ANKARA – Millet İttifakı’nın vaatlerini içeren ortak mutabakat metni kamuoyuna deklare edildi. Eğitimden sıhhate, yargıdan etrafa kadar birçok vaat ve projenin yer aldığı metnin en kıymetli başlıklarından biri de iktisat alanında atılacak adımlar oldu.
Aylar süren çalışmanın sonunda hazırlanan ortak mutabakat metninde; Türk lirasına yine “itibar” ve “istikrar” kazandırma, Türkiye Varlık Fonu’nun kapatılması, beş yılda en az ek 5 milyon istihdam yaratma, ortalama büyüme suratının yüzde 5’in üzerinde gerçekleşmesi, enflasyonun iki yıl içerisinde tek haneye düşürülmesi, TÜİK başta olmak üzere çok sayıda kurumun tekrar düzenlenmesi üzere yaklaşık 250 vaat yer aldı.
Ekonomi uzmanlarına nazaran Millet İttifakı’nın ülkeyi yönetme isteği bilhassa sektörel bazdaki vaatlerle hazırlanan metinde görülüyor. Doğal inhisarlar olarak tanım edilen ulaşım ve haberleşme üzere alanlarda devletin rolünün az olduğu görüşünü lisana getiren uzmanlara nazaran Millet İttifakı’nın neoliberal siyasetlerden esaslı bir kopuşunun olmadığı da satır ortalarında görülüyor. Ekonomistler uzun vadeli meselelerin tahlilinin de uzun vadeli olacağı konusunda uyarıyor.
‘BÜTÇE HAKKINA ÇOK BEDEL VERİLDİĞİNİ GÖSTERİYOR’
İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman’a nazaran Millet İttifakı’nın açıkladığı ekonomik vaatlerin en olumlu adımı bütçeye dönük vaat oldu. Kesin Hesap Kurulu kurulması ve muhalefete bunun yüklenmesinin demokratik açıdan değerli olduğunu söyleyen Konukman, “Bütçe hakkına çok kıymet verildiğini gösteriyor” dedi.
Millet İttifakı’nın vaatlerinin “sol bir program” olmadığını söz eden Konukman, “Beklenti ve çıtayı da çok üste çıkarmanın manası yok. Bir heyecan doğurdu” diye konuştu. Konukman, önemli planlama örgütü ve modelleme yapılmadan, “Kişi başı ulusal geliri iki katına çıkartacağız” üzere vaatlerin ise değerlendirilemeyeceğini söyledi.
Prof. Dr. Aziz Konukman ‘MİLLET İTTİFAKI İSTESE DE ÇOK BÜYÜK KOPUŞLAR YAPAMAZ’
“Tek adam rejimini sonuçlandıracak ve parlamenter sisteme geçecek” bir model etrafında buluşulduğu takdirde öbür muhalefet güçlerinin masada olmasa da dayanak verebileceğini, program açıklandığı vakit ise sınıfsal ayrışmaların işin içerisine girdiğini belirten Konukman, “Hükümet programı üzerinden bir tanımı gerçek bulmadım. Hiç hükümet programı açıklamasalar, ‘ne yapıp edip parlamenter sisteme geçeceğim ve birinci gün şunları yapacağım’ deselerdi daha yanlışsız olurdu. Parlamenter sistem rejimine dönüşün inşası üzerine bir projeyi daha kapsayıcı olarak görüyorum” diye konuştu.
Mevcut durumdan kurtulunması gerektiğini, bu manada vaatlerin “bir umut” olduğunu söz eden Konukman, “Neoliberal çatı sorgulanmayınca… 21 yıllık AKP iktidarının gerisinde ne var? Neoliberal ideoloji ve emperyalizme bağımlı yapı var. Bunlar motamot kalacaksa esaslı kopuş olamaz. Programın her yerinde vazife almış bir Babacan, dış siyasetinde misyon almış Davutoğlu var. Millet İttifakı istese de çok büyük kopuşlar yapamaz. En azından tek adam rejiminden kurtarsa bile bunu hanesine artı olarak müellifim. Fakat iktisat noktasında çok şey olamam, kendimi inkar etmiş olurum” sözlerini kaydetti.
YELDAN: ÇAĞDAŞ BİR ÜLKENİN YURTTAŞI OLMAK İÇİN ARADIĞIMIZ ÇABUCAK HER ŞEY VAR
Kadir Has Üniversitesi İktisat Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan’a nazaran Millet İttifakı’nın açıkladığı mutabakat metnine bütün olarak bakıldığında hayli olumlu. Ayrıntılarından çok bütününe baktığını tabir eden Yeldan, “Bütün olarak, çağdaş ve çağdaş bir ülkenin yurttaşı olmak için aradığımız çabucak her şey var. Eğitim, hukuk, teknoloji ve sanayi yapısı… Teker teker başlıkların içerisine girdiğimiz vakit; örneğin mali kural, bütçenin istikrar aracı ve gelir bölüşümü aracı olarak kullanılması, Merkez Bankası enflasyon hedeflemesini değiştirerek istikrar, büyüme olarak kullanılması istikametinde aletler olarak değerlendiriyorum” diye konuştu.
Millet İttifakı’nın ayrıntılı ve çok gayret harcayarak metni hazırladığını belirten Yeldan, metinde yer alan vaatlerin uygulanabilirliğine dair ise, “Sosyal demokrasiden bu türlü bir metni uygulamasını beklemiyorum. Fakat yeniden de bu türlü değerli bir çabayı Türkiye siyaseti, iktisat gündemine taşıdıkları için çok müteşekkirim” dedi.
Prof. Dr. Erinç Yeldan ‘ÜLKEYİ YÖNETME İSTEĞİNİN OLDUĞUNU GÖRÜYORUZ’
Uluslararası iktisat ve finans uzmanı Dr. Murat Kubilay’a nazaran Millet İttifakı’nın birtakım maksat ve vaatleri daha evvel kamuoyuna yansımıştı. Kubilay, Stratejik ve Planlama Teşkilatı, Merkez Bankası bağımsızlığı üzere adımların yanı sıra açıklanan metinde dikkat alımlı olarak sektörel kısımların yer aldığını söyledi. Ulaştırma, güç, haberleşme, savunma sanayi, tarım üzere alanlara “güzel yer verildiğini” söyleyen Kubilay, “Çok fazla ayrıntı üzere olsa da en azından ülkeyi yönetme isteğinin olduğunu buralarda görebiliyoruz. Ki öngörülen maksatlara ulaşılması bunlarla olur” dedi. Kubilay şöyle kelamlarını sürdürdü:
“Merkez Bankası tarafından uygulayacağınız para siyasetiyle bir ülkenin hedeflendiği üzere her yıl yüzde 5 büyümesi, her yıl 1 milyon yeni istihdam yaratılması mümkün değil. Nasıl olur? Bu sektörel bir planlamaya dayalı kalkınma atağı ile olur. Bu vaatleri dikkate almak lazım.”
Dr. Murat Kubilay ‘KOLAY BİR İSTİKRAR OLMAYACAK’
Ortak metinde yer alan vaatlerden, “Atatürk Havalimanı açılabilir mi? Açılsa yeni İstanbul Havalimanı ne olur?” üzere soru işaretleri bulunduğunu, bunun yanı sıra ağır dış borç altındaki iktisatta 600 milyar dolarlık ihracat gayesinin dikkat çektiğini söyleyen Kubilay kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu imkânsız değil lakin global iktisatların uygun gitmesi kaidesiyle. Öte yandan enflasyonu iki yılda tek haneye düşürmek için unutulmaması gereken konu döviz kuru istikrarını sağlamak. Bunu Kur Muhafazalı Mevduatı kullanmadan, faizleri ise gerçek dalı öldürmeden artırarak yapmak gerek. Kolay bir istikrar olmayacaktır. Hepsinden ötesi doğruları yapsanız bile dış ekonomik gelişmelerin buna uyumlu ve olumlu gerçekleşmesi gerekir. AKP de global ekonomik krizlerden epeyce faydalanmıştı, bir defa daha bu türlü bir devrin avantajı görülecektir.”
‘DOĞAL MONOPOLLER OLAN ALANLARDA DEVLETİN DAHA TESİRLİ OLMASI BEKLENEBİLİRDİ’
Mutabakat metninde tahsil kredisi, çiftçilerin ve KOBİ’lerin kredisine ait dayanakların öngörüldüğünü belirten Kubilay, “Bunlar değerli ama altı partinin uzlaşmasıyla oluştuğu görülebiliyor. Devletin iktisattaki misyonu çok geniş değil” dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu doğrudur, yanlıştır bir ideolojik tercih lakin şunu söyleyebilirim; düzenleme ve denetlemenin haricinde planlamaya eklenmiş Halkbank ve Ziraat Bankası üzere kurumlar kendi sektörel alanlarına indirgenmiş. Merkez Bankası’nın da finansal istikrar ve enflasyon haricinde kullanılmaması hedeflenmiş. Bunu bir nebze anlayabiliyorum zira AKP iktidarı bunları makus niyetle kullandı. Bana kalırsa kapsamlı büyüme için, doğal ki AKP’nin yaptığı halde değil, bu çeşit enstrümanların da kullanılmasında yarar var. Öteki yandan doğal inhisarlar olan haberleşme ve ulaştırma üzere alanlarda devletin daha tesirli olması beklenebilirdi. Altılı Masa’nın en ortak kesişimi olarak görüyorum. Bunları, geçiş sürecinin akabinde, siyasi rekabetin Erdoğan’ın olmadığı bir ortamda olağanlaştığı hallerdeki yeni periyodun yeni hususları olarak görüyorum. Mevcut ekonomik şartlar dikkate alınırsa bu vaatlerle kıymetli ölçüde güzelleştirme sağlayacak detaylar mevcut.”
. ‘UZUN VADELİ SIKINTILARIN TAHLİLİ DE UZUN VADELİ OLACAK’
Millet İttifakı’nın iktidar olduğu takdirde açıkladığı vaatlerin toplumsal hayata ne kadar müddette tesir edeceği de bir diğer soru. Vaatlerin gündelik yaşama tesirinin de farklı olacağını söz eden Kubilay, “Çocuğunu okula gönderdiği vakit çocuklarına kahvaltı koyamayanlar çok kısa müddette bunu hissedeceklerdir” dedi. Kubilay şöyle devam etti:
“Yerel seçim öncesi enflasyonu azaltmak kolay olmasa da, enflasyon baskısı azaldığı vakit çabucak alım gücü oluşacaktır. Döviz kuru ve para siyasetlerindeki olağanlaşma halinde tekrar ihracatçıların rekabet gücünün artması, buradan da istihdama dayanak olması olağandır. Bunlar da orta seviyeli olarak görülebilir. Eğitim sistemine, baştan sona vergi ıslahatına dayanan vaatler uzun vadeli tesir edebilir. Bundan ötürü da Millet İttifakı suçlanamaz. Çok uzun müddetli sıkıntıların tahlili de uzun vadeli olacaktır, toplumun da bu kademede sabırlı olması gerekir.“