Cumhurbaşkanı Sisi’nin ilan ettiği ve Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) dışındaki tüm kesitleri kapsayan ulusal diyalog sürecinin birinci toplantısı 5 Temmuz’da, ikincisi 19 Temmuz’da Kahire’de yapıldı.
Resmi datalara nazaran, bu süreçte ulusal diyalog süreciyle ilgili 100 bine yakın müracaat oldu.
Mısırlı aktivistlerden Vail Guneym de yurt dışında geçirdiği 9 yıllık sürgünün akabinde 10 Eylül’de ülkeye döndü. Mısırlı bir öteki bir muhalif isim, liberal akademisyen Amr Hamzavi de yaklaşık 2 ay evvel ülkeye dönenlerden biri oldu.
Yıllar sonra ülkeye dönen Guneym ve Hamzavi’nin, Mısır’a ulaştıktan sonra rastgele bir gözaltı yahut suçlama üzere süreçlere maruz kalmamaları, hem yurt dışındaki muhaliflerin ülkelerine dönmelerini hem de hür kalan tutukların sayısında artış beklentilerini artırdı.
Öte yandan Mısır Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi uğraşlarıyla ulusal diyalog sürecinin başladığı günden bu yana ortalarında aktivist ve siyasi tutukluların da bulunduğu 243 kişinin hür bırakıldığı belirtildi.
Yönetime yakınlığıyla bilinen Muhammed Enver Sadat liderliğindeki Islah ve Kalkınma Partisi, yurt dışındaki muhaliflerin “güvenli dönüşü” için 17 Eylül’de önerdiği teşebbüsün de idare tarafından olumlu karşılandığı bildirdi.
Ülkedeki ulusal diyalog sürecinden sonra sunulan teklif, yurt dışında yaşayan Mısırlı muhaliflerin döndükten sonra rastgele bir sürece tabi tutulmamaları için “hakkında soruşturma-dava olmamasının yanı sıra şiddet olaylarına karışmamış olmak ve yasaklı örgütlerden birine mensup olmama” şartlarını içeriyor.
Yönetim muhaliflerin yurda dönüşünü olumlu karşılıyor
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Mısırlı analist ve akademisyen Hayri Ömer, dışarıdaki muhaliflerin yurda dönüşleri konusunda idarenin olumlu yaklaşımlarına dikkati çekerek, “Bu da geri döneceklerin sayısında artış beklentilerini oluşturuyor.” dedi.
İçerde yahut dışarıdaki muhaliflerle idare ortasındaki bağlantıların gözden geçirilme sürecine girildiği ülkelerde tarafların tavırlarında yumuşama yaşanabildiğine dikkati çeken Ömer, Mısır’da da ülkeye dönen muhaliflerin siyaset alanındaki rekabete orta verdiklerinin görüldüğünü aktararak, “Durum bu halde devam ederse, öbürleri için de açılım fırsatı olur.” değerlendirmesinde bulundu.
Yurda dönen Mısırlılar ortasında Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) üyelerinin olmadığını söz eden Ömer, lakin kimilerin “bireysel şekilde” dönebileceğini lisana getirdi.
“Muhammed Enver Sadat’ın muhaliflerin inançlı dönüşüyle ilgili önerisi de Mısır devletinin yurt dışındaki aktivistlerin sıkıntısına tahlil bulma tarafında bir açılımdır.” diyen Ömer, Sadat’ın idare tarafından da olumlu karşılandığını duyurduğu teklifin zamanlamasına da dikkati çekti.
Ömer, ulusal diyalog toplantılarının gerçekleştiği bir periyotta duyurulan teklifle yurt dışındaki Mısırlı muhaliflere yurda dönme tarafında daha da itimat verebildiğini kaydetti.
Muhaliflerin dönüşü üretimci Halid Yusuf’la başlamıştı
Yurt dışındaki Mısırlı muhaliflerin ülkelerine dönüşünün, sinema imalcisi Halid Yusuf’un Mart 2021’de Fransa’dan ülkeye gelmesiyle başladığı belirtiliyor
Yusuf, idareye yakınlığıyla bilinen program sunucusu Amr Edib’in canlı yayında kendisine yönelik davetinden sonra Mısır’a dönmüştü.
Mısır yargı kaynakları da Edib’in davetinden sonra muhalif Halid Yusuf hakkında rastgele bir soruşturma ve dava konusunun olmadığını teyit etmişti.
Mısır idaresini sık sık yabancı medya kuruluşlarında eleştiren liberal Yasir el-Hevari de Yusuf’tan yaklaşık 6 ay sonra ülkeye dönmüş ve toplumsal medya hesabından rastgele bir türel sürece tabi tutulmadığını duyurmuştu.
Temmuz 2022’de de ülkeye dönen liberal akademisyen Amr Hamzavi ise bir televizyon kanalında dönüş sevincini yaşadığını belirtmiş, başlatılan ulusal diyalog sürecinin Mısır’da muhtaçlık duyulan siyasi açılım için kullanılmasını umduğunun altını çizmişti.
Vail Guneym’in 10 Eylül’de ülkesine dönüşünün akabinde Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi üyeleri Tarık el-Avadi, Twitter hesabından Guneym için “hoş geldin” iletisi paylaşarak, “Yakında daha çok dönecek bireyleri bekleyin. Vatan herkese yetiyor.” sözlerini kullanmıştı.
Hukukçu Necad el-Beri de Facebook hesabından yaptığı açıklamada, “Hamzavi’den sonra Vail Guneym’in Mısır’a geri gelmesi, sürgündeki Mısırlılar konusunun çözülmeye yanlışsız yol alacağını gösteriyor.” değerlendirmesinde bulunmuştu.