki bir müzik lisanı var. Bizde de doğal seslerin bileşimini onların tınılarını, söylediğinizde prozodik olarak güfteyle ilgisini güftenin ritmini, ritmik çok sesliliği hepsini bir ortada kullanan lakin tek sesli diye geçiştirilen bir müzik var. İzzettin Ökte merhum, çok yeterli bir tanburî. Ona ‘Türk müziğinin tek sesli olmasına ne diyorsunuz?’ diye daima o bildiğimiz soru soruluyor. Yanıtı o kadar hoş ki, ‘Evet Türk müziği tek seslidir, fakat çıkan ses, tek ses değildir.’ Eskilerin bu inceliğin farkında olması, müziğin görgüsünden gelmelerinden ötürü. Zira armonikleriyle tınlıyor, ritmin tınısı başka, sazların herbirinin rengi başka, onların büyük metotların içerisinde formlarla birleştiği vakit verdikleri şey başka. Aslında bunlar birleşip tek bir melodi içinde ilerliyor fakat bir eski fasıl kaydını dinleyin bakalım, tek sesli mi o?”
“Müzik bir söz biçimi, aslolan da melodidir” diyor Paçacı. Tek başına bir neyin ya da bir Batı enstrümanı olan flütün ne olursa olsun çok sesli çalınamayacağını vurguluyor. Geçmişte Türk müziğini saz sayısı ve sahnelenmesiyle eleştirenlere ise şunları söylüyor: “Orkestranın çok disiplinli durması, fazla saz ihtiva etmesi giyiniş, duruş… Bu türlü bir sahneleme kompleksiyle Türk müziğini de Batı müziğine benzetmeye çalışanlar yahut bu cinsten bir sahneleme yapılmamasından ötürü küçümsendiği devirler oldu… Ben hiç o denli düşünmüyorum. Münir Bey’in bir eski kaydını dinleyin. Sadece iki enstrüman, orkestra üzere çalıyorlar. Münir Beyefendi de çok büyük bir yetkinlikle okuyor. Öbür hiçbir şeye gereksinimi yok.”
Müzik Müzesi hayali
Paçacı’ya şimdiye kadar bir çok teşebbüste bulunulan fakat bir türlü kurulamayan Türk Müziği Müzesi projesini soruyorum. “Bu yalnızca bana verilen bir kelam değil. Bu Osmanlı’nın son devirlerinden itibaren konuşuluyor. Başta Rauf Yekta Beyefendi yazıyor. Ancak alışılmış o vakit korunması hedefli. Daha sonra da bir devir, ‘Bunlar müzelik gereç değil’ diye itiraz ediliyor. Ancak sonuçta bütün uygar memleketlerde kendi müziğine ve dünya müziğine ait müzeler var” diyerek yanıtlıyor. Geçmişte Etem Ruhi Üngör’ün arşivi için başlatılan müze çalışmalarından bahsediyor: “Kendisi aslında küçücük meskenini müze üzere tasarlamış. 90 metrekarelik bir konutun tüm duvarları, nesnelerin birbirleriyle münasebeti, envanterlerine nazaran dizilmişti. Ömrünü vermiş esasen, Anadolu seyahatleri yapmış, saz toplamış… Kazakistan’dan Afganistan’dan topladığı sazlar, nefir, rebab ve kaç otantik sazlar… Neyzen Teyfik’in neyi vardı mesela. Akıl hastanesinde kaldığı devirde kırmasın başka hastalar diye karyola demirinden yaptığı neyi. Bu türlü bir çok özel gereç vardı. Maalesef olmadı, müze kurulamadı.” “Biz kendimizi kendimize anlatmaya çalışıyoruz” diyor Paçacı ve müziğin materyaline, geçmişine büyük bir hürmeti olduğunu söylüyor: “Ben Etem Bey’in meskeninde Cemil Bey’in sazını da gördüm, Sultan Abdülaziz’in lavtasını da, Kazasker’in neyini de gördüm. ‘Milli kültür’ deniyor daima. O vakit bunlara olağan ki bir ulusal kültür bedeli olarak değer verilmesi ve sergilenmesi gerekiyor.” Paçacı, “Bizim üzere insanların bunları diğerleriyle paylaşmak ve bir formda onların bilgileri üzerinden aktarılmasını sağlamak üzere kendimize biçtiğimiz bir rol var. Aslında durumdan görev çıkarıyoruz. Etem Bey’de de bunu gördüm. Onun en büyük maksadı bir müzik müzesi kurmaktı” diyor. Kendisi de geçmiş yıllarda bir Türk müziği