Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 5 Ağustos’ta Soçi kentinde bir ortaya gelerek 4 saatlik bir görüşme gerçekleştirmişti. Görüşmenin akabinde ortak bildiri yayınlayan önderlerin aldıkları kararlar, tüm dünyanın gündeminde kalmaya devam ediyor. Londra merkezli The Financial Times Gazetesi’nin, “Türkiye’nin Rusya ile derinleşen bağları nedeniyle Batı başkentlerinden alarm zillerinin yükseldiği” bildirisini vermesinin akabinde bu sefer de Rus medyası Putin ve Erdoğan hakkında çarpıcı bir yoruma sahne oldu.
Rus devlet televizyonu Rossiya-1’deki bir programda konuşan askeri uzman ve gazeteci Igor Korotçenko, yaptığı konuşmada, Rusya’nın ve Putin’in dayanağı olmadan Erdoğan’ın 2023 seçimlerinde talihi olmadığını ima etti. TV programında konuşan askeri uzman, “2023 seçimlerinde Erdoğan’a cumhurbaşkanlığını verecek anahtar Putin’in ellerinde” dedi. Bunları söylerken Türk halkının seçimdeki rolünü dışlamadığını söz eden Korotçenko, “Modern dünyada, Rusya üzere kendi kendine yeten bir güç öteki ülkelerde gerçekleştirilecek seçimleri etkiler” diye konuştu. Televizyon yorumculuğu yapan askeri uzmanın bu kelamları toplumsal medyada epey yankı buldu ve paylaşıldı.
Meanwhile on Russian state TV: military expert claims that the fate of Recep Erdoğan during the upcoming elections in Turkey is in the hands of none other than Russia's Vladimir Putin. The host, State Duma member Evgeny Popov, argues that Russia interferes only in U.S. elections. pic.twitter.com/6iVq99T0zh
— Julia Davis (@JuliaDavisNews) August 6, 2022
2023 seçimlerinin anahtarının Putin’in ellerinde olduğunu söyleyen Korotçenko’nun ne demek istediğini ve bu tezinin neye dayandığını Moskova Üniversitesi’nden Doç. Dr. İkbal Dürre ile konuştuk.
Dürre, Korotçenko’nun siyasi bir tesiri olmadığını tabir ederek onun kelamlarını şu biçimde yorumladı:
‘Muhalefet Rusya için oyun kurmadı’
Seçimler yaklaşırken çalışmalara sürat veren muhalefetin dış siyaset açıklamalarını kıymetlendiren Dürre, “Türkiye’de seçimler yaklaşırken muhalefet, memleketler arası münasebetler konusunda Rusya için bir oyun kurmadı, çalışma yapmadı bir öbür deyişle hafife aldı. Bana sorarsanız muhalefet pragmatik davranmak yerine biraz duygusal davrandı. ‘Batı ile olan münasebetleri negatif etkiler’ diye düşündüler. Bu, Rusya Batı’dan değerli demek değil. Yalnızca Rusya’nın önümüzdeki periyotlarda oynayacağı rol göz önünde tutulmalıydı diye düşünüyorum. Haliyle Putin de AKP iktidarının devamını istiyor. İki başkan yıllardır birlikte çalışıyorlar. İki ülkenin de içinde bulunduğu şartlar göz önüne alındığında Erdoğan da Putin de birbirine muhtaç” sözlerini kullandı.
‘Rusya yeni yatırım ortağı arayışında’
İki önderin birbiriyle olan bağlantısının inanca dayanmadığını yani başka bir sözle “zorunlu bir ilişki” olduğunu belirten Dürre, Erdoğan’ın Batı’dan aradığını bulamadığını bu sebeple Moskova ile olan ilgilerin öne çıktığını söyledi.
Rusya’nın Ukrayna’ya karşı 24 şubatta başlattığı savaştan sonra Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımlarla Türkiye ve Rusya ortasındaki münasebetlerin de değiştiğini vurgulayan Dürre, evvelce “sadece” güç çizgisinin bir ögesi olarak görülen Türkiye’nin bundan bu türlü Moskova için tıpkı vakitte bir ticaret çizgisi olmaya başladığının da unutulmaması gerektiğini söz etti. Dürre, savaşın birçok dengeyi değiştirdiğini Rusya’nın yaptırımlar nedeniyle kaybettiği yabancı ortakların yerine yenilerini koyma arayışında olduğunu da hatırlattı. Soçi görüşmesi akabinde değişen istikrarlara de dikkat çeken Dürre, “Ukrayna krizi diğer imkanlar da yaratıyor örneğin Rusya çok önemli bir ambargo altında bu ona Türkiye ile yeni ticari alanlar açtı. Otomobil üretimi üzere düşünün yalnızca örnek veriyorum… Moskova, kaybettiği ortakların yerini alacak yeni isimler arıyor” dedi.
‘Akkuyu şemsiyesi altında Rusya’dan kaynak transferi var’
Mersin’de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde Rusya tarafı, Türkiye’den IC İçtaş şirketiyle mühendislik, satın alma ve inşaat mukavelesini 26 Temmuz’da feshetmişti. Bu gelişmelerden sonra oldukça tartışma konusu olan ve Akkuyu’da Türk şirketlerinin tesirinin azaltılmak istendiği formunda yorumlanan mevzuya da değinen Dürre, burada “Akkuyu şemsiyesi altında bir kaynak aktarımı” olduğunu söz ederek Merkez Bankası’ndaki rezerv artışına dikkat çekti.
Dürre şunları söyledi: “Son günlerde Türkiye’ye Rusya’dan Akkuyu şemsiyesi altında bir kaynak transferi gerçekleşti. Bu paranın gündeme gelmesinin çabucak akabinde ise Merkez Bankası rezervlerinde 2 milyar 940 milyon dolarlık artış vardı. Bu daha da artacaktır zira Rusya her ne kadar son vakitlerde Batı ambargolarına maruz kalsa da güçten kazandığı önemli bir döviz birikimi var. Öbür ülkelere yatırım bahtı azaldığı için bu nedenle Türkiye’yi yeni bir kapı üzere görüyor. O sebeple bir sürü para gelecek bunun hepsi Akkuyu için kullanılmayacak.”
‘Suriye’ye yönelik büyük bir operasyon beklemiyorum’
Türkiye’nin son haftalarda sıkça lisana getirdiği mümkün Suriye operasyonu konusunda Soçi’deki 4 saatlik görüşme sonrasında ne üzere bir gelişme yaşanmasını beklediğini sorduğumuz Dürre, iki ülkenin de önceliğinin ticari bir rotaya yanlışsız evrildiğini belirterek, “Suriye konusunda Türkiye’den istediğini alamayan Rusya açığını ticari hususlarla kapatma eğiliminde. İkili alakalar askeri mevzulardan fazla daha çok iktisat eksenine yerleşmiş durumda. Koşullar böyleyken iki ülke de ekonomik bağlantıları artırmaya çalışırken Suriye’ye yönelik büyük bir operasyon olacağını düşünmüyorum” diye konuştu.
‘Tahıl koridoru uygun işlerse…’
22 Temmuz’da İstanbul’da atılan imzalar sonrasında Türkiye uyumuyla devam eden tahıl sevkiyatlarına da değinen Dürre, “Rusya için tahıl krizinin aşılmasında Türkiye değerli bir rol oynadı. Ankara’nın buradaki rolü olmasa tahminen de bu sorun aşılamayacaktı. Bu sistem hoş işlerse Rusya bunu kendi tahıl, gübre, demir, çelik ve gibisi eserlerini satmak için kullanacak. Türkiye burada Rusya için aracı rolü oynuyor ve bu projeyle bir arada batı ile ortasında aracı olacak Erdoğan’la ekonomik ve siyasi alakaları riske etmek istemez” dedi.
Hatırlatma notu: Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, İran’daki üçlü tepenin akabinde tahıl sevkiyatı muahedesi imza merasimi öncesi kıymetli açıklamalarda bulunmuştu. Putin, “Rus tahılının tedarikiyle ilgili tüm kısıtlamaların kaldırıldığında 50 milyon ton ihracatına hazır olduklarını” vurguladı. Rusya’nın mevzu hakkındaki yaklaşımını anlatan Putin, “Şöyle ki Ukrayna tahılının ihracına yardımcı olacağız fakat Rus tahılının tedarikiyle ilgili tüm kısıtlamaların kaldırılacağı gerçeğinden hareket ediyoruz. Şimdiye kadar kimseden itiraz gelmedi. Amerikan ortaklarımızdan dahil. Bakalım bundan ne çıkacak” tabirlerini kullanmıştı.