Orhan Pamuk için Kültür Bakanlığı 129 sefer para vermiş. Ahmet Ümit için 61 kez… Öteki şahıslar da bol bol nasiplenmiş. Çok muhakkak bir ağın müellifleri. Ortak özellikleri her fırsatta Türkiye tersi konuşmaları, PKK ve HDP yanlısı bildirilere imza atmaları. Büyük çoğunluğu “yetmez fakat evet”çi.
Oya Baydar için 36 sefer, Ayfer Tunç 34, Elif Şafak 26, Burhan Sönmez 24, Perihan Mağden 17, Aslı Erdoğan için 12, vb…
Konu TEDA Projesi. Kültür Bakanlığı güya Türk edebiyatını, Türkçeyi dışa tanıtmak için 2005 yılından bu yana yabancı yayınevlerine takviye sağlıyor. Parayı aslında yayınevi alıyor, müellife yüklü bir telif ödüyor. İşi bedavaya getiriyor, sonraki baskılarda kârdan müellife vermeye devam ediyor. Muharrir yalnızca hiç yoktan para kazanmıyor, kitapları bu sayede daha çok satıyor, daha çok basılıyor. Daha ünlü oluyor, Türkiye aykırılığını daha bir güçlü icra ediyor.
PARALAR NEDEN VERİLİYOR
Peki AKP bunu neden yapıyor? Öncesinde tablo ve neden çok netti… Bunlar Batıcı müellifler, PKK sempatizanı muharrirler. AKP ve ABD, Liberaller, FETÖ, HDP’ciler bir ve bütündü, bunları birbirinden ayırt etmek nitekim güçtü. Zihinleri ele geçirmek, okumuşları teslim almak için büyük bir kampanya başlatılmıştı. Bu kampanyayı bilhassa FETÖ örgütlüyordu. Kendilerine biat edenler her istikametten destekleniyor, medyada reklamı yapılıyor, çok sattırılıyordu. Biat etmeyenler her yolla öteleniyor, gömülüyordu.
TEDA projesi de bu kampanyanın değerli bir ayağıydı. Şimdinin güya sol, güya keskin muhalif liberal müellifleri bu pastadan kabaca yüzde 90 oranında hisse alıyordu. Buraya kadar olağan de… 2016’da AKP ile ötekiler ortasında ayrışma başladıktan günümüze kadar da Kültür Bakanlığı halini devam ettiriyor. Birilerinin az buçuk uyanmasıyla ve muhtemelen bu projeden en çok yararlanan İskender Pala üzere şahsiyetlerin daha bir öne çıkmasıyla son birkaç yılda oran “sağcılar” lehine biraz değişmiş. Projecilerin büsbütün unuttuğu Peyami Safa ve kimi muharrirler yer bulmaya başlamış. Lakin Türkiye düşmanı liberallere para akıtma hala süratle devam ediyor.
Şimdi ebediyen şeytandan yana olanlar kimi itirazlar lisana getirebilir. Yabancı yayınevleri bu muharrirler için başvurmuşsa ve bunlar da ülkenin tanınan yazarlarıysa kültür bakanlığı neden para vermesin. Evvel şu: Neden versin? Kültür Bakanlığı ülke düşmanlarını beslemek zorunda mı? Ayrıyeten bu yayınevleri neden bu muharrirler için müracaat yapıyor? Zira şunu on yıllardır yeterli biliyoruz ki, bu muharrirler tıpkı şebekenin insanlarıdır, çabucak hepsi ajanslarla, menajerlerle çalışır, birebir medya kuruluşları, birebir siyasi çevrelerin üyeleridir… Yurt dışı kontakları kendileri kurar, daha doğrusu birçok defa yurt dışı onlarla ilişki kurar ve bu sıradan 5. kol faaliyetinin günlük işleyişidir. Aslında işin lobicilikle yürüdüğü edebiyatımızın asıl pahaları olan bunlardan çok daha kıymetli merhum müelliflerin bu projede haksızlığa uğramasından muhakkaktır. Haksızlığa uğrayan aslında onlar değil, Türkiye ve Türk edebiyatıdır.
BU MÜELLİFLER NEDEN YOK
Ve esasen olay şebeke faaliyeti değilse, diğer kimi muharrirler niçin yok? Nihat Genç, Aytekin Yılmaz, Ahmet Yıldız, Haldun Çubukçu, Hüsnü Arkan niçin yok? Rahatlıkla öbür 10 isim sayabilirim, bu yukardakilerin birçoklarından uygun yazan… Ben niçin yokum? Niçin olmadığım belirli. Yazarlığa başladığımdan beri bu edebiyat çeteciliğine muhalefet ediyorum. Hiçbir vakit PKK’yı desteklemedim. AKP’yi de desteklemedim. 2008 Frankfurt Kitap Fuarı’nda Türkiye onur konuğuydu. Bu fuara iktidar ve ismi geçen muharrirler büyük değer veriyordu. Dışa açılan bağların birçoğu aslında orada kuruldu. Kültür Bakanlığı davet etti, ben projenin yanlış içeriğini gördüğüm için reddettim. Besleme o tarihten evvel başlamıştı, ondan sonra artarak sürdü. Beslenmeyi reddettim. O yüzden TEDA’nın detaylarını da daha bir hafta evvel öğrendim, ve artık yazıyorum.
Evet, Türk edebiyatına yapılan saygısızlık yaşamayan müelliflerin, en kıymetli yapıtlarımızın hiçe sayılmasıyla en nahoş noktasına varıyor. Fethi Naci niçin yok? Onun birçok yapıtı, örneğin “Yüzyılın 100 Romanı” neden yok? Sebebi belirli. Yabancılar bu kitabı okurlarsa bu yeni çevrilenlerin ne kadar vasat kaçtığını fark edebilirler. Türk şiiri aslında doğranmış: Nazım Hikmet ve birkaç oburu dışında Tevfik Fikret, Orhan Veli başta birçok yaşayan, yaşamayan şairi es geçmişler. Eski müelliflerden Nahit Sırrı Örik, Hasan İzzettin, Oktay Akbal, Çetin Altan, İrfan Yalçın, Erhan Bener ve öbür birçokları atlanmış.
Ama birtakım eski eserler de çevrilmiş. Doğruya doğru… Şu ana kadar çevrilip para sayılan 2854 eser ortasında çok bedelli kitaplarımız da var… Evet, örneğin Atatürk’ün Nutuk’u… 1 adet Arnavutluk için basılmış. Yok değil. Var. Hepsi var arkadaşlar, burada bir haksızlık yokmuş… Kutadgu Bilig 1 defa basılmış Makedonya’ya yollanmış. Divanı Lügatit Türk de var. 1 tane. Var mı var… Attila İlhan bile var, ne konuşuyorsunuz… 1 tane. Mahmut Şevket Esendal 1, Yusuf Atılgan 6, Hüseyin Rahmi 8, Mithat Cemal Kuntay 1, Yakup Kadri 6, Yaşar Kemal 8, Sait Faik 9, Cemil Meriç 1, Mesnevi 3, Mehmet Uzun 1, Kemal Tahir 1… Allah uzun ömür versin, yaşayan büyük müellifimiz Hande Altaylı ise 11… Artık hâlâ burada bir kulis yok mu diyorsunuz?
HANGİ YAYINEVLERİ VAR
Yayınevlerine kısaca bir göz atalım: Dayanak alan yoksul yayınevleri, Batı Avrupa, ABD’den kabaca yüzde 25, Asya’dan yüzde 29, Öteki Avrupa ülkelerinden yüzde 44 oranında. Publishing House De Geus BV, Hollanda yayınevi, Elif gelinin, Ayşe Kulin ve Yaşar Kemal’in yapıtları için bağış almış. Marion Boyarsadlı zavallı bütçeli dev İngiliz yayın kuruluşu Elif Shafak ve Latife Tekin üstüne uzmanlaşmış. Arnavutluk’tan Fan Noli, Ukrayna’dan Folio, Azerbaycan’dan Qanun, Bosna’dan Buybook sıcak paranın kokusunu almışlar, liberal yazarlarımıza, daima birebir şahıslara sıcak teveccüh göstermişler. Almanya’dan Orlando, ünlü müellif menajeri, Taraf muharriri Barbaros Altuğ’la çalışıyor. Katliam kabahatinden karar giymiş Pınar Selek kızımızın kitabı için takviye almış. Selek öteki kitapları için 2 takviye daha almış. Batı’ya parmak kaldıran müellif kesilmiş başımıza. Fransa’dan Edition Gallimard Nazilerle işbirliği yapan bir ünlü yayın meskeni. Paraya sıkışmışlar, Türkiye Hızır üzere yetişmiş, Zülfü beyefendi ve Orhan beyin kitaplarını bastırmış.
Peki ya nitelik? Para işinin tartışması bitmez de, nitelikliyse şayet bunlar, “yiyorlar fakat yazıyorlar” diyebiliriz… Kâfi ki ülkeyi hoş temsil etsinler. Heyhat, o da yok. Bu tayfanın en düzgünü yeniden Orhan Pamuk’tur. Ona “Büyük Ortadoğu Projesi” çerçevesinde NOBEL bile verdiler. Daha bu dinamiti patlatmadan onun vasat ve karşıdevrimci bir müellif olduğunu anlatıyorduk. Pek çok değerli edebiyatçı da o vakit birebir görüşteydi. Nitekim bu türlü, balık hafıza unuttu gitti. Ancak esasen NOBEL bunun için verildi. Rüzgar bilakis döndü. O denli bir yellenmeye maruz kaldılar ki daha evvel onu yerden yere vuranlar dayanamadı, uyandıklarında kendilerini HDP’ci ve Pamukçu buldular. Yukardaki liste bu dönüşümün küçük bir yansımasıdır. Para, ün kuyruğunda kaç hoş bayanlar hoş erkekler o hoş dolarlara bindiler, ülke vicdanından çekip gittiler.
Türkiye’nin gelmiş geçmiş en kıymetli eleştirmeni Fethi Naci, Pamuk beyin birinci yapıtlarını beğeniyordu. Ancak daha sonra ona önemli tenkitler getirmeye başladı. Pamuk’un siyasal planlarını birinci teşhir edenlerden biri Ahmet Taner Kışlalı’ydı ve bu aydınımız zati bu istikametteki ihtarları sonucu öldürüldü. Cengiz Gündoğdu, Tahsin Yücel, Pamuk’un edebi “tırıllığını” sağlam temellerle birinci gösterenlerdendi. Sonradan İlber beyefendi de Pamuk beyin yüzeysel tarih bilgisini komik yanılgılarıyla ortaya koydu. Pamuk’un önemli intihallerinden birini Ahmet Yıldız ta 1998 yılında belgeledi. Bu hususlarda örnekli, delilli öteki yazanlar da oldu, hepsini sayamıyorum.
ASLAN HİSSESİ İLBER ORTAYLI’YA
Laf İlber beyefendiye gelmişken… Onun kitapları için de 34 kere para ödenmiş. Proje kapsamında az sayıda kuramsal kitaba dayanak verilmiş, aslan hissesini İlber Ortaylı kapmış. Demek ki Türkiye’de ondan öbür tarihçi yokmuş. İktidara yaptığı onca hizmetten sonra Cumhurbaşkanlığı mükafatını alması da, mali dayanaklar de hakkıdır, helaldir. Yalnız burada tuhaf olan şey, geniş bir cumhuriyetçi, Atatürkçü muhalif bölümün orta sıra ettiği birkaç kelamdan dolayı onu Atatürkçü ve muhalif sanmasıdır. Fethullah Gülen’e tekraren övgüler düzmüş, onun projelerinde çalışmış ve bundan da pişman olmamış biridir. Atatürk düşmanlarıyla onları överek kitaplar çıkarmıştır. Ancak beni bunlardan çok Atatürk’ün lisan ve tarih tezi için, Güneş – Lisan Kuramı için “bilimsel değildir” demesi ilgilendiriyor. Hiçbir bahiste hiçbir özgün fikri bulunmayan bu bilim adamımız TV kanallarında tek kale maç yapmaktan Atatürk’ün lisan ve tarihte neden bilimsel düşünmediğini iki paragraf yazamamıştır. Ölünceye kadar da yazamaz, zira onların biliminin hududu budur, bilim demek onlar için tartışma kapatmak, bilgi karartmak demektir.
Ben İlber beyefendi, Orhan beyefendi, yukardaki güruh için “iktidardaki muhalefet” diyorum ki, bu kavram için bundan düzgün örnekleme getirilemez. Teorik yapıtlara pek az yer verilmiş, birçoklarını da İlber beyefendi kapmış dedik. Meğer bu projenin ortasına (hiç yakınlaşamadık ama) Yalçın Küçük ve yapıtları ne kadar hoş yakışırdı. Şebeke, Tekeliyet, Tenkit, Kir… ortalara serpiştirilse ne hoş süslerdi panayırı, ne âlâ teşhir ederdi malum lobiyi. O yok, Ziya Gökalp bile yok, Hikmet Kıvılcımlı yok, “Osmanlı Tarihinin Maddesi” yok, Türkiye’de özgün fikir üretmiş, üreten hiç kimse yok.
Peki ne kadar para ödeniyor? Medyada hakikat dürüst haber bulmak çok sıkıntı, güya devlet sırrı… Saklanıyor. Bulabildiklerimden en sağlamı 2018 tarihli TRT haberi. Oradan hesapladığıma nazaran kitap başı 15 binin üstünde bir sayı. Bugünün parasıyla 41 bin…
Aynı tezgah Kültür Bakanlığı aracılığıyla sinema bölümünde de devam ediyor. 40 yıldır PKK savaşı veriyoruz, bu hususta tek bir önemli sinema yok. Türkiye’yi kötüleyen sinemalar bol ve devlet bunları paraya boğuyor. Sinemamız, bırakın PKK’yı önemli hiçbir probleme eğilmiyor. Yoz, liberal bir bölümün karanlık hallerini anlatan sinemalara dış dayanak aslında bol, bizim hükumet de onlarla yarışıyor. Eski Kültür Bakanı Becerikli Ünal’ın bir açıklaması: “2014 yılında 100’üncü yılını kutladığımız sinemamızın, ülkemiz kültürel ve ekonomik hayatına katkıları her geçen gün artıyor. Bu kapsamda 2015 yılında; 49 uzun metraj kurgu sinema üretim projesine 22 milyon lira, 63 belgesel sinema imal projesine 3 milyon lira, 66 senaryo yazım projesine 714 bin lira, 69 kısa sinema imal projesine 680 bin lira, 7 animasyon sinema imal projesine 139 bin lira…”
Ulusal bir sanat, yurtsever bir edebiyat ve sinema istemek çok mu ayıp?
Kaan Arslanoğlu