müzesinin çok küçük bir prototipini, 2010’da “Neşriyat-ı Musiki Sergisi” ile hazırladığını anlatıyor. Paçacı’ya şimdiye kadar bir çok teşebbüste bulunulan fakat bir türlü kurulamayan Türk Müziği Müzesi projesini soruyorum. “Bu yalnızca bana verilen bir kelam değil. Bu Osmanlı’nın son periyotlarından itibaren konuşuluyor. Başta Rauf Yekta Beyefendi yazıyor. Lakin natürel o vakit korunması hedefli. Daha sonra da bir devir, ‘Bunlar müzelik gereç değil’ diye itiraz ediliyor. Ancak sonuçta bütün uygar memleketlerde kendi müziğine ve dünya müziğine ait müzeler var” diyerek yanıtlıyor. Geçmişte Etem Ruhi Üngör’ün arşivi için başlatılan müze çalışmalarından bahsediyor: “Kendisi aslında küçücük meskenini müze üzere tasarlamış. 90 metrekarelik bir meskenin tüm duvarları, nesnelerin birbirleriyle münasebeti, envanterlerine nazaran dizilmişti. Ömrünü vermiş aslında, Anadolu seyahatleri yapmış, saz toplamış… Kazakistan’dan Afganistan’dan topladığı sazlar, nefir, rebab ve birçok otantik sazlar… Neyzen Teyfik’in neyi vardı mesela. Akıl hastanesinde kaldığı devirde kırmasın öteki hastalar diye karyola demirinden yaptığı neyi. Bu türlü bir çok özel materyal vardı. Maalesef olmadı, müze kurulamadı.” “Biz kendimizi kendimize anlatmaya çalışıyoruz” diyor Paçacı ve müziğin gerecine, geçmişine büyük bir hürmeti olduğunu söylüyor: “Ben Etem Bey’in meskeninde Cemil Bey’in sazını da gördüm, Sultan Abdülaziz’in lavtasını da, Kazasker’in neyini de gördüm. ‘Milli kültür’ deniyor daima. O vakit bunlara doğal ki bir ulusal kültür pahası olarak değer verilmesi ve sergilenmesi gerekiyor.” Paçacı, “Bizim üzere insanların bunları diğerleriyle paylaşmak ve bir biçimde onların bilgileri üzerinden aktarılmasını sağlamak üzere kendimize biçtiğimiz bir rol var. Aslında durumdan görev çıkarıyoruz. Etem Bey’de de bunu gördüm. Onun en büyük maksadı bir müzik müzesi kurmaktı” diyor. Kendisi de geçmiş yıllarda bir Türk müziği müzesinin çok küçük bir prototipini, 2010’da “Neşriyat-ı Musiki Sergisi” ile hazırladığını anlatıyor.
OMAR arşivi Türkiye’de ilk
Sahaflardan nota almaya, eski yazı fasıl mecmuası toplamaya daha öğrencilik günlerinden başlamış. OMAR arşivini oluştururken de evvel kendisinde olan evraklar kayda alınmış. Daha sonra arkadaşı, koleksiyoner Turhan Günay’ın da katkılarıyla OMAR’ın mevcut araştırma karşılaştırma portalı için çok önemli bir altyapı birikimi oluşturulmuş. OMAR’ın temel projesi süratle ilerlemiş. Bugün eski güfte mecmualarından, matbu ve bir kadro kıymetli yazmalardan sisteme girilmiş 3-4 bin eser, girilmeye hazır da bir 3-4 bin eser daha bulunuyor. Bütünüyle de taramalar ise 20 bini geçmiş. Döküman arşivinden sonra OMAR için bir de ses arşivi oluşturma çalışması var. Paçacı bu arşivi ve bağışları şöyle anlatıyor: “Bize çok önemli ses arşivi bağışları oldu. Nevzat Atlığ bütün imajlı ve sesli arşivini OMAR’da kullanılmak üzere üniversite ile bir protokol yapıldı ve bağışlandı. Ankara’dan TRT’den emekli Tanburî Yılmaz Pakalınlar, İzmir’den eski demiryolları genel müdür yardımcısı Orhan Yıldırım, koleksiyonerlerden Osman Yılmaz, Ohannes Untur, Neyyire Tümşen… Her biri OMAR koleksiyonumuza çok kıymetli bağışlarda bulundular. Artık notalar için yazılı dokümanlar için yaptığımız arşiv çalışmasını sesler üzerinden de yapmaya başladık. Görsel seviyesinden, işitme seviyesine geçilecek bir arşiv düzenlenecek. Bu manada Türkiye’de bir birinci olacak.”
“OMAR olarak, günümüze kimi şeyleri aktarmakla birlikte günümüzün kıymetlerini de eş vakitli olarak kalıcı kılıyor, günümüze müzik üzerinden bir çentik atıyoruz” diyor Paçacı. Bu değerli işlerden birincisi, eski notasyonlardan, Hamparsum ve Bizans notasıyla yazılmış yapıtlardan seslendirmeler yapıyorlar. Bu seslendirmelerden birincisi bir Suzidil faslı. Hayatta olan ve en kıdemli serhanende denilebilecek Nureddin Çelik ile birlikte yapılmış. İkincisi ise Osmanlıca baskı Müntehabat yayınlarından seçilmiş bir hüzzam faslı. Paçacı gündemde kıymetli iki yayın daha olduğunu söylüyor. Bu yayınlardan birincisi, 1870’lerden itibaren matbu fasıllardan 1900’lere kadar olanlardan birinci örneklerin periyot anlayışıyla seslendirilmesi ve tıpkı basımının yapılacağı bir albüm ve kitap. İkincisi ise, şu an çevirilerinin ve kimi seslendirmelerinin yapıldığı, İstanbul’da basılmış ve bizdeki nota yayınlarından çok daha evvel çıkmış olan Karamanlıca yani Bizans notasyonuyla ve Grek harfleriyle yazılmış müzik kitapları çalışması. Paçacı, bu çalışmayı şu sözlerle anlatıyor: “Bu kitapları tanıtan ve içindeki müzik yapıtlarını ihtiva eden, notalarını bugünkü notaya çevrilmiş ve kimileri seslendirilmiş halde bir büyük kapital eser hazırlıyoruz. Ben kalıcı olan şeyler yapmak istiyorum. İleride müzik yazmaya, beste yapmaya devam edeceğim lakin emekliliğimden evvel kendime biçtiğim 3-4 sene içerisinde bu serileri tamamlayacağız.”
Bu yolda devam etmeliyim
“Ben şimdi 18-19 yaşımda o ansiklopedi ciltlerini okuduktan sonra bir maksat belirledim kendime” diyor Paçacı. O günkü maksadını gerçekleştirmiş olmanın mutluluğuyla anlatıyor: “Ben Belediye Konservatuvarı’na başlayıp da önüme Darülelhan’ın eski notaları tesadüfen geldiği vakit, açıkçası pek bir şey anlamadım. Notayı takip ediyordum fakat eski yazı bilmediğimden kelamları anlamıyordum. Edebiyat mezunu olmadığım için vezinleri çılgın üzere müzikle çalışmıştım. Her şeye karşın ben aklım başımdayken ‘Klasik Türk müziğini ilmen de icra olarak da âlâ öğrenmeliyim ve bunun için de sağlam bir duruşum olmalı’ niyetiyle konservatuvarı tercih ettim. Hem Belediye hem Devlet Konservatuvarı’nı. Benim eğitimim bu tarafta olmalı, geleceğim de bu istikamette devam etmeli kanısıyla şuurlu olarak seçtim.”
Belediye Konservatuvarı arşivinde çalışmaya başladığı devirde Kadıköy’e taşınırken epeyce makûs koşullardan taşınan Darülelhan arşivi ile karşılaşmış. Paçacı, bu arşivi derlemeye istekli olmuş. Erdoğan Köroğlu ve Ruhi Ayangil ile arşivinden arta kalanları düzenlemişler. Lakin arşivin konservatuvarda kalmasına müsaade edilmemiş. Paçacı bahisle ilgili olarak, “Muhtemelen iç çatışmalardan, Ender Eserler Kütüphanesi’ne gönderildi. Lakin güzel ki de gönderilmiş, artık hepsi koruma altında. O kıymetli taş plaklar, kayıtlar kamyonlara kürekle atılmış. Biz bulduğumuzu koruma etmeye çalıştık” diyor. İTÜ Konservatuvarı’nı bitirip de Türk müziği alanında birinci kez yüksek lisans açılınca Paçacı, bu süreçte konservatuvardaki birçok bedelli hocanın yanı sıra Marmara Üniversitesi’nde Prof. Dr. Mustafa Tahralı’nın dersini de almış. 1992 yılında Boğaziçi Üniversitesi’ndeki Türk Müziği Kulübü’nün sanat direktörlüğünü ve Osmanlı Müzik Teorisi hocalığına başlamış. Şimdi bir yıllık bir yüksek lisans öğrencisiyken Rauf Yekta Bey’in “Türk Müziği Nazariyatı” kitabını çevirmeye başlamış. “Şimdi düşünüyorum o gün için çok yüksek bir gaye. Ben aslında devir yayınlarıyla karşılaştırıp, notlamaya da niyetlenmiştim ancak yapmadım. Evlenmiştim, bir iki yerde de ders veriyordum. O beni zorlayacaktı” diyerek anlatıyor o dönemki çalışmalarını.
Devlet Konservatuvarı’nın bir denkliği yoktu
“Belediye Konservatuvarı’na girdim lakin konservatuvarla birlikte yüksekokul diplomam olması lazımdı. Zira babamdan zımnî mühendisliği bırakmıştım lakin bir üniversite mezunu olmam ailemiz için şarttı” diyor Paçacı. Belediye Konservatuvarı’nda verilen Türk müziği eğitiminin bir denkliği yokmuş. O devirde Türk müziği eğitimi veren ve lisans seviyesinde diploma verebilen tek kurum Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’ymış. 1975’te kurulan konservatuvar, evvel Kültür Bakanlığı akabinde İstanbul Teknik Üniversitesi’ne bağlanmış. Paçacı orada kemanı seçerek birinci iki sene Orhan Borar’dan Batı müziği biçiminde keman dersi almış. Akabinde Türk müziğine geçmiş ve Cevdet Çağla’nın talebesi olmuş. “Batı müziğini çok düzgün çalıyordum, beşinci durumu bitirmiştim. Lakin Türk müziğine geçince parmaklarım alışık olmadığı için zevk vermedi. Mezun olduktan sonra bıraktım kemanı” diyor Paçacı. Birebir vakitte Belediye Konservatuvarı’nda da Munir Bey’in yönettiği ve “öğrenciliğimizde hayranlıkla seyrettiğimiz vaktinin tek Türk müziği icra topluluğu” diyerek anlattığı İcra Heyeti imtihanını kazanarak 1983’te bu topluluğa ses sanatkarı olarak girmiş.
“Belediye Konservatuvarı ve 1986’dan itibaren İstanbul Üniversitesi içinde 2011 yılına kadar daima yarı vakitli ve sertifikayla eğitim veren bir statüde kaldı Türk Müziği Kısmı. Benim bütün hocalarım oradan mezundu lakin bir diploma muadeletleri yoktu. Beni aslında en çok mutsuz edip, ateşleyen sorun budur: Hocalarımın mutsuzluğu ve kısmın o değerli eğitime karşın diploma verilmiyor olması” diyor Paçacı. Lakin OMAR’ı kurmasından bir sene öncesinde bu durum değişmiş. Kültür Bakanlığı’nda vazife alan Paçacı’ya İcra Heyeti’ne dönmesi için teklifte bulunulurken, tıpkı vakitte lisans eğitiminin de kelamı verilmiş. O devir idarede Rektör Yardımcısı olan Prof. Dr. Faik Çelik, Paçacı’ya takviye olarak Osmanlı Devri Mukayeseli Müzik Lisans Bölümü’nün açılmasına yardım etmiş. “Sonrasında 2012’de de ben OMAR’ı kurdum. “ diyor.