ANKARA – CHP, UYGUN Parti, Saadet Partisi, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’nin oluşturduğu Millet İttifakı, üzerinde altı ayı aşkın müddettir çalışılan ‘Ortak Siyasetler Mutabakat Metni’ni kamuoyuna deklare etti. Yargıdan sıhhate, eğitimden ulaşıma, etraf siyasetlerinden kültür sanata kadar birçok başlıkta vaatler ve projeler içeren mutabakat metnini eksik bulanlar da yerinde bulanlar da vardı.
Siyaset bilimci ve araştırmacılara nazaran ortak metin son devir muhalefette görünen “dağınık hali”, bir ortada manzarasına çevirecek nitelikte. Vaatlerin seçmene çok âlâ bir formda anlatılması gerektiğini belirten uzmanlar tek başına seçim beyannamelerinin seçim kazandırmadığı ihtarında da bulundu. Kürt sorunu ve İstanbul Sözleşmesi’ne açıkça metinde değinilmediği tenkitlerini de kıymetlendiren araştırmacılara nazaran Kürt sıkıntısının hakikatine temas edildi.
‘VAATLER SEÇMENE ÇOK NET ANLATILMALI’
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun’a nazaran Altılı Masa’nın geçtiğimiz aylarda açıkladığı ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ metni altı partinin iş birliğinde nasıl bir seçim bildirgesi ve hükümet programı açıklayabileceğinin işaretini vermişti.
Ortak Mutabakat metniyle Türkiye’nin mevcut meselelerine siyasal ve yönetimsel açıdan çok geniş kapsamlı bakıldığını söz eden Tosun, “Bu program iktidara geldikleri takdirde uygulanırsa, kampanya sürecinde seçmenin karşısına çıktıklarında çok âlâ anlatılırsa bence Türkiye’yi dar koridordan çıkarabilecek bir beyannamedir. Bu vaatler seçmene çok net anlatılmalı. Projelerin daha da çeşitlenmesi ve iktidara gelmeleri durumunda uygulamaları gerekiyor” diye konuştu.
. ‘DENGE GÖZETİLMİŞ, İHTİYATLI GİDİLMİŞ’
İstanbul Sözleşmesi’nin Millet İttifakı’nın metninde açık biçimde yer almaması bilhassa toplumsal medyada reaksiyonla karşılandı. Milletlerarası mukavelelerden çıkılması kararının Meclis yetkisinde olması vaadinin bu eleştiriyi karşıladığını belirten Tosun, “Altı parti ortasında birazcık istikrar de gözetilmiş ve ihtiyatlı gidilmiş. O seçmen tabanının direkt ürkütülmesin diye bu yapılmış” dedi ve metne getirilen tenkitlere dair şunları kaydetti:
“İnsan hakları ve demokrasiyle ilgili kimi tenkitler yapılıyor. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem metni âlâ okunduğunda bilhassa burada görünmeyen konular orada mevcut. Ben eksiklik olarak değerlendirmiyorum.”
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun ‘SEÇİM BEYANNAMELERİNİN TEK BAŞINA SEÇİM KAZANDIRMA TESİRİ YOK’
Siyaset Bilimci Tosun’a nazaran Millet İttifakı’nın seçim sürecinde ortaya koyduğu bu vaatleri seçmene güzel anlatması gerekiyor. Dünyadaki “seçim bildirgeleri seçim kazandırır mı” çalışmalarını hatırlatan Tosun, “Seçim beyannamelerinin tek başına seçim kazandırma tesiri yok” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Beyannameler, bilhassa belli siyasi partilere ait bir kararsızlık varsa bu kararsızlığı giderecek bir kamusal imaj yaratabiliyor. Seçim bildirgeleri nötr algıyı büsbütün, negatif algıyı ise kısmen değiştirme potansiyeline sahip. Doğal bunun kampanya sürecinde seçmene nasıl anlatılacağı, toplumun farklı bölümlerine yönelik teklif ve vaatleri kimin nasıl anlatacağı çok değerli. Bu bildirgenin kesinlikle gaye kitleye, hem hissi hem de çıkar manasında daha yakın aktörler tarafından anlatılması gerekir. Gaye kitlenin altı başkan ve cumhurbaşkanı adayı tarafından paylaşılması gerekiyor. Bu iletilerin nasıl aktarılacağına dair sistem belirlenmeli. Bence bu beyannamede vaatler ve projeler bir ortada. Bunun içerisinden projelerin çekilip buna yoğunlaşılması ve neden hayata geçirilmesinin âlâ anlatılması gerekiyor.”
‘DAĞINIK HAL MUTABAKATLA BİRLİKTE BİR ORTADA İMGESİ VERECEK’
Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) Lideri ve Aksoy Araştırma Kurucusu Ertan Aksoy’a nazaran Millet İttifakı’nın metni geride kalan süreyi verimli kıymetlendirdi. Altılı Masa’nın üzerinde “vaatlerinizi açıklayın” baskısı olduğunu ve bunu “iyi göğüslediklerini belirten Aksoy, “En ufak ayrıntısına kadar çalışılmış bir mutabakat var. Bundan sonrasının daha kolay olacağını düşünüyorum. Geri kalan süreçte salt bu mutabakatı anlatsalar daha süratli yol alabilirler. Son periyot muhalefette görünen dağınık hal bu mutabakatla birlikte daha bir ortada imgesi verecek. Hatta yakın gelecekteki dağınık görünme ihtimalini de ortadan kaldırdı ve muhalefet bu iştirakleri anlatacaktır. Bu anlatımlar da sonuç aldıracaktır” diye konuştu.
‘İDEAL OLAN KÜRT SORUNU ÜZERE BÜYÜK MESELELERDE ANLAŞARAK METNE DÖKMELERİYDİ’
Millet İttifakı’nın mutabakat metninde kimi hususlara değinmediği tenkitlerini de pahalandıran Aksoy, “İlk andan itibaren minimum müştereklerde bir ortaya gelmişlerdi. Mevzuyu minimum müştereklerden ele alırsak çok fazla bahis başlıklarında anlaştıklarını görüyoruz” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
Toplumsal Demokrasi Vakfı (SODEV) Lideri ve Aksoy Araştırma Kurucusu Ertan Aksoy “Altılı Masa’nın mevcut tüm sıkıntılarda muahedeleri çok gerçekçi değildi. Ülkü olanda hem fikiriz lakin gerçek olanı da önümüze almamız gerekiyor. Ülkü olan, başta Kürt sorunu, İstanbul Mukavelesi üzere büyük meselelerde büsbütün anlaşarak ve metne dökerek çıkmalarıydı. Ancak birbirine benzemeyen çok partili hayata geçildiğinden bu yana rakip olan ideolojiler bugün bir ortaya gelerek demokrasi alt paydasında birleşmeye çalışıyor. Kendi gerçeğinden bakınca şu anki hal anlaşılır. Olasıdır ki bundan sonraki kademede, bir iktidar değişikliğinde, misyona gelen cumhurbaşkanına ve iktidarın en büyük ortağı olan partinin inisiyatifine bu cins bahisler bırakılacaktır. Bu çeşit güç bahislerin adayın inisiyatifinde olması anlaşılır.”
‘3 BİNE YAKIN VAADİ ANLATMAK GERÇEKÇİ DEĞİL’
Millet İttifakı’nın açıkladığı seçim beyannamesinin seçmenlere tesiri de merak edilen bir öteki başlık. İttifakın vaatlerinin seçmenleri direkt etkileme potansiyelinin çok yüksek olduğunu söz eden Aksoy, “Ama bunun kadar belirleyici olan bir öbür şey daha var. Muhalefet buna bağlı kalacak mı? En çok öne çıkan başlıkları tespit edip onları gündemde tutabilecek mi? 3 bine yakın vaadi anlatmak gerçekçi değil. Âlâ seçilmiş vaatleri anlatıp iktidarı da savunmaya düşürebilirse rahatlıkla sonuç alacaktır. Fakat muhalefet bunu yapamazsa çok gerçekçi değil” sözlerini kaydetti.
‘VAATLERİ KÜRT PROBLEMİNDEN ÇOK BAĞIMSIZ DEĞERLENDİREMEYİZ’
Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun’a nazaran Altılı Masa’nın açıkladığı metinde “bazı hususlarda yürekli olunmadığı” değerlendirmeleri hakikat değil. Buna katılmadığını söz eden Girasun, taban müştereklerde buluşulmuş bir mutabakat metniyle karşı karşıya olunduğunu söz ederek, “Bütün siyasi partilerin farklı hassasiyetleri, farklı problemlerde farklı dilek ve istekleri var. Bu türlü bir metinde uzlaşmış olmaları olağan. Bence burada aslolan siyasi partilerin ‘kendilerinin öngördükleri yanlışa karşı’ uğraş etmeleri. Yarın her biri kendi cephelerinden en büyük uygun şeyi savunabilir” dedi.
Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun Kürt sıkıntısına ait bir tabirin “açıkça” metinde olmamasına ait ise Girasun, “Hem kayyımlar problemi hem lokal idarelerin yetkilerinin artırılacağına dair vaatler var. Bu vaatleri Kürt sorunundan çok bağımsız değerlendiremeyiz. Yargı alanındaki vaatleri de yeniden bağımsız düşünemeyiz. Kürt sorunundan bunları çok ayırt edemeyiz” diye konuştu.
‘KÜRT SEÇMENLER REALİTENİN FARKINDA’
Kürt seçmenlerin metne olumsuz bir halla bakmayacağını belirten Girasun, “Kürt seçmenler realitenin farkında. Uzun vadeli taleplerinden vazgeçtikleri manasına gelmiyor. Bugün açıklanan mutabakat metni burada ortaya konulan vaatler Kürt seçmenlerin temkinli bir optimistlik haliyle yaklaşmasını sağlar” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ancak bu optimist hava temkini elden bırakmamayı da gerektiriyor. Bu bir temkin hali. Tıpkı vakitte Kürt sorununa temas eden kıymetli noktalar var. Lokal idarelerin artırılması, belediyelerin bütçelerinin genişletilmesi, kayyım atamalarının sonlanması, parti kapatmalarının daha da zorlaştırılması, OHAL uygulamasına dair noktalar var. Bunların her birine dönüp bakınca bunların her birinin Kürt probleminin hakikatine bir biçimde temas ettiğini görüyorsunuz. Kürt sorununun demokratik tahlil alanını genişleten durumlar. Çok temelli şeyler olmayabilir fakat Kürt probleminin demokratik alanda tahliline dair alan açıcı vaatler.”