İSRAİL’de Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin önerdiği yargı ıslahatına karşı protestolar haftalardır aralıksız sürüyor. Hükümetin “yargıyı denetim etmeye çalıştığını” söyleyen aksiyoncular, yolsuzluk suçlamasıyla yargılaması devam eden Netanyahu’nun şahsî çıkarlarının peşinde olduğu görüşünde. Netanyahu hükümetinin yasal değişiklik planı ve buna yönelik reaksiyon, İsrail tarihinin en derin iç siyasi krizlerinden biri olarak görülüyor. Eylemcilere takviye veren İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog da koalisyon hükümetine “değişiklikten vazgeçme” daveti yaptı. Herzog, düzenlemeyi “demokrasinin temellerine yönelik bir tehdit” olarak nitelendirdi.
‘BENZERİ GÖRÜLMEDİ’
Netanyahu’dan evvel başbakanlık koltuğunda oturan Yair Lapid güneydeki Be’er Sheva kentinde yaptığı konuşmada, ülkenin gibisi görülmemiş bir krizle karşı karşıya olduğunu söyledi. Lapid, “Bir terör dalgası bizi vuruyor, ekonomimiz çöküyor, para ülkeden kaçıyor. İran daha dün Suudi Arabistan’la yeni bir mutabakat imzaladı. Lakin bu hükümetin umursadığı tek şey İsrail demokrasisini ezmek” dedi.
EN BÜYÜK PROTESTOLAR
Nüfusu 9 milyonun biraz üzerindeki ülkede geçen cumartesi günü on binlerce kişi sokaktaydı. Protestoları organize edenlere nazaran ülke genelinde 500 bin kişi sokağa çıktı. Kıyı kenti Tel Aviv’deki şova en az 100 bin protestocu katıldı. Protestocuların evvelki haftalarda olduğu üzere, bir miting alanına dönüşen Kaplan Caddesi’ndeki Hükümet Kompleksi önünde toplandı. Kuzeydeki Hayfa kentinde yaklaşık 50 bin, Beersheba kentinde ise 10 bin İsrailli protesto düzenledi. Bunlar, şimdiye kadarki en geniş iştirakli şovlar oldu. Protestolara genelde orta sınıftan kimseler katılırken, nüfusun yaklaşık yüzde 20’sini oluşturan Arap azınlık kendilerine yönelik ayrımcı ve makûs muamele yüzünden büyük ölçüde aksiyonların dışında kaldı. Son aksiyonda de kalabalıklar, evvelkiler üzere değerli bir olay yaşanmadan dağıldı. Sırf Tel Aviv’de polis, çevreyolunda trafiği kapatan üç protestocuyu tutukladı. Perşembe günü yurtdışı seyahatine çıkan Başbakan Netanyahu, yolların protestocular tarafından kapatılması yüzünden havalimanına karayolu ile değil, helikopterle ulaşabilmişti. Netanyahu’nun bu seyahati için hiçbir pilot misyon almak istememiş, uzun uğraş sonucu bir uçuş grubu bulunabilmişti.
YASAMA SÜRECİ DEVAM EDİYOR
Geniş bölümlerin yansısını çeken düzenleme, geçen aralık ayı sonlarında misyona başlayan çok sağcı koalisyonun en kıymetli icraatı. Adalet Bakanı Yariv Levin, değişikliği birinci defa 5 Ocak’ta duyurmuştu. Yeni yasa, yargıçları seçen komitede hükümete daha fazla yetki sağlıyor. İsrail anayasasında yapılacak değişiklikleri iptal etme yetkisini Yüksek Mahkeme’nin elinden alacak. Ayrıyeten, 120 üyeli İsrail parlamentosu Knesset’e 61 oyla Yüksek Mahkeme kararlarını geçersiz kılma yetkisi verecek. Eleştirenler, düzenlemenin istikrar ve denetim sistemini yok edeceğini, gücün başbakanın elinde toplanacağını söylüyor. Adalet Bakanı Levin, ıslahatın temel ögelerinin 2 Nisan’da başlayacak parlamento tatili öncesi kabul edilmesinin hedeflendiğini söyledi. Şu ana dek metnin mecliste birinci çeşit okuması yapıldı, şimdi yasalaşması için önünde uzun bir yol var.
FİLİSTİN’DE ŞİDDET DURMUYOR
Filistin ile İsrail ortasında tansiyon haftalardır yükseliyor. Bölgede, peş peşe yaşanan ölümlü olaylara bir yenisi daha eklendi. İsrail askerleri, Batı Şeria’da silahlı üç Filistinliyi ateş ederek öldürdü. Filistin Sıhhat Bakanlığı, ölen bireylerin kimliklerini Cihad el-Şami (24), Uday el-Şami (22) ve Mohammad Dabeek (18) olarak açıkladı. İsrail ordusunun açıklamasına nazaran, Batı Şeria’da bir ordu denetim noktasına ateş açıldı. Nablus merkezli silahlı küme ise İsrail birliklerinin kendilerine pusu kurduğunu sav etti. Olay sırasında taraflar ortasında çatışma çıktığı belirtildi. İsrail askeri, Filistinliler üzerinden üç adet M-16 tüfeği ve bir tabanca çıktığını açıkladı.
YILBAŞINDAN BERİ 94 CAN KAYBI
Geçen çarşamba Birleşmiş Milletler, İsrail ve Filistinlileri “şiddete gecikmeden son verme” daveti yapmıştı. Açıklamada, “Derhal durdurulması gereken bir şiddet döngüsünün ortasındayız” denildi. 2023 yılının başından bu yana İsrail-Filistin çatışması, silahlı militanlar ve siviller dahil 81 Filistinli yetişkin ve çocuğun vefatına neden oldu. Tıpkı devirde üçü çocuk ve biri polis memuru olmak üzere 13 İsrail vatandaşı öldü.
BAE SİLAH MUTABAKATINI İPTAL ETTİ
BİRLEŞİK Arap Emirlikleri’nin (BAE), İSRAİL Ulusal Güvenlik Bakanı Ben Gvir ile İktisat Bakanı Bezalel Smotrich’in Filistin aksisi sert siyasetleri sebebiyle İsrail ile imzaladığı savunma mutabakatlarını askıya aldığı belirtildi. İsrail basınına nazaran, BAE Veliaht Prensi Muhammed Bin Zayed El Nahyan, İsrailli yetkililere “Netanyahu’nun nitekim denetim ettiği bir hükümete sahip olduğundan emin olana kadar ortak şeyler yapmaktan vazgeçtiğini” bildirdi. Öte yandan Netanyahu’nun ofisinden savın temelsiz olduğu istikametinde açıklama yapıldı. BAE ve İsrail ortasında 2022’de imzalanan savunma işbirliği mutabakatı, İsrail imali gelişmiş hava savunma sistemlerinin satın alımını içeriyor.