Bakan Bilgin’in açıklaması ile emeklilikte yaşa takılanların sıkıntısının tahlili için formüller de sınırlanmış oldu.
Hürriyet muharriri Noyan Doğan, bugünkü yazısında EYT için masadaki tek formülü kaleme aldı. Bakan Bilgin’in ‘bunlar hakikat değil’ dediği Hollanda, Almanya formüllerine kısaca değinen Doğan, “Finlandiya, Almanya modellerinin bize uymayacağını belirtmiştim. Nedir bu modeller? Genelinde, EYT’lilere her yıl emekli aylıklarından muhakkak oranda indirim yapılarak, emeklilik hakkı verilmesi ki, bu uygulamayı Finlandiya yapmış. Lakin Finlandiya’da bu formda emekli olanların sonradan emekli maaşlarında güzelleştirme yapılmış, maaşlar yükseltilmiş. Bugün ise Finlandiya üzere Avrupa ülkelerinin birçoklarında emeklilik yaşı 62 ila 65’lerde. Şunu da belirteyim, örneğin, Finlandiya’da en düşük emekli aylığı 1200-1500 avro ortasında değişiyor ve bu maaşı alanlar geçinmekte zorlanıyor” dedi.
Noyan Doğan’ın yazısı şöyle:
“Kısaca kimlerin emeklilikte yaşa takıldığına da değineyim. Birinci sigortalı olduğu tarih 1999 yılının eylül ayından evvel olanlar emeklilikte yaşa takılıyorlar. Bu tarihten evvel sigortalıların emekli olabilmeleri için bayan çalışanların 20 yıllık sigortalılık mühleti ve 5 bin gün prim ödemiş olması gerekiyordu. Erkek çalışanların ise 25 yıllık sigortalılık mühleti ve 5 bin gün prim ödemiş olması emeklilik için kafiydi ve her iki kesim için de yaş kuralı aranmıyordu. Lakin 1999’un eylül ayında toplumsal güvenlik sisteminde yapılan değişiklikle sigortalılık mühleti ve prim gün sayısına ek olarak emeklilik için bir de yaş kaidesi getirildi. Emekli olabilmek için emeklilik yaşı kademeli olarak bayanlar için 58, erkek çalışanlar içinse 60’a çekildi ve prim gün sayısı da 7 bin güne çıkarıldı. İşte bundan sonra da bu bireyler çalışma yılını ve prim gün sayısını doldursalar da emeklilikte yaşa takıldılar. Düzenlemenin başlarında bu durumdan etkilenenlerin sayısı azdı lakin vakit geçtikçe prim gün sayısını doldurup da emekli olamayanların sayısı artınca sorun haline geldi.
SAYILARI 1 MİLYON
Kaç kişi emeklilikte yaşa takılıyor sorusunun tek bir yanıtı yok. Tüm yaşa takılanların sayısı 6.5 milyon kişi civarında. Lakin 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenen, emekli olacakken getirilen yaş koşulu nedeniyle emekli olamayanların sayısı ise bir milyon civarında ki, geçmiş yıllarda bu sayı daha da fazlaydı ve vakit içinde bu bireylerin bir kısmı yaşı da doldurup emekli oldular. Aslında geçtiğimiz yıllarda EYT’lilere yönelik yapılmış maliyet hesapları da var. Şayet, bu bir milyon bireye çabucak emeklilik hakkı tanınırsa, bunun maliyetinin yıllık 10-15 milyar lira civarında olacağı varsayım ediliyor.
2023’ÜN BAŞINI BEKLEYİN
Gelelim, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in son açıklaması üzerine, EYT’lilere yönelik masadaki formüle. Anlaşılıyor ki, Avrupa ülkelerinde uygulanan model masada değil. EYT’lilerin, emekli aylıklarında belli indirime gidilerek, emeklilik hakkı ya da yaş kuralında indirim yapılması da gündemden kalkmış durumda. Tüm emeklilikte yaşa takılanlar için belli prim gün sayısını tamamlayanların yaşa ve çalışma yılına bakılmadan emekli edilmesi de artık formüller ortasında değil.
Masadaki tek formül denilen de 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısını ve çalışma yılını dolduran ve yalnızca yaşa takılanlara yönelik bir düzenlemeyi içermesi. 1999’daki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısı ya da çalışma yılını doldurmayanlara borçlanma hakkı tanınacak mı? Bu da formüller ortasında yer alıyor lakin açıkçası ben pek ihtimal vermiyorum. Neden derseniz, prim gün sayısını ve çalışma yılını doldurup da bir gecede getirilen yaş koşulu nedeniyle emekli olamayanlar, asıl mağdur kesim. Düzenleme ne vakit olacak sorusunun karşılığını ise Bakan Alım, verdi; 2023’ün başında.